علت ضروری بودن مسئله نوسازی و اسقاط وسایل نقلیه فرسوده چیست؟

اگرچه در راستای کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت، افزایش ایمنی و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، خودروهای فرسوده باید از چرخه حمل‌ونقل خارج شوند اما روند اسقاط خودروهای فرسوده چندان رضایت‌بخش نیست. در سال ۱۴۰۲ مجموع وسایل نقلیه در حال تردد کشور ۳۵ میلیون و ۱۵۹ هزار دستگاه بود که از این تعداد ۱۳ میلیون و […]

اگرچه در راستای کاهش آلودگی هوا، کاهش مصرف سوخت، افزایش ایمنی و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، خودروهای فرسوده باید از چرخه حمل‌ونقل خارج شوند اما روند اسقاط خودروهای فرسوده چندان رضایت‌بخش نیست. در سال ۱۴۰۲ مجموع وسایل نقلیه در حال تردد کشور ۳۵ میلیون و ۱۵۹ هزار دستگاه بود که از این تعداد ۱۳ میلیون و ۵۱ هزار دستگاه طبق آیین‌نامه اسقاط خودروهای فرسوده مصوب سال ۱۴۰۲ باید از رده خارج شود. به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از فارس، بر همین اساس می‌توان به میانگین نرخ فرسودگی ۳۷ درصد خودرو‌ها اشاره کرد. سالیانه حدود ۷۰۱ هزار تن آلودگی در تهران تولید می‌شود که حدود ۵۷۸ هزار تن از آن مربوط به منابع آلاینده متحرک است. در مجموع ۷۲ درصد از آلودگی هوا مربوط به منابع متحرک است. در میان این منابع متحرک که شامل خودرو و موتورسیکلت می‌شود تعداد قابل‌توجهی وسایل نقلیه فرسوده وجود دارند که با ظرفیتی بیشتر هوا را آلوده می‌کنند. خودروهای فرسوده چندین برابر خودروهای نو و اخیراً طراحی شده، به آلودگی هوای کلانشهر‌ها دامن می‌زنند لذا خروج خودروهای فرسوده از ناوگان حمل‌ونقل یک ضرورت است. روند اسقاط خودروهای فرسوده کشور در دو سال گذشته و پس از تصویب و ابلاغ قانون ساماندهی صنعت خودرو و پس از آن ابلاغ آیین‌نامه موضوعه، با تغییر روند مواجه بوده و افزایش تعداد اسقاط و روند صدور گواهی اسقاط رشد قابل‌توجهی داشته و به ۷۲ هزار دستگاه رسیده است. این آمار اگرچه با آمار نزدیک ۳۵۰ هزار دستگاه خودرو اسقاط شده در سال ۱۳۹۳ کماکان فاصله دارد اما نسبت به سال‌های ۱۳۹۸، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ که این آمار به کمتر از ۱۰ هزار دستگاه رسید بود، رشد مناسبی داشته است. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ در سال‌های گذشته آمار اسقاط خودرو با نوسانات جدی مواجه بوده است. در سال‌های قبل از دهه ۹۰ و در سال ۱۳۸۶ تعداد ۸۹ هزار عدد گواهی اسقاط خودروهای فرسوده و در سال ۱۳۸۷ و با افزایش دو برابر تعداد گواهی‌های اسقاط صادره به ۱۵۸ هزار دستگاه در سال رسید. روند سینوسی مراجعات به مراکز اسقاط در این سال‌ها ادامه داشت و سال ۱۳۸۸ تعداد گواهی‌های اسقاط صادره در مراکز اسقاط خودرو کشور به عدد ۱۱۸ هزار دستگاه در سال رسید، اما در آخرین سال از دهه ۸۰ عدد قابل توجه ۲۵۷ هزار دستگاه در سال اسقاط خودرو صورت گرفته است. در ابتدای دهه ۹۰ متاثر از شرایط ارزی کشور و کاهش واردات خودرو، روند اسقاط خودروهای فرسوده در کشور دوباره شکل نزولی به خود گرفت. در سال ۱۳۹۲ تعداد ۷ هزار دستگاه در فرآیند بازیافت اسقاط شد. در ادامه و با افزایش میزان واردات، تعداد گواهی‌های اسقاط از ۳۳۷ هزار دستگاه در سال گذشت. اما از سال ۱۳۹۷ و همزمان با ممنوعیت واردات خودروهای خارجی به کشور به صورت مشهودی روند اسقاط در کشور تقریباً تعطیل شد. روایتی که از روند تغییرات اسقاط در دو دهه گذشته صورت گرفت لزوم طراحی سیاست گذاری ویژه در راستای بهبود فرآیند نوسازی و بازیافت وسایل‌نقلیه را نشان می‌دهد. وضعیت اسقاط خودروهای فرسوده با توجه به ابلاغ قانون ساماندهی صنعت خودرو و پس از آن آیین‌نامه مربوطه روند قبلی با تغییراتی مواجه شده و در سال ۱۴۰۲ با رشد ۲۲۷ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۱ به عدد ۷۲ هزار دستگاه رسیده است.  با اسقاط ۷۲ هزار و ۲۲۸ هزار دستگاه خودروی فرسوده در سال ۱۴۰۲ بیش از ۶۶۶ میلیون لیتر به ارزش ۱۵۲ میلیون لیتر در مصرف سوخت صرفه‌جویی شده است. از منظر ایمنی نیز، خودروهای فرسوده خطرات جدی دارند. طراحی قدیمی پلتفرم‌‌ها و استهلاک قطعات باعث کاهش ایمنی این خودرو‌ها می‌شود. در سال ۱۴۰۲ اگرچه شاهد کاهش هشت درصدی در تعداد کشته‌های تصادفات جاده‌ای بودیم، اما شرایط ایمنی همچنان مناسب نیست.