زلزله جهانی از جنس هوش‌مصنوعی؛ چینی‌ها بازی را عوض کردند!

شرکت دیپ‌سیک قابلیت‌های هوش‌مصنوعی ارائه می‌کند که با چت جی‌پی‌تی اوپن‌ای‌آی رقابت می‌کند و می‌توان حتی ادعا کرد از آن بهتر است زیرا با هزینه‌ای اندک ساخته شده، از منابع کمتری استفاده می‌کند و همزمان رایگان است. دیپ‌سیک یک شرکت مستقر در چین و سهامدار اصلی آن لیانگ ونفنگ؛ یکی از مؤسسان صندوق پوشش ریسک «های فلای» است. این صندوق در مارس ۲۰۲۳ در حساب رسمی وی‌چت خود اعلام کرد؛ منابع خود را روی ساختن یک گروه تحقیقاتی جدید و مستقل برای کشف ماهیت «هوش عمومی مصنوعی» متمرکز می‌کند. اکنون «لیانگ ونفنگ»، در چین به‌عنوان قهرمانی ملی مورد تمجید قرار گرفته است. زیرا مدل هوش‌مصنوعی که این شرکت توسعه داده با عملکردی قدرتمند و هزینه‌ای بسیار کمتر از رقبا، موجب کاهش ۶۰۰ میلیارد دلاری ارزش سهام شرکت‌هایی مانند انویدیا شده است. موفقیت دیپ‌سیک سبب ایجاد موجی از امیدواری در صنعت فناوری چین شده است. بسیاری این دستاورد را گامی مهم در عرصه رقابت جهانی هوش‌مصنوعی می‌دانند. بررسی اولیه قابلیت‌های دیپ‌سیک نشان می‌دهد این ابزار در استدلال انطباقی، آگاهی زمینه‌ای و تصمیم‌گیری بسیار ظریف عملکرد ایده‌آلی دارد. جالب آنکه ویژگی‌های گفته شده بیشتر اوقات پاشنه‌آشیل حتی پیچیده‌‌ترین مدل‌های موجود هستند. اما آنچه دیپ‌سیک را به‌طور خاص از بقیه همتایانش در بازار متمایز می‌کند، قابلیت یکپارچه‌سازی آن در بخش‌های مختلف، بدون نیاز به شخصی‌سازی‌های گسترده است. هرچند راه‌حل‌های هوش‌مصنوعی سنتی برای انطباق در حوزه‌های خاص نیازمند تنظیم دقیق هستند، اما به نظر می‌رسد ساختار این هوش‌مصنوعی چینی شبیه یک مترجم جهانی از دانش است و به همین دلیل گزینه‌ای جذاب برای سازمان‌هایی است که به دنبال به کارگیری سریع و دستیابی به ROI بالا هستند. ساختار نوین دیپ‌سیک پتانسیل بازتعریف استانداردهای بازار برای عملکرد هوش‌مصنوعی را دارد. تمرکز این فناوری روی درک متنی و سازگاری سریع، احتمالاً به‌گذار از مدل‌های هوش‌مصنوعی عمومی به سمت سیستم‌های هوشمند آگاه‌تر از زمینه و موقعیت منجر می‌شود. چنین فرآیندگذاری رقبا را وادار می‌کند درباره استراتژی‌های خود دوباره فکر کنند و سرمایه‌گذاری سنگین‌تری در قابلیت‌های مشابه انجام دهند. واکنش بازار به دیپ‌سیک نیز احتمالاً سبب می‌شود شرکت‌های تهیه‌کننده هوش‌مصنوعی تحقیق و توسعه بیشتری در این زمینه انجام دهند. سازمان‌های رقیب سعی خواهند کرد با نوآوری‌های مخصوص خود با پیشرفت‌های دیپ‌سیک مقابله کنند و همین امر سبب می‌شود صنعت وارد فاز جدیدی از پیشرفت‌های فناورانه سریع شود.

