مدیریت انرژی، پیش‌نیاز ارتقای جایگاه جهانی فولاد ایران

چالش تأمین انرژی در صنعت فولاد ایران، بیش از آنکه ناشی از کمبود منابع باشد، به ضعف در مدیریت توزیع و تخصیص بهینه انرژی بازمی‌گردد. در شرایطی که صنایع فولادی جهان به سمت افزایش بهره‌وری انرژی و استفاده از فناوری‌های نوین همچون کوره‌های قوس‌الکتریکی کم‌مصرف، بازیافت حرارت و انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کرده‌اند، ایران همچنان با چالش تأمین برق و گاز روبه‌رو است. عدم توسعه نیروگاه‌های اختصاصی برای صنایع پرمصرف، ساختار نامتوازن تعرفه‌های انرژی و نبود سیاست‌های تشویقی برای افزایش بهره‌وری، موجب شده است که صنعت فولاد کشور نتواند از ظرفیت کامل خود استفاده کند. به گزارش مناقصه‌مزایده، طبق گزارش‌های رسمی، صنعت فولاد کشور در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۳، به دلیل کمبود انرژی ۱۰۰ هزار میلیارد تومان زیان دیده است. همچنین، صادرات شمش فولادی و اسلب به ترتیب ۳۶ و ۱۶ درصد کاهش داشته‌اند؛ این در حالی است که تقاضای جهانی برای محصولات فولادی ایران همچنان بالاست اما تولیدکنندگان داخلی به دلیل بحران انرژی قادر به پاسخگویی به این نیاز نیستند. این شرایط نه‌ تنها موجب از دست رفتن فرصت‌های صادراتی شده، بلکه موقعیت ایران را در بازارهای جهانی تضعیف کرده است. این در حالی است که صنعت فولاد تنها هفت درصد از برق کشور را مصرف می‌کند؛ اما در بحران‌های انرژی، بیش‌ترین محدودیت‌‌ها بر این بخش اعمال می‌شود. در مقابل ۶۰ درصد برق کشور در بخش خانگی و بدون اجرای سیاست‌های مؤثر برای بهینه‌سازی، مصرف می‌شود. کاهش تولید فولاد علاوه بر اینکه به این صنعت ضربه می‌زند، صنایع وابسته مانند خودروسازی، ساختمان‌سازی و تولید لوازم خانگی را نیز دچار اختلال کرده و منجر به افزایش قیمت کالاهای مصرفی می‌شود. برای حفظ موقعیت ایران در بازار جهانی، ضروری است که مدل تأمین انرژی صنایع فولادی از وابستگی به شبکه سراسری خارج شده و به‌سوی خودکفایی نسبی حرکت کند. راهکارهایی نظیر احداث نیروگاه‌های مقیاس بزرگ با مشارکت بخش‌خصوصی، توسعه فناوری‌های کاهنده مصرف و بهینه‌سازی زنجیره تأمین انرژی، می‌توانند مسیر عبور از این بحران را هموار کنند. بدون اصلاح این ساختار، نه‌تنها صنعت فولاد، بلکه کل صنایع پایین‌دستی کشور دچار ناپایداری خواهند شد.