آگاهی و کاهش نابرابری اقتصادی تنها راه پایان پدیده زشت کودک‌همسری

مهدی یاوری- به جای آنکه عروسک در دست داشته باشد، دست مردی را می‌گیرد که هم‌سن پدرش می‌باشد و به‌جایی بازی با هم‌سن‌وسالان خود، باید با آینده بازی کند! این‌ها تعریف دقیق‌تری از کودک‌‌همسری است. کافی است چند لحظه تأمل کنید و خودتان را فارغ از جنسیت جای آن دخترک خردسال بگذارید. زمانی که بسیاری از خانواده‌ها اکثراً به دلیل ناتوانی مالی ترجیح می‌دهند تا دست دختر کودک خود را در دست مردی بگذارند که سال‌ها از او بزرگ‌تر است، بودند و هستند خانواده‌هایی که به‌خاطر اعتقاد به ازدواج در سن پایین، دختر و پسری را که هم‌سن و سال هم هستند به عقد هم درآورده‌اند که البته آن هم کار اشتباهی است اما بحث ما در این مطلب کودک‌همسرانی است که به‌خاطر فقر مالی در سن بسیار کم به عقد کسانی درآمده‌اند که چند دهه از سن آن‌ها بزرگترند! در واقع کودک‌‌همسری، پدیده‌ای دردناک است که هزاران دختر را در سراسر دنیا درگیر خود کرده است. با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه حقوق بشر، این سنت کهن همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد و آینده بسیاری از دختران را تباه می‌کند. کودک‌‌همسری یعنی اینکه یک دختر یا پسر، خیلی زودتر از آنکه برای زندگی مشترک آماده باشد، وارد یک رابطه زناشویی شود. از نظر روانشناسی کودک‌‌همسری به روابط زناشویی گفته می‌شود که در آن یکی یا هر دو نفر زیر ۱۸ سال سن داشته باشند. اگرچه این تعریف ساده به نظر می‌رسد، اما واقعیت‌های ازدواج زودهنگام در کودکان می‌تواند پیچیده باشد. اغلب ازدواج‌های زودهنگام در خانواده‌های فقیر اتفاق می‌افتد. که این خانواده‌ها برای کاهش هزینه‌های زندگی، به دست آوردن مقداری پول و فرار از چرخه فقر ترجیح می‌دهند فرزندانشان در همان کودکی ازدواج کنند. این در حالی است که، ازدواج کودکان خود می‌تواند فقر را تقویت کند. زیرا مطمئناً دختران و پسرانی که در سن پایین ازدواج می‌کنند، برای کنترل امور مالی به درستی آموزش نمی‌بینند و همچنین نیروی کار خوبی نیستند. این موضوع مخصوصاً درباره دختران صدق می‌کند. در واقع در بسیاری از مناطق، به دلیل تبعیض فراگیر جنسیتی، دختران اغلب به‌عنوان باری بر دوش خانواده دیده می‌شوند. لذا والدین فقیر غالباً معتقدند که ازدواج، آینده دختر را تأمین می‌کند و هزینه‌های خانواده را هم کاهش می‌دهد.

لزوم آگاهی و کاهش نابرابری اقتصادی

بررسی‌‌ها نشان می‌دهد در ایران ازدواج زودهنگام بیشتر مربوط به ازدواج دختران قبل از رسیدن به سن بلوغ است. براساس قانون مدنی ایران، سن بلوغ برای پسران ۱۵ سال و برای دختران ۹ سال است. این قانون اجازه می‌دهد دختران از ۱۳ سالگی و پسران از ۱۵ سالگی ازدواج کنند. ازدواج در سنین پایین‌تر از سن بلوغ منوط به اجازه والدین، مصلحت کودک و البته حکم دادگاه است. مطالعات نشان می‌دهد عوامل اقتصادی مانند پایین بودن درآمد سرانه، تورم بالا و نابرابری درآمدی از اصلی‌‌ترین عوامل ازدواج زودهنگام افراد هستند؛ بنابراین سیاست‌گذاران می‌توانند با استفاده از این یافته، با تمرکز بر کاهش نابرابری اقتصادی، به کاهش پدیده مذکور در جامعه کمک کنند. از سوی دیگر بعضی‌‌ها فکر می‌کنند که ازدواج زودهنگام برای دختران خوب است، چون از انحراف آن‌ها جلوگیری می‌کند یا اینکه باعث می‌شود دختر زودتر بزرگ شود. اما این باور‌ها اشتباه هستند. کودک‌‌همسری نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه مشکلات جدیدی را هم به وجود می‌آورد؛ پس آگاهی دادن به خانواده‌ها باید در دستور کار جدی مسئولان باشد.