DeepSeek  بورس را به لرزه درآورد

رقابت DeepSeek و مدل R1 این استارت‌آپ چینی آینده بازار هوش‌مصنوعی غرب را با چالش جدی مواجه کرده است. سهام شرکت انویدیا، یکی از غول‌های تراشه‌سازی جهان، با افتی چشمگیر مواجه شد و ۳۸۴ میلیارد دلار از ارزش بازار خود را فقط در چند ساعت از دست داد. این اتفاق در پی انتشار خبر پیشرفت چشمگیر استارت‌آپ هوش‌مصنوعی چینی دیپ‌سیک رخ داد. این شرکت موفق به توسعه مدل هوش‌مصنوعی DeepSeek R1 شده که می‌تواند با رقبای آمریکایی رقابت کند، آن‌ هم با هزینه‌ای بسیار کمتر. طبق گزارش «Wccftech»، مدل R1 که اخیراً منتشر شده، به‌سرعت محبوبیت پیدا کرده و به یکی از پر‌دانلود‌ترین اپلیکیشن‌‌ها در اپ‌استور اپل تبدیل شده است. این پیشرفت‌‌ها باعث شد سهام انویدیا در معاملات پیش از بازار ۱۱ درصد کاهش یابد و شوک بزرگی به بازارهای غربی وارد شود.

اثر هوش‌مصنوعی DeepSeek در بازار آمریکا

این کاهش ارزش به انویدیا محدود نماند. شرکت‌های مرتبط با این فناوری مانند «ASML» و «Broadcom» نیز با افت شدید سهام مواجه شدند. سهام ASML که فقط تأمین‌کننده دستگاه‌های پیشرفته تولید تراشه در جهان است، هفت درصد کاهش یافت. سهام Broadcom نیز با افت ۱۰٫۵ درصدی، حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از ارزش خود را از دست داد. حتی رقبای کوچک‌تر، مانند AMD، نیز در سقوط بازار آسیب دیدند و ارزش سهامشان کاهش یافت. DeepSeek با استفاده از ۵۰ هزار واحد پردازش گرافیکی انویدیا نشان داد می‌تواند با هزینه‌ای کمتر، مدل‌های پیشرفته هوش‌مصنوعی توسعه دهد. این مسئله باعث شد سرمایه‌گذاران درباره آینده تقاضای تراشه‌های انویدیا و سایر شرکت‌ها تجدیدنظر کنند. شرکت‌های بزرگی مانند مایکروسافت و متا نیز تحت‌تأثیر قرار گرفتند و ارزش سهام آن‌ها به‌ترتیب شش درصد و ۴٫۶ درصد کاهش یافت. این امر باعث شد سرمایه‌گذاران درباره صرف هزینه‌های چندمیلیارد دلاری این شرکت‌ها برای هوش‌مصنوعی شک کنند. دراین‌میان، اپل تنها شرکت فناوری بزرگ بود که آسیب چندانی ندید و قیمت سهامش تقریباً تغییری نکرد.

