از مالچ‌پاشی تا طرح تثبیت از طریق ریگ

از مالچ‌پاشی تا طرح تثبیت از طریق ریگ این روز‌ها تنش‌‌ها نسبت به مسأله ریزگرد‌ها به شدت بالا گرفته است. برخی از اساتید دانشگاه در مصاحبه‌های خبری خود به راهکارهای بهینه و قطعی اشاره می‌کنند که البته کم و بیش انتقاداتی هم بر آنها وارد است. به گزارش سیناپرس، سال‌هاست که می‌شنویم از بین رفتن […]

از مالچ‌پاشی تا طرح تثبیت از طریق ریگ

این روز‌ها تنش‌‌ها نسبت به مسأله ریزگرد‌ها به شدت بالا گرفته است. برخی از اساتید دانشگاه در مصاحبه‌های خبری خود به راهکارهای بهینه و قطعی اشاره می‌کنند که البته کم و بیش انتقاداتی هم بر آنها وارد است.

به گزارش سیناپرس، سال‌هاست که می‌شنویم از بین رفتن تالاب‌ها، خشکسالی و کم‌آبی دلیل اصلی شکل‌گیری ریزگردهاست. مدت‌هاست که راه‌حل‌هایی مانند استفاده از مالچ‌‌ها برای تثبیت خاک مطرح و حتی انتقاداتی هم بر استفاده از آنها وارد شده است. بسیاری از موضع‌گیری‌ها نسبت به‌کاربرد مالچ‌‌ها نیازمند تعمق بیش‌تر است.به‌عنوان مثال عده‌ای از این مسأله غافل هستند که مالچ تنها یک نوع نیست بلکه انواع متفاوتی از مالچ‌‌ها در دنیا وجود دارند که کاربرد همه آنها نیز لزوماً برای سلامتی مضر نیست. مالچ‌‌ها در مجموع به چند دسته پلیمری و سنتزی، شیمیایی، نفتی و در نهایت بیولوژیک تقسیم می‌شوند. حتی مالچ‌های مخلوط نیز با کارآیی بالا تولید و به مصرف رسیده‌اند؟ به‌عنوان مثال مالچ‌های پلیمری و پودر سنگ یا حتی پلیمری و خاک رس از این دست هستند. مهم‌ترین مسأله در کاربرد مالچ این است که این ماده به‌عنوان افزودنی برای خاک، نباید مشکل‌تازه‌ای را چه برای میکروارگانیسم‌‌ها و چه حتی برای گیاهان یا انسان‌ها ایجاد کند.

اما مبحث ایجاد پوشش گیاهی در محدوده‌های متأثر از ریزگرد‌ها نیز به نوعی با تخصیص آب گره خورده است. درست است که سطح آب‌های زیرزمینی افت کرده و عده‌ای از کارشناسان نیز بر کاربرد گیاهان علفی به جای درختان تأکید دارند، اما باید به این نکته هم توجه داشت که پوشش گیاهی علفی به‌طور مشخص متأثر از میزان تخصیص آب است. در برهه کنونی حجم قابل‌توجهی از آب سد‌ها به مصارف خانگی، صنعتی و کشاورزی می‌رسد و به استثنای پایتخت و بعضی کلان‌شهرهای دیگر کشور، در سایر استان‌ها از جمله خوزستان تنها درصد خیلی ناچیزی و گاه در حد صفر برای فضای سبز اختصاص داده می‌شود. بدیهی است که هزینه نگهداری یا ایجاد چندین و چند باره عرصه‌های سبز علفی نیز در نوع خود جای سؤال دارد.

کشاورزی هنوز یک معضل جدی است

یک چالش بسیار جدی کشور ما به‌عنوان یک کشور خشک و کم‌آب، تأکید بر کاشت محصولات پرمصرف از نظر آب است. دولت عربستان سعودی در ظرف سال‌های گذشته حداکثر تلاش خود را به‌ کار بسته تا تولیدکنندگان گندم و ذرت و سایر غلات را به سمت پرورش میوه و سبزیجات گلخانه‌ای که برای این کشور از ارزش بیش‌تری برخوردار هستند، سوق دهد. یکی از دلایل این تصمیم‌گیری، کاهش روزافزون منابع آب در این کشور عنوان شده، بنابراین میزان واردات گندم عربستان از دو سال پیش تاکنون به مقدار ۸۰ درصد یعنی معادل ۳٫۳۸ میلیون تن افزایش داشته است.

 

افزایش کشت نیشکر در استان‌هایی مانند خوزستان آن هم در زمین‌هایی که در گذشته جزو عرصه‌های تالابی بودند، به‌خوبی نشانگر تغییر عظیم در اکوسیستم یک منطقه است و از دستاوردهای آن می‌توان حتی به آلودگی و افزایش مصرف آب نیز اشاره کرد. نیاز آبی نیشکر بشدت زیاد است. از طرف دیگر این محصول در جایی کشت می‌شود که خاک به نسبت شور است در نتیجه طبیعتاً آب بیش‌تری جهت زهکشی لازم خواهد بود. هدایت الکتریکی آب یکی از شاخص‌هایی است که برای سنجش میزان شوری به‌کار می‌رود. با استفاده از ظرفیت انتقال جریان الکتریکی میزان مواد جامد حل‌شده در آب را تخمین می‌زنند. میزان هدایت الکتریکی آبی که نیشکر می‌تواند آن را تحمل کند، معادل ۱.۷ میلی‌زیمنس بر سانتی‌متر(واحد هدایت الکتریکی آب) است در حالیکه میزان هدایت الکتریکی در برخی نقاط اطراف تالاب شادگان قریب ۴ میلی‌زیمنس بر سانتی‌متر و در نزدیکی ذخایر آبی که برای کارخانه‌های نیشکر به‌کار می‌روند تا مرز ۱۷ میلی‌زیمنس بر سانتی‌متر هم گزارش شده است. طرح‌های آبیاری و زهکشی تالاب‌‌ها با توجیه کمبود آب در بخش‌های مورد نیاز بالاخص کشاورزی از جمله مزارع نیشکر و در عین حال ورود نمک به عرصه‌های تالابی در درازمدت تأثیر بارزی نه‌تنها بر اکوسیستم این منطقه بلکه حتی بر زندگی مردم محلی داشته است چنان‌که فرضاً هماکنون دیگر تالابی مانند شادگان مکان ایده‌آل و مناسبی برای آب‌تنی گاومیش‌های بومیان منطقه نیست. تأثیر این مسأله بر کشت سایر محصولات کشاورزی از جمله جو و گوجه‌فرنگی هم نمودار شده است. کشاورزان محلی می‌گویند که در ظرف سال‌های اخیر میزان برداشت آنها به شدت کم شده است.