طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، با توجه به شاخص‌های مختلف رتبه‌بندی و ارزیابی تولیدات علمی کشورها، ایران در برخی شاخه‌ها از فناوری هوش‌مصنوعی نظیر شبکه‌های عصبی در جایگاه ششم جهان قرار دارد اما از منظر تأمین زیرساخت‌های اولیه پردازش، سرمایه‌گذاری دولت و جذب سرمایه بخش‌خصوصی در هوش‌مصنوعی و نیز اشتغال نیروهای متخصص در جایگاه مطلوبی […]
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، با توجه به شاخص‌های مختلف رتبه‌بندی و ارزیابی تولیدات علمی کشورها، ایران در برخی شاخه‌ها از فناوری هوش‌مصنوعی نظیر شبکه‌های عصبی در جایگاه ششم جهان قرار دارد اما از منظر تأمین زیرساخت‌های اولیه پردازش، سرمایه‌گذاری دولت و جذب سرمایه بخش‌خصوصی در هوش‌مصنوعی و نیز اشتغال نیروهای متخصص در جایگاه مطلوبی قرار ندارد. به گزارش سیتنا، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس با انتشار گزارش «توسعه هوش‌مصنوعی(۳): ارائه تصویری از توسعه هوش‌مصنوعی در سطح جهان و ایران» تلاش کرده با توجه به شاخص‌های مطرح و پراستناد جهانی در حوزه هوش‌مصنوعی، وضعیت توسعه و کاربست این فناوری در جهان و ایران را ترسیم کند. در ادامه این گزارش بیان شده که نتایج بررسی‌‌ها نشان می‌دهد آمریکا، چین و انگلستان در اکثر مؤلفه‌ها از قبیل تولید علم، تعداد شرکت‌های فعال، میزان سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی و اشتغالزایی این حوزه، در زمره کشورهای برتر قرار دارند. در عین حال، روند شناخت و آگاهی از آثار به‌کارگیری هوش‌مصنوعی نیز بین مردم جوامع مختلف در سطح جهان به‌تدریج در حال افزایش است و تعداد متوسط افرادی که فکر می‌کنند مزایای این فناوری بیش از معایب آن است با تعداد افرادی که برعکس آن را معتقدند برابر است. در ادامه این گزارش تصریح شده که با توجه به شاخص‌های مختلف رتبه‌بندی و ارزیابی تولیدات علمی کشورها، ایران در برخی شاخه‌ها از فناوری هوش‌مصنوعی نظیر شبکه‌های عصبی در جایگاه ششم جهان قرار دارد اما از منظر تأمین زیرساخت‌های اولیه پردازش، سرمایه‌گذاری دولت و جذب سرمایه بخش‌خصوصی در هوش‌مصنوعی و نیز اشتغال نیروهای متخصص در جایگاه مطلوبی قرار ندارد. در جمع‌بندی بخش ابتدایی گزارش آمده که به‌منظور توسعه سریع هوش‌مصنوعی در کشور پیشبرد اقدام‌هایی همچون تبیین شفاف وضعیت موجود و برنامه‌ریزی برای آینده، تأمین زیرساخت‌های فنی مورد نیاز از طریق همکاری بین بخش‌خصوصی و دولتی، تمرکز بر تقویت پژوهش‌های هدفمند تقاضا محور در کشور، تأمین مالی و جذب سرمایه برای توسعه هوش‌مصنوعی و حمایت از کسب‌وکارهای نوپا در کوتاه‌مدت با هدف جذب و نگهداشت متخصصین این حوزه بسیار ضروری است و ایجاد زیرساخت‌های قانونی می‌تواند ضمانت اجرای تحقق این اقدام‌‌ها را فراهم سازد. در بخش یافته‌های کلیدی گزارش هم بیان شده که بخش قابل‌توجهی از پژوهش و تولید علم در حوزه هوش‌مصنوعی در جهان توسط مراکز و مؤسسه‌های دانشگاهی صورت می‌گیرد (به‌طور متوسط ۷۸ درصد) و سهم بخش صنعتی و دولتی در این زمینه به‌ترتیب ۱۰ و ۸ درصد است چین، آمریکا، هند، ژاپن و انگلستان، پنج کشور برتر دنیا در تولید مقالات علمی هوش‌مصنوعی در بازه‌زمانی ۲۰۲۳-۱۹۹۶ هستند. در ادامه همین بخش توضیح داده شده که آمریکای شمالی رکورددار تعداد شرکت‌های فعال در هوش‌مصنوعی جهان است، این میزان دو برابر مجموع تعداد شرکت‌های فعال این حوزه در اروپاست. در بازه ۱۰ساله (۲۰۲۳-۲۰۱۳) آمریکا با ۵۵۰۹ شرکت و پس از آن چین با ۱۴۴۶ و انگلستان با ۷۲۷ شرکت فعال هوش‌مصنوعی دارای بیش‌ترین تعداد شرکت در این حوزه بودند. در ادامه این گزارش، با اشاره به وضعیت آمریکا آمده که در در آمریکا در بازه ۱۰ساله (۲۰۲۳-۲۰۱۳) در میزان سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی با بیش از ۳۳۵ میلیارد دلار پیشتاز است. چین بعد از آمریکا با ۱۰۴ و انگلستان با ۲۲ میلیارد دلار در رتبه‌های بعدی سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی قرار گرفته‌اند. بااین‌حال در دو سال گذشته، میزان سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی چین در هوش‌مصنوعی کاهش‌یافته و حتی از اروپا نیز کمتر شده که می‌تواند ناشی از سیاست‌های کلان چین در حوزه فناوری و یا اثر بازدارندگی قوانین و مقرراتی باشد که به‌طور خاص در حوزه هوش‌مصنوعی در این کشور به تصویب رسیده است. در بخش یافته به وضعیت کشورمان هم اشاره شده و ذکر شده که کشورما براساس پایگاه استنادی سایماگو، در این بازه‌زمانی ۲۰۲۳ -۱۹۹۶ در جایگاه پانزدهم هوش‌مصنوعی جهان قرار دارد و براساس طبقه‌بندی شاخه‌های فناوری هوش‌مصنوعی به استناد وب‌آو ساینس در حوزه شبکه‌های عصبی در رتبه شش جهانی قرار دارد. ادامه گزارش به وضعیت نظام دانشگاهی ما در حوزه هوش‌مصنوعی اشاره دارد و در این بخش می‌خوانیم که در حال‌حاضر، مقطع کارشناسی هوش‌مصنوعی وجود ندارد اما دانشگاه‌های کشور در مقاطع تکمیلی اقدام به پذیرش دانشجو در گرایش هوش‌مصنوعی با عنوان «علوم کامپیوتر گرایش محاسبات نرم و هوش‌مصنوعی» و «مهندسی کامپیوتر گرایش هوش‌مصنوعی و رباتیک» برای مقطع ارشد و «محاسبات نرم و هوش‌مصنوعی» ذیل رشته علوم و مهندسی کامپیوتر و «رایانش و هوش‌مصنوعی» ذیل رشته علوم شناختی و اعصاب شناختی در مقطع دکتری کرده‌اند. در گزارش مرکز پژوهش‌ها ذکر شده که براساس آمار ارائه شده توسط سازمان سنجش، نظام دانشگاهی کشور در سال ۱۴۰۲ در مقطع دکتری ۱۷۲ نفر و در مقطع کارشناسی ارشد ۱۳۵۸ نفر ظرفیت پذیرش دانشجو ذیل گرایش‌های یاد شده در بالا را داشته است. بحث مهم دیگر سرمایه‌گذاری در هوش‌مصنوعی است که گزارش هم در این زمینه توضیحاتی دارد به این مضمون که آمار رسمی از سرمایه‌گذاری در هوش‌مصنوعی موجود نیست اما براساس مطالعات اولیه، سرمایه‌گذاری در قالب وام، تسهیلات و کمک‌های بلاعوض به برخی شرکت‌های فعال این حوزه تا ۹٫۵ میلیون دلار، گزارش شده و ضرورت سرمایه‌گذاری حدود هشت میلیارد دلار تا ۱۴۱۰ تخمین زده شده است. هرچند برخی صاحب‌نظران معتقدند که برای اجرای پروژه‌های هوش‌مصنوعی بومی به اعتبارات بیش از میزان برآورد شده نیاز است. در این گزارش تصریح شده که ارزش کل بازار این حوزه حدود ۱۶۰۰ میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ برآورد شده که سهم شرکت‌های کوچک و متوسط دانش‌بنیان از آن حدود ۱۱۲۰ میلیارد تومان (۱۶۰ میلیارد تومان با نرخ تعدیل سال ۱۳۹۴) بوده که در مقایسه با ظرفیت‌های بالقوه و انتظارات آتی بسیار اندک و قابل تأمل است. بحث سند ملی هوش‌مصنوعی آخرین مسئله حوزه یافته‌های گزارش است که در آن ذکر شده سند ملی هوش‌مصنوعی مصوب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در قالب یک جدول کلان، اهداف کمی توسعه هوش‌مصنوعی را تعیین نموده است. با این‌حال، تصویر وضعیت موجود در این جدول، اغلب ناظر به سال‌های ۱۴۰۰ یا ۱۴۰۱ است و قسمت قابل‌توجهی نیز فاقد مقدار کمی است که به‌نظر می‌رسد با توجه به ابلاغ سند در تیرماه ۱۴۰۳ و تحولاتی که امکان رخداد آن در این فاصله دو‌ساله وجود داشته است، نتواند تحلیل صحیحی از چشم‌انداز و انتظارات ارائه دهد. تبیین شفاف‌تر وضعیت موجود و برنامه‌ریزی برای آینده، ایجاد یک مرکز رصد شاخص‌های توسعه هوش‌مصنوعی وفق سند ملی به کمک کاروران بخش‌خصوصی و با نظارت سازمان ملی هوش‌مصنوعی، توسعه و تولید شاخص بومی سنجش توسعه هوش‌مصنوعی در کشور با قابلیت انطباق و مقایسه با شاخص‌های جهانی رتبه‌بندی و تأمین مالی و جذب سرمایه برای توسعه هوش‌مصنوعی از پیشنهادات مطرح شده در این گزارش است. در ادامه بخش پیشنهادات ذکر شده که ایجاد یک صندوق ملی اختصاصی با مشارکت دولت و سرمایه بخش‌خصوصی با هدف توسعه لایه‌های عمیق هوش‌مصنوعی، توسعه خدمات پایه و کاربردی هوش‌مصنوعی و اجرای تکالیف و تعهدات دولت، تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز از طریق همکاری بین بخش‌خصوصی و دولت، استفاده از ظرفیت اپراتورهای داده برای یکپارچه‌سازی داده‌های بخشی و تسهیل دسترسی توسعه‌دهندگان به داده و تأمین سریع تجهیزات، پردازنده‌ها و سخت‌افزارهای اختصاصی هوش‌مصنوعی و ایجاد مرکز ملی پردازش سریع با ظرفیت یک اگزافلاپس ویژه طرح‌های هوش‌مصنوعی از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد. در این گزارش پیشنهادات دیگری هم مطرح شده که در توضیح آن‌ها می‌خوانیم که حمایت از ظرفیت‌های خُرد پردازشی کشور برای تأمین زیرساخت پردازش اشتراکی با ظرفیت پنج اگزافلاپس، بهره‌گیری از توان بخش‌خصوصی برای راه‌اندازی نیروگاه‌های کم‌توان و توزیع شده برای تأمین انرژی مورد نیاز پردازش با حجم بالا، تمرکز بر تقویت پژوهش‌های هدفمند تقاضامحور در کشور و فراهم کردن زیرساخت‌های داده‌های باز برای تسهیل و تقویت دسترسی پژوهشگران ضروری است که در دستور کار قرار گیرد. دو پیشنهاد دیگر هم مرکز پژوهش‌ها مطرح کرده است. نگهداشت نخبگان و متخصصان هوش‌مصنوعی با ایجاد انگیزه‌های لازم در مسیر حمایت از شرکت‌های خُرد و کوچک و متوسط هوش‌مصنوعی و تعریف پروژه‌های کوچک‌مقیاس در صنایع مبتنی‌بر حل مسائل واقعی صنعت و برمبنای نقشه راه ترسیم شده در سازمان ملی هوش‌مصنوعی با حمایت این سازمان و توسط این دو پیشنهاد هستند.
دیدگاه بسته شده است.