بانک‌مرکزی در هفته منتهی به ۱۳ اسفند ۱۴۰۳، در راستای اجرای سیاست پولی، عملیات بازار باز را در قالب توافق بازخرید (ریپو) به ارزش ۲۶۱۰ هزار میلیارد ریال انجام داد. این اقدام، بخشی از استراتژی این نهاد برای تنظیم نقدینگی و کنترل نوسانات نرخ سود در بازار بین‌بانکی است. اما پرسش اصلی این است که […]
بانک‌مرکزی در هفته منتهی به ۱۳ اسفند ۱۴۰۳، در راستای اجرای سیاست پولی، عملیات بازار باز را در قالب توافق بازخرید (ریپو) به ارزش ۲۶۱۰ هزار میلیارد ریال انجام داد. این اقدام، بخشی از استراتژی این نهاد برای تنظیم نقدینگی و کنترل نوسانات نرخ سود در بازار بین‌بانکی است. اما پرسش اصلی این است که آیا این سیاست واقعاً در راستای مدیریت نقدینگی است یا به نوعی مداخله در بازار بین‌بانکی محسوب می‌شود؟
ماهیت عملیات بازار باز و تأثیر آن بر نقدینگی
به گزارش ایستانیوز، عملیات بازار باز یکی از ابزارهای کلیدی بانک‌مرکزی برای مدیریت نقدینگی در نظام بانکی است. در این فرآیند، بانک‌مرکزی با خرید یا فروش اوراق مالی اسلامی، حجم پول در گردش را تنظیم می‌کند. در شرایطی که بانک‌ها با کمبود نقدینگی مواجه باشند، بانک‌مرکزی با اجرای توافق بازخرید، منابع مالی را در اختیار آن‌‌ها قرار می‌دهد. اما افزایش بیش از حد نقدینگی می‌تواند موجب رشد تورم شود و هدف کنترل تورم را تضعیف کند. در آخرین حراج برگزار شده، ۲۳ بانک و مؤسسه اعتباری غیر بانکی در فرآیند شرکت داشتند که میزان سفارش‌های ارسال‌شده آن‌‌ها ۳۲۳۳٫۷ هزار میلیارد ریال بود، اما بانک‌مرکزی تنها ۲۶۱۰ هزار میلیارد ریال از این پیشنهادات را پذیرفت. این موضوع نشان می‌دهد که بانک‌مرکزی همچنان سیاست مدیریت‌شده‌ای را برای تخصیص نقدینگی دنبال می‌کند.
رشد نقدینگی؛ تهدیدی برای ثبات مالی؟
یکی از دغدغه‌های اصلی در اجرای عملیات بازار باز، تأثیر آن بر میزان نقدینگی در سطح کلان است. ارزش توافق بازخرید سررسید شده در این دوره ۲۵۱۱ هزار میلیارد ریال بوده و ارزش مانده توافق بازخرید سررسید نشده به ۲۶۱۰ هزار میلیارد ریال رسیده است. چنین روندی نشان می‌دهد که وابستگی بانک‌ها به منابع بانک‌مرکزی همچنان بالاست. افزایش حجم نقدینگی در بازار بین‌بانکی می‌تواند منجر به کاهش نرخ بهره بین‌بانکی شود که ممکن است در کوتاه‌مدت باعث تحریک سرمایه‌گذاری شود. اما در صورتی که این سیاست منجر به افزایش پایه پولی شود، فشارهای تورمی در آینده اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
اعتبارگیری قاعده‌مند؛ نیاز بانک‌ها یا وابستگی به بانک‌مرکزی؟
بانک‌مرکزی علاوه بر عملیات بازار باز، از ابزار اعتبارگیری قاعده‌مند نیز برای تأمین نقدینگی بانک‌ها استفاده می‌کند. در هفته منتهی به ۱۳ اسفند، میزان اعتبارگیری بانک‌ها در روزهای مختلف بین ۴۵۹٫۴ تا ۶۱۸ هزار میلیارد ریال متغیر بوده است. این آمار نشان می‌دهد که بانک‌ها همچنان به تزریق نقدینگی از سوی بانک‌مرکزی وابسته‌اند. این وابستگی می‌تواند دو وجه داشته باشد:
نیاز واقعی به نقدینگی: در شرایطی که بانک‌ها با کمبود منابع مواجه باشند، دریافت اعتبار از بانک‌مرکزی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.
افزایش وابستگی بانک‌ها: اگر بانک‌ها به تأمین مالی از بانک‌مرکزی عادت کنند، احتمال کاهش کارایی نظام بانکی و افزایش ریسک‌های سیستماتیک وجود خواهد داشت.
جمع‌بندی؛ سیاست پولی در مسیر صحیح؟
اجرای عملیات بازار باز و اعتبارگیری قاعده‌مند، به‌عنوان ابزارهای کلیدی در سیاست پولی بانک‌مرکزی، نقشی اساسی در تنظیم نرخ بهره بین‌بانکی و مدیریت نقدینگی دارند. اما میزان وابستