انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور – پاییز ۱۳۸۳ بخشنامه به دستگاه‌های اجرایی مهندسان مشاور و پیمانکاران موضوع: دستورالعمل بیمه پروژه‌ها در قراردادهای پیمانکاری به استناد آیین‌نامه استانداردهای اجرایی طرح‌های عمرانی موضوع ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه و در چهارچوب نظام فنی و اجرایی طرح‌های عمرانی کشور (مصوبه شماره ۲۴۵۲۵/ت ۱۴۸۹۸هـ، مورخ ۱۳۷۵٫۴٫۴ هیئت […]
انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور – پاییز ۱۳۸۳
بخشنامه به دستگاه‌های اجرایی مهندسان مشاور و پیمانکاران موضوع: دستورالعمل بیمه پروژه‌ها در قراردادهای پیمانکاری به استناد آیین‌نامه استانداردهای اجرایی طرح‌های عمرانی موضوع ماده ۲۳ قانون برنامه و بودجه و در چهارچوب نظام فنی و اجرایی طرح‌های عمرانی کشور (مصوبه شماره ۲۴۵۲۵/ت ۱۴۸۹۸هـ، مورخ ۱۳۷۵٫۴٫۴ هیئت محترم وزیران) به پیوست، «دستورالعمل بیمه پروژه‌ها در قراردادهای پیمانکاری» از نوع گروه سوم ابلاغ می‌گردد؛ تا با توجه به نقش مؤثر صنعت بیمه در حفاظت از سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها در قراردادهایی که با پیمانکاران منعقد می‌شود مورد استفاده قرار گیرد. در استفاده از این دستورالعمل توجه به نکات زیر ضروری است: ۱- در مواردی که بین مفاد این دستورالعمل و شرایط عمومی‌همسان پیمان مورد نظر، تناقض وجود داشته باشد اولویت هر یک از مدارک یاد شده باید در شرایط خصوصی پیمان مربوط مشخص گردد. ۲- در صورت استفاده از این دستورالعمل باید وظایف و تعهدهای تعیین شده در آن برای مهندس مشاور در شرح خدمات قرارداد مشاور درج گردیده و حق‌الزحمه مربوط با توافق دستگاه اجرایی و مهندس مشاور تعیین شود. حمید شركاء معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان ****************
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور معاونت امور فنی
دستورالعمل بیمه پروژه‌ها در قراردادهای پیمانکاری
سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور معاونت امور فنی دفتر امور فنی، تدوین معیار‌ها و کاهش خطرپذیری ناشی از زلزله
پیشگفتار نظام فنی و اجرایی مصوب ۱۳۷۵ با نگرش تازه‌ای فرآیند تهیه و اجرای طرح‌های عمرانی را مورد بررسی قرارداده و برای هر جزء از این فرآیند راهکارهایی از زاویه تعیین صلاحیت ارجاع کار ارزشیابی عوامل و… ارائه نموده است. گرایش نظام فنی به خدمات بیمه اگرچه بیشتر از زاویه «تضمین» صورت گرفته است ولی در هر صورت دریچه‌ای برای ورود به عرصه صنعت بیمه تلقی می‌گردد. تعامل صنعت ساخت و صنعت بیمه در جهان در عرصه‌های گوناگون وجود دارد و منافع ناشی از این تعامل چه در جهت حفظ و تعالی منافع ملی و چه در حفظ منافع صنفی بسیار گسترده و با اهمیت است. فارغ از تجربه جهانی، لازم است به واقعیت‌های ارتباط بین صنعت ساخت و صنعت بیمه توجه کنیم. طبق تعریف ماهیت صنعت بیمه: مدیریت خطر و مدیریت ریسک است و صنعت ساخت با تهیه و اجرای طرح‌های عمرانی در درون خود مصادیق فراوانی از «خطر» و «ریسک» را جای داده است. انواع و اقسام خطر‌ها سرمایه، نیروی انسانی، مصالح و ماشین‌آلات پروژه‌ها و منافع طرح‌های ذی‌نفع آن‌ها را تهدید می‌کند و طبيعتاً حفاظت آن‌ها در برابر خطرهای موجود دغدغه بسیار بزرگی است. بنابراین، مفهوم «خطر» و «ریسک» قوی‌‌ترین حلقه اتصال صنعت ساخت و صنعت بیمه است. تاکنون به دلیل فقدان ظرفیت‌های مناسب در صنعت بیمه و نادیده گرفتن منافع بیمه از سوی مراجع تصمیم‌گیری طرح‌ها، تمام مخاطرات و ریسک‌های ناشی از تهیه و اجرای طرح‌های عمرانی را دولت پذیرفته است و حجم پوشش‌های بیمه‌ای مورد استفاده در مقایسه با سرمایه و منافعی که در معرض خطر قرار گرفته بسیار ناچیز بوده و چنین رویکردی باعث افزایش هزینه سرمایه‌گذاری کارهای عمرانی شده است. با توجه به اینکه مرحله اجرا، پرمخاطره‌‌ترین مرحله از دوره عمر طرح می‌باشد، صنعت بیمه، نقش تعیین‌کننده‌ای در حفاظت از سرمایه‌گذاری طرح‌ها در این مرحله را داراست، دستورالعمل حاضر با مطالعه ضوابط بیمه در داخل کشور و سایر کشور‌ها تدوین شده است تا در قراردادهای پیمانکاری مورد استفاده قرار گیرد. به این وسیله از شرکت خدمات مدیریت ایرانیان تهیه‌کننده دستورالعمل مهندسان مشاور آوند طرح (مدیر طرح) و دفتر امور فنی تدوین معیار‌ها و کاهش خطرپذیری ناشی از زلزله که در شکل‌گیری تدوین و انتشار دستورالعمل یاد شده تلاش نموده‌اند تشکر و قدردانی می‌شود. معاون امور فنی پاییز ۱۳۸۳ ***********************
کلیات تهیه و اجرای طرح‌های عمرانی در دوره عمر خود، نیاز به انواع پوشش‌های بیمه‌ای دارند دوره اجرا، یقیناً پرمخاطره‌‌ترین دوره عمر یک پروژه تلقی می‌گردد. بر این اساس بر حسب منشأ، بروز خسارت که می‌تواند ناشی از عملیات موضوع پیمان یا حوادث طبیعی، سرقت، آتش‌سوزی مخاطرات ویژه و مانند آن باشد، می‌توان عملیات موضوع پیمان ماشین‌آلات، مصالح پای کار، اجناس به کار برده شده در کار، تأسیسات و املاک مجاور کارگاه (متعلق به صاحب کار)، اشخاص ثالث و اموال آن‌ها (T.P.L)، و… را بیمه کرد و حدود غرامت دریافتی را در هر مورد و هزینه جایگزینی اموال و اشخاص تلف‌شده یا آسیب‌دیده را تعیین نمود. حق بیمه مربوط به هر بیمه‌نامه، با توجه به چند عامل از جمله مبلغ قرارداد، جدول زمان‌بندی اجرایی عملیات، مدت قرارداد و نوع کار، محل اجرای کار، میزان غرامت مورد نظر و غیره، به صورت متوسطی برای تمام مدت بیمه‌نامه تعیین می‌شود. در ضمن، ممکن است که ماده‌ای در بیمه‌نامه برای تعدیل شرایط پوشش و به تبع آن، تعديل حق بیمه (AC) نیز پیش‌بینی شود. مسئولیت مدنی در قبال اشخاص ثالث، معمولاً شامل کارکنان پیمانکار و کارفرما نمی‌گردد و فقط مربوط به صدمه و خسارت اشخاص ثالث و اموال آنهاست که در اثر اجرای قرارداد و عملیات پیمان، متحمل زبان می‌شوند. در مورد کارکنان پیمانکار و کارفرما، چنانچه مقررات قانون کار و تأمین‌اجتماعی و مانند آن (که رعایت آن توسط پیمانکار اجباری است)، پوشش کافی و لازم را تأمین نکند و کارفرما یا پیمانکار خریداری پوشش‌های دیگری را لازم بدانند، این منظور می‌تواند از طریق خریداری بیمه‌های تکمیلی، مانند عمر و حوادث، عملی گردد. دو طرف پیمان، باید نسبت به خطرهایی که هر یک در جریان کار و بر حسب قرارداد جداگانه یا به اتفاق می‌پذیرند و نیز توالی این خطر‌ها، آگاهی کافی داشته باشند. به موجب عرف بین‌المللی از جمله شرایط پیمان فیدیک کارفرما باید نسبت به مخاطرات مستثنی شده، دقت خاص داشته باشد و آن‌ها را با توجه به شرایط و ویژگی‌های کشور، دقیقاً بررسی کند. هیچ کس مایل نیست برای چیزی که به آن نیاز دارد بیش از آنچه لازم است بپردازد و از این جهت، ممکن است کارفرما بخواهد بعضی مخاطرات را خود به عهده بگیرد. این‌گونه مخاطرات را مخاطرات استثناء شده می‌نامند و علی‌الاصول هیچگونه ارتباطی با کارهای اجرایی قرارداد ندارند مگر اینکه در دوره انجام قرارداد به وقوع بپیوندند. در برخی از موارد، کارفرما با قبول مسئولیت این گونه مخاطرات احتمالی از بالا بودن مصنوعی پیشنهادهای مناقصه که بر ارزیابی شرکت‌کنندگان نسبت به احتمال وقوع این مخاطرات مبتنی است، جلوگیری می‌کند. برای بهره‌گیری از خدمات صنعت بیمه در چهارچوبی معین، دستورالعمل بیمه قراردادها تهیه شده است. این دستورالعمل، در بخش اول به ارکان بیمه می‌پردازد، سپس در بخش دوم تعهد‌ها و وظایف کارفرما، مشاور و پیمانکار معرفی می‌شود و در بخش سوم، راهنمای انتخاب پوشش‌های بیمه‌ای برای استفاده در قراردادها، ارائه می‌گردد. در پایان و با عنوان پیوست دستورالعمل نحوه محاسبه حق بیمه بیمه وثیقه و بیمه تضمین معرفی انواع پوشش‌های بیمه‌ای در صنعت ساخت و واژه‌نامه تشریحی آورده شده است.
بخش اول- ارکان بیمه برای شکل‌گیری خدمات بیمه، برخی از اجزا نقش اصلی و تعیین‌کننده دارند که بدون وجود آن یا هرگونه نقص در آن باعث بی‌اعتبار شدن قرارداد بیمه می‌گردد. از این موارد به عنوان ارکان بیمه یاد می‌شود. در این قسمت، با استفاده از منابع مورد تأیید بیمه مرکزی ایران ارکان بیمه به شرح زیر معرفی می‌گردد:
۱- بیمه‌گر شرکت‌های بیمه که طبق «قانون بیمه‌گری مصوب سال ۱۳۱۶» و «قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری مصوب سال ۱۳۵۰» تأسیس شده و تحت نظارت بیمه مرکزی ایران فعالیت دارند.
۲- بیمه‌گزار منظور از بیمه‌گزار، شخص حقیقی یا حقوقی است که وجهی را به بیمه‌گر می‌پردازد تا پوششی را خریداری نماید. در طرح‌های عمرانی معمولاً بیمه‌گزاران عبارتنداز: – کارفرما. – مشاور. – پیمانکار اصلی و فرعی. – پیمانکار تخصصی. – پیمانکار تدارک‌کننده مصالح و تجهیزات. – پیمانکار حمل و نقل.
۳- موضوع بیمه به صورت متعارف، موضوع بیمه احتمال وقوع خطرهایی است که در طول اعتبار مدت بیمه‌نامه، تحت پوشش قرار می‌گیرد. در قراردادهای پیمانکاری موضوع بیمه تمام خطرهایی است که احتمال وقوع دارد بجز استثناها، این خطر‌ها شامل حوادث ناشی از عملیات موضوع پیمان و حوادث طبیعی و یا سرقت، آتش‌سوزی حوادث در حین اجرا، نصب، راه‌اندازی، بهره‌برداری موقت و بهره‌برداری دائم است.
۴- مورد بیمه مورد بیمه اموال، کالا، مسئولیت، یا هر نفعی است که تحت پوشش قرار می‌گیرد. در قراردادهای پیمانکاری، معمولاً مورد بیمه، عملیات ساختمانی (کارهای موقت و دایم) و تمام تجهیزات مربوط، کارکنان، حمل و نقل، حقوق و عوارض گمرکی قطعات وارداتی، هزینه برداشت ضایعات و همچنین، تأسیسات مجاور را که به‌طور امانت در اختیار پیمانکار قرار گرفته است، شامل می‌شود. همچنین تجهیزات یا مصالحی که توسط کارفرما تهیه می‌گردد و مصالح و تجهیزات پایکار و نیز ماشین‌آلات ساختمانی را در بر می‌گیرد.
۵- مدت بیمه مدت بیمه عبارت است از تاریخ آغاز بیمه تا تاریخ انقضای بیمه که برحسب نوع پوشش‌های مورد درخواست بیمه‌گزار تعیین می‌شود. در قراردادهای پیمانکاری مدت بیمه از شروع پیمان آغاز شده و با تکمیل و تحویل کار‌ها و برحسب نوع پوشش خاتمه می‌یابد. معمولاً تاریخ آغاز و خاتمه مسئولیت بیمه‌گر منطبق با برنامه زمانی پروژه است، مگر اینکه به‌گونه دیگری توافق شود. با توجه به ادامه مسئولیت کارفرما و پیمانکار در دوره تضمین معمولاً پوشش‌های مورد نیاز در قالب بیمه اصلی یا بیمه‌های تکمیلی ادامه می‌یابد. اگرچه راه‌اندازی آزمایشی و بهره‌برداری موقت در مرحله نخست متوجه بیمه ساخت و نصب است با این حال پوشش‌های یاد شده بر حسب مورد تحت عناوین نگهداری ساده و نگهداری گسترده، ادامه می‌یابد.
۶- مبلغ بیمه مبلغ بیمه، حداکثر مبلغی است که بیمه‌گر در صورت تحقق خطر ممکن است به بیمه‌گزار بپردازد. مبلغ بیمه، باید برابر با ارزش بیمه‌ای اموال بیمه شده باشد. ارزش بیمه‌ای اموال بیمه شده ارزشی است که این اموال در لحظه آغاز قرارداد دارند. ارزش اموال بیمه شده در لحظه وقوع خسارت ارزش جایگزینی نامیده می‌شود. در قراردادهای پیمانکاری، معمولاً ارزش مورد بیمه برای هر جزء از مورد بیمه مانند کارهای ساختمانی ماشین‌آلات مصالح و… در بیمه‌نامه مشخص می‌شود در بیمه‌های مسئولیت، مبلغ بیمه به صورت حداکثر غرامت مورد درخواست تعیین می‌گردد.
۷- حق بیمه حق بیمه، مبلغی است که بیمه‌گزار برای خرید پوشش بیمه‌ای، به صورت یکجا یا اقساط پرداخت می‌کند. میزان حق بیمه به حدود، پوشش مدت آن و ارزیابی بیمه‌گر از عوامل ریسک در ارتباط با پوشش بیمه‌نامه بستگی دارد. اگرچه بیمه‌گران برای محاسبه حق بیمه از روش‌های مشابه‌ای استفاده می‌نمایند اما لزوماً دو بیمه‌گر، حق بیمه یکسانی را در یک مورد خاص ارائه نمی‌دهند. حق بیمه از حاصل‌ضرب ضریب احتمال خطر (نرخ بیمه) در مبلغ بیمه حاصل می‌گردد. البته تغییرهای غیرمعمول در مدت بیمه در نوع و ارزش اموال مورد بیمه و همچنین نوع کارهایی که در پیوند با اجرای قرارداد پیمانکار انجام می‌گیرد، حائزاهمیت است. حق بیمه، معمولاً به صورت مقطوع یا در هزار، از مبلغ بیمه ارائه می‌شود و در صورتی که به صورت اقساطی پرداخت گردد. تابع شرایطی است که توسط شرکت‌های بیمه اعلام شده و مورد توافق بیمه‌گزار قرار می‌گیرد.
۸- فرانشیز درصد یا مبلغی از هر خسارت است که به منظور رعایت اصل نفع بیمه‌ای و جلوگیری از بی‌مبالاتی بیمه‌گزار در رعایت نکات ایمنی و انجام اقدام‌های پیشگیرانه، برعهده بیمه‌گزار است و میزان آن بر اساس توافق بیمه‌گزار و بیمه‌گر تعیین می‌شود.
۹- بیمه‌نامه بیمه‌نامه، همان قرارداد بیمه است که بین بیمه‌گزار و بیمه‌گر، با رعایت قوانین، ضوابط و مقررات مربوط، مبادله می‌گردد. در بیمه‌نامه، تمام عواملی که به عنوان ارکان بیمه معرفی گردید به وضوح درج می‌شود. معمولاً بیمه‌نامه، با پرداخت اولین حق بیمه (به صورت یکجا یا اقساطی) اعتبار می‌یابد. به روال متعارف، بیمه‌نامه سندی است که به موجب آن و بر اساس پیشنهاد کتبی بیمه‌گزار و نیز به استناد پاسخ‌های درج شده در پرسشنامه‌ای که از طرف بیمه‌گزار تکمیل شده و سایر اظهارات کتبی وی که به منظور درج در بیمه‌نامه صورت می‌گیرد، تنظیم می‌شود. بیمه‌گر خسارت وارده به مورد بیمه و متوجه بیمه‌گزار را در صورتی که حق بیمه را در زمان مقرر پرداخت کرده باشد، با رعایت استثناها و شرایط درج شده در آن با درج شده در الحاقیه‌های مربوط تا میزان پیش‌بینی شده جبران خواهد کرد.
۱۰- کاهش خسارت به تناسب ارزش واقعی در صورتی که مالی کمتر از قیمت واقعی بیمه شود خسارت به نسبت مبلغ بیمه شده به مبلغ واقعی کاهش می‌یابد (شرط اعمال قاعده نسبی مبلغ بیمه). یکی از مهم‌ترین شروطی که در عملیات بیمه‌گری موضوع اختلاف بین بیمه‌گران و بیمه‌گزار است، عدم توجه به مفاد شرط اعمال قاعده نسبی (A/C) است این شرط بیانگر ماده ۱۰ قانون بیمه است (در صورتی که مالی به کمتر از قیمت واقعی بیمه شده باشد بیمه‌گر فقط به تناسب مبلغی که بیمه کرده است با قیمت واقعی مال مسئول خسارت خواهد بود). اهمیت این بند از مفاد قانون بیمه در اکثر بیمه‌نامه‌های جاری به صورت تذکر مهم یادآوری می‌شود. در پروژه‌ها ضمن خودداری از کم بیمه‌ای لازم است در مواردی که تعیین قیمت نهایی پروژه غیرممکن است برای جلوگیری از عدم دریافت خسارت واقعی تأمین بیمه‌نامه شناور مورد توجه باشد. ************************
۱۶- هیئت حلّ اختلاف وزارت جهاد کشاورزی حلّ اختلافات قراردادی دستگاه اجرایی ذیل وزارت جهاد کشاورزی، با هیئت حلّ اختلاف قراردادی وزارتخانۀ مذکور است. ماهیّت هیئت مذکور نیز، محلّ اختلافات بوده، ولیکن اساساً این هیئت، مرجع اداری و تصمیم متخذۀ آن، غیرالزامآور است. شیوهنامۀ هیئت مذکور، مشابه الگوی نسل اول و دوم هیئت حلّ اختلاف […]
حمید حسینزاده مدیر ارشد مؤسسه بین‌المللی سنگبنای حقوق احداث مقدمه قراردادهای پیمانکاری دولتی ذیل محیط حقوق عمومی[۱] قرار میگیرند و قهراً در تعامل با نظامات فنّی و اجرایی اربعه هستند. مراجع متعدّدی ذیل قراردادهای همسان و یا بخشنامههای علیحدۀ نظامات مذکور، برای حلّ و فصل اختلافات کارفرما و پیمانکار، ایجاد شدهاند؛ که «بند الف» از […]
ارسال دیدگاه
قوانین ارسال دیدگاه