مدل‌های OpenAI کپی شده است؟ «دیوید ساکس» می‌گوید DeepSeek احتمالاً از اطلاعات مدل‌های OpenAI برای آموزش مدل‌های خود سوءاستفاده کرده است. «دیوید ساکس»، تزار رمزارز و هوش‌مصنوعی دولت آمریکا، در مصاحبه جدیدی گفته است که شواهد قابل‌توجهی وجود دارد که نشان می‌دهد شرکت چینی هوش‌مصنوعی DeepSeek از هوش‌مصنوعی OpenAI برای آموزش مدل‌هایش استفاده کرده است. OpenAI  نیز دراین‌باره بیانیه‌ای منتشر کرده است. در پی جنجالی که DeepSeek در دنیای هوش‌مصنوعی به راه انداخت، فاکس‌نیوز به‌تازگی با دیوید ساکس مصاحبه داشته است. ساکس؛ می‌گوید: «شواهد قابل‌توجهی وجود دارد که DeepSeek دانش خود را از مدل‌های OpenAI تقطیر کرده است.» او نگفت که این شواهد چیست و فقط توضیح داد که احتمالش وجود دارد مدل‌های دیپ‌سیک از طریق «تقطیر دانش» اطلاعات لازم برای آموزش را از مدل‌های OpenAI دریافت کرده‌اند. در روش تقطیر دانش (Knowledge distillation)  یک مدل هوش‌مصنوعی کوچک‌تر تحت آموزش مدل بزرگ‌تری قرار می‌گیرد؛ تقریباً همانند ارتباط بین یک دانش‌آموز و معلم، دانش از فرد آگاه‌تر به فرد دیگر منتقل می‌شود. البته این روش در یادگیری ماشینی مرسوم است، اما برخلاف قوانین شرکت OpenAI است. مجری فاکس‌نیوز از دیوید ساکس پرسید که آمریکا چه اقداماتی درباره دیپ‌سیک انجام خواهد داد و او گفت: «فکر می‌کنم یکی از چیزهایی که در چند ماه آینده خواهید دید این است که شرکت‌های پیشرو هوش‌مصنوعی ما اقداماتی را برای جلوگیری از تقطیر انجام می‌دهند؛ این امر قطعاً باعث کاهش برخی از این مدل‌های کپی‌کار می‌شود.» براساس گزارش بلومبرگ، مایکروسافت و OpenAI نیز در حال بررسی هستند که آیا DeepSeek به شیوه‌ای غیرقانونی به داده‌های OpenAI دسترسی داشته است یا خیر. محققان امنیتی مایکروسافت در اواخر سال ۲۰۲۴ فعالیتی غیرمعمولی را در حساب توسعه‌دهندگانی شناسایی کردند که گمان می‌رود به DeepSeek مرتبط هستند؛ این حساب‌‌ها مقادیر زیادی داده را از طریق API مدل‌های OpenAI استخراج می‌کردند. اگرچه توسعه‌دهندگان می‌توانند از API این شرکت برای ادغام مدل‌های خود در برنامه‌هایشان استفاده کنند، اما تقطیر دانش قوانین OpenAI را نقض می‌کند. OpenAI  همچنین بیانیه‌ای را براساس ادعاهای ساکس به فاکس‌نیوز ارائه کرده است: «می‌دانیم که شرکت‌های مستقر در جمهوری خلق چین دایماً در تلاش هستند تا مدل‌های شرکت‌های پیشرو هوش‌مصنوعی ایالات متحده را تقطیر کنند. ما به‌عنوان سازنده پیشرو هوش‌مصنوعی، اقدامات متقابلی را برای محافظت از مالکیت‌های معنوی خود انجام می‌دهیم، ازجمله فرآیندی دقیق لحاظ می‌کنیم که در آن کدام قابلیت‌های پیشتاز در مدل‌‌ها منتشر شود. معتقدیم درحالی که به جلو می‌رویم، همکاری نزدیک با دولت ایالات متحده برای محافظت بیشتر از توانمند‌ترین مدل‌های خود در برابر تلاش‌های دشمنان بسیار مهم است، تا رقبای فناوری ایالات متحده آن‌ها را در اختیار نگیرند.»

حمله سایبری DeepSeek را متوقف کرد

همزمان با محبوبیت هوش‌مصنوعی چینی DeepSeek و تبدیل شدن آن به یکی از پربازدید‌ترین اپلیکیشن‌های رایگان اپ‌استور، این استارت‌آپ چینی هدف حمله سایبری قرار گرفت و به دلیل مشکلات فنی، ثبت‌نام‌‌ها در دیپ‌سیک به‌طور موقت متوقف شد. پلتفرم دیپ‌سیک در روزهای اخیر با استقبال بسیار خوبی از سوی کاربران مواجه بوده است و توانسته با کنار زدن ChatGPT به رتبه اول اپلیکیشن‌‌ها در اپ‌استور دست پیدا کند. البته این محبوبیت بدون دردسر هم نبوده و شرکت پشت پرده دیپ‌سیک اعلام کرده که اخیراً مورد حمله سایبری قرار گرفته است. این حمله سایبری باعث بروز مشکلاتی در عملکرد وب‌سایت DeepSeek شده و کاربران نتواستند به راحتی وارد سیستم شوند. شرکت دیپ‌سیک اعلام کرد که توانسته است مشکلات مرتبط با رابط برنامه‌نویسی اپلیکیشن و دسترسی به وب‌سایت را برطرف کند، اما این قطعی‌‌ها طولانی‌‌ترین وقفه در عملکرد این استارت‌آپ طی ۹۰ روز اخیر بوده است. حمله اخیر به دیپ‌سیک باعث شد تا ثبت‌نام در آن برای مدت محدودی غیرفعال شود و در حال‌حاضر هم اغلب نواحی جهان تنها از طریق ایمیل قادر به ثبت‌نام در آن هستند. گفته می‌شود که امکان ثبت‌نام از طریق شماره همراه فعلاً محدود به کاربران ساکن چین شده است و سایر افراد به آن دسترسی ندارند. مدل هوش‌مصنوعی DeepSeek-V3 در روزهای اخیر توانسته است توجه بسیاری را به‌سوی خود جلب کند و امکانات پیشرفته‌ای را با قیمت بسیار پایین‌تر در مقایسه با رقبای خود ارائه می‌کند.

منابع: دیجیاتو – مهر- ایسنا- زومیت-پیوست