منطقه‌بندی اقتصادی، راه رسیدن به توسعه متوازن در کشور است

غلامحسین شافعی منطقه‌بندی اقتصادی، راه رسیدن به توسعه متوازن در کشور است شافعی رییس اتاق ایران معتقد است برنامه‌های توسعه به دو دلیل در ایران موفق نیست: در این برنامه‌ها، از توسعه روستایی غفلت شده است و به ظرفیت مناطق توجه نمی‌شود. «برنامه‌ها از روی عادت نوشته می‌شوند نه شناخت دقیق»؛ «نه پیشنهاددهنده تلقی درستی […]

غلامحسین شافعی

منطقه‌بندی اقتصادی، راه رسیدن به توسعه متوازن در کشور است

شافعی رییس اتاق ایران معتقد است برنامه‌های توسعه به دو دلیل در ایران موفق نیست: در این برنامه‌ها، از توسعه روستایی غفلت شده است و به ظرفیت مناطق توجه نمی‌شود.

«برنامه‌ها از روی عادت نوشته می‌شوند نه شناخت دقیق»؛ «نه پیشنهاددهنده تلقی درستی از توسعه دارد نه تصویب‌کننده»؛ «برای پوشش انبوه مشکلا‌تمان آرمان‌‌ها را در برنامه گنجاندیم»؛ «هیچ نوری بر پیشانی توسعه ایران نیست»؛ «برنامه ششم رونوشت از برنامه‌های قبلی است»؛ «آنچه به مجلس ارایه‌شده اصلاً برنامه نیست»؛ «از دولت انتظاری بیش از آنچه ارایه کرد، نبود»؛ «وقتی برنامه‌ای وجود ندارد، دولت هم کم‌تر پاسخگو خواهد بود»؛ اینها تنها بخشی از سخنان کارشناسان و فعالان اقتصادی است که دغدغه اقتصاد دارند و توسعه متوازن اقتصادی. اما چرا برنامه‌های توسعه‌ای به اهداف تعیین‌شده خود در عمل نمی‌رسند؟ غلامحسین شافعی در گفت‌وگو با پایگاه خبری اتاق ایران از برنامه‌های توسعه، مشکلات و موانع آنها گفت: ‌بعد از انقلاب اسلامی، پنج برنامه توسعه‌ای در کشور اجرا شده و الان برنامه ششم توسعه در حال نهایی شدن است اما هیچ‌کدام از این برنامه‌ها، به‌جز برنامه سوم توسعه به اهداف تعیین‌شده خود نرسیده‌اند یا درصد کمی از اهداف تعیین‌شده این برنامه‌ها، محقق شده است.‌

وی در پاسخ به این‌که چرا برنامه‌های توسعه در ایران موفق نبوده است، افزود: ‌برنامه‌های توسعه‌ای در ایران دو مشکل اساسی دارد؛ در این برنامه‌ها از توسعه روستایی غفلت شده است؛ به نظر من ما باید برنامه توسعه‌ای را از روستا آغاز کنیم ولی هیچ‌وقت این برنامه‌ها یا این اولویت مورد توجه نبوده است. توجه به توسعه شهری باعث شده مهاجرت از روستا‌ها به شهر‌ها زیاد شود و امروز حاشیه‌نشینی در شهر‌ها به‌عنوان معضل بزرگی در کشور مطرح است. اولین نظر این است که توسعه از روستا‌ها شروع شود و بعد به طبقات دیگر تسری یابد.‌

شافعی دلیل دیگر عدم موفقیت برنامه‌های توسعه را چنین تشریح کرد: ‌دلیل دیگر این است که به ظرفیت مناطق توجه نمی‌کنیم. ایران به لحاظ شرایط اقلیمی، قومیتی، وضعیت آب و هوایی و جغرافیایی، کشوری متنوع محسوب می‌شود. یکی از مشکلات اساسی این است که ما در تهران نسخه واحدی برای کل کشور بپیچیم؛ درصورتی‌که مناطق مختلف، تفاوت بسیاری با هم‌دیگر دارند.‌

رییس اتاق ایران تصریح‌‌کرد: ‌ما نمی‌توانیم نسخه‌ای که برای آذربایجان و گیلان می‌پیچیم در سیستان‌وبلوچستان هم آن را پیاده کنیم. هر کدام از مناطق ویژگی خاص خود را دارد و این در برنامه‌های توسعه‌ای ما مغفول واقع ‌شده است.

به فرصت‌های مناطق توجه کنیم

شافعی در پاسخ به این سؤال که چرا شما اهمیت نگاه منطقه‌ای به اقتصاد را جدی می‌دانید و از کجا باید دخالت نگاه منطقه‌ای در توسعه را شروع کرد؟ گفت: ‌باید ایده‌آل‌گرایی جای خود را به واقع‌بینی بدهد؛ باید در برنامه‌های توسعه به جایگاه روستا‌ها توجه شود و در تدوین برنامه‌ها، مناطق مختلف ایران مشارکت کنند.‌

وی در ادامه در خصوص برای رسیدن به این هدف چه باید کرد؟ افزود: ‌باید برنامه‌های منطقه‌ای تهیه شود و این برنامه‌ها به برنامه‌های ملی پیوند بخورد که برنامه توسعه کل کشور است.‌

شافعی در خصوص برآیند این کار چه تأثیری در عملیاتی شدن برنامه‌های توسعه‌ای دارد، گفت: ‌توجه به توسعه منطقه‌ای و روستایی باعث می‌شود که در برنامه‌های ملی-توسعه‌ای به واقعیت‌های مناطق کشور توجه شود و واقع‌گرایی رسیدن به هدف را ممکن می‌سازد. از طرف دیگر از ظرفیت کل کشور برای توسعه استفاده می‌شود.‌

وی تصریح‌‌کرد: ‌در شرایط حاضر، ما با کمال تأسف نمی‌توانیم ادعا کنیم که اولویت توسعه هر استان به تفکیک چیست؟ البته ادعای این کار هست ولی بررسی دقیق و کارشناسی انجام‌نشده است. مثلاً کسی دقیقاً نمی‌داند اولویت اول برای توسعه استان سمنان یا کرمان چیست و برای رسیدن به این اولویت چه الزاماتی نیاز است؟ البته تحت عنوان آمایش سرزمین کارهایی انجام‌شده است ولی در بسیاری از موارد در استان‌ها، مطالعات کارشناسی قابل‌اتکایی انجام ‌نشده است.‌

شافعی ادامه ‌دا‌د: ‌در بسیاری از مراکز، این مطالعه، به‌صورت رفع تکلیف انجام‌شده است و نظرات بخش خصوصی در آن دیده نشده است.

 

وی گفت: ‌اگر به دنبال این برویم که اولویت مناطق مختلف و استان‌ها شناسایی، بررسی و ظرفیت توسعه‌ای هر استانی را معین کنیم حتماً می‌توانیم امکان حرکت متوازن را در آینده کشور به‌طور مشخص ببینیم.‌