مهدی یاوری- جاده چالوس را با همه زیبایی‌هایش که طی کنی، به تنها دریای ایران می‌رسی؛ دریای خزر که به جرأت می‌توان گفت؛ اکثر مردم ایران از آن خاطره دارند و لای آلبوم‌های عکس‌شان عکسی از شکوه و عظمت دریای خزر نقش بسته است. صحبت از یکی از اصلی‌‌ترین جاذبه‌های کشورمان است. وقتی صحبت از […]
مهدی یاوری- جاده چالوس را با همه زیبایی‌هایش که طی کنی، به تنها دریای ایران می‌رسی؛ دریای خزر که به جرأت می‌توان گفت؛ اکثر مردم ایران از آن خاطره دارند و لای آلبوم‌های عکس‌شان عکسی از شکوه و عظمت دریای خزر نقش بسته است. صحبت از یکی از اصلی‌‌ترین جاذبه‌های کشورمان است. وقتی صحبت از شمال می‌شود، نمی‌توان به دریای خزر اشاره‌ای نکرد؛ دریایی که وسعتش یک‌چهارم مساحت کشورمان است. صحبت از زیبایی است؛ موج‌های سرگردان دریا که از هر طرف برای رسیدن به ساحل با یکدیگر رقابت می‌کنند، سکوت ساحل را با برخورد به صخره‌های بزرگ و کوچک می‌شکنند و با هر بار آمدنشان، مشتی صدف با دستانشان سوی ساحل می‌ریزند. گهگاهی هم خرچنگ‌های ریز و درشتی از لابه‌لای صدف‌ها به نماد خوشامد به میهمانان، چنگالی تکان می‌دهند! روزهای آفتابی، دریا حال و هوای دیگری دارد؛ گویی خورشید هزاران بار تابش می‌کند وقتی که تصویرش از دریا بازتاب می‌شود. زیباتر از آن، لحظاتی است که آسمان گونه‌‌اش سرخ می‌شود و خورشید غروب می‌کند؛ کم‌کم ستاره‌ها جای او را پر می‌کنند و دریا چراغش کم‌سو می‌شود. اما این دریای زیبا چند سالی هست که در معرض خطر جدی است و حتی برخی از کارشناسان صحبت از خشک شدن آن می‌کنند. دریایی که بی‌شک اصلی‌‌ترین عامل سرسبزی شمال کشورمان است و در صورت خشک شدن آن معلوم نیست که چه بلایی بر سر شهرهای سرسبز شمال خواهد آمد!
کاهش سطح آب دریای خزر
گزارش‌های مختلف حاکی از آن است که سطح آب دریای خزر در سال‌های اخیر یک متر کاهش یافته و ممکن است تا پایان قرن بیست‌ویکم ۹ تا ۱۸ کاهش یابد. اگرچه تغییرات اقلیمی به این روند کمک می‌کند، اما ساخت سدهای روسیه بر روی رودخانه ولگا نقش مهمی در کاهش میزان آب ورودی به دریای خزر داشته است. این امر پیامدهای مهم و جدی از جمله کاهش سطح آب دریا، عقب‌نشینی قابل‌توجه دریا و افزایش سطح خشکی و ساحلی به ویژه در کشورهای بالادست (روسیه و قزاقستان)، چالش‌های مرتبط با عملکرد بنادر و کشتیرانی و همچنین پیامدهای زیست‌محیطی، به ویژه خشک شدن مناطق حفاظت شده و تالاب‌ها را در پی خواهد داشت. در همین رابطه، معصومه بنی‌هاشمی؛ کارشناس پژوهشی مؤسسه تحقیقات آب وزارت نیرو، در گفتگو با ایلنا، درباره وضعیت کاهش تراز آب دریای خزر، اظهار داشت: براساس آخرین گزارش وضعیت نوسانات آب خزر و تراز آب دریا در بازه‌زمانی از سال ۱۳۷۵ تاکنون با روند کاهشی مواجه بوده و در طی ۲۸ سال، به میزان ۲۱۰ سانتی‌متر از سطح تراز آب خزر کاسته شده است. حدود یک‌سوم کاهش اشاره‌شده، تنها در سه سال پیاپی ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ مجموعاً به میزان ۷۰ سانتی‌متر به وقوع پیوسته است. وی افزود: مطابق آخرین نتایج مطالعات، سال ۱۴۰۳ به‌عنوان چهارمین سال پیاپی کاهش فزاینده آب خزر پیش‌بینی شده و میزان افت سطح تراز آب خزر در این سال در شرایط خوشبینانه از ۱۵ سانتی‌متر تا نهایت ۳۰ سانتی‌متر مورد انتظار است.
حیات دریای خزر در دست رودخانه «ولگا»
بی‌شک نقش رودخانه ولگا در روسیه در زنده ماندن دریای خزر بی‌بدیل است. در همین رابطه، حمید علیزاده؛ استاد پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، چنین می‌گوید: حوضه آبریز خزر حدود سه‌ونیم میلیون کیلومترمربع وسعت دارد. این حوضه از بالای ولگا شروع می‌شود و تا نزدیک قروه در کردستان امتداد می‌یابد. از شرق به کوههای شمال خراسان تا نزدیک افغانستان و از غرب تا بخشی از ترکیه به انضمام خود دریا را شامل می‌شود. در بارش حوضه آبریز هم چیزی که اهمیت دارد، رودخانه ولگاست و بقیه رودخانه‌ها نسبت به آن خیلی کوچک هستند. علیزاده؛ بیان کرد: بنابراین می‌توان گفت که آورد رودخانه ولگا و تبخیر از سطح دریا روی تراز آب خزر تأثیر دارند.
دیدگاه بسته شده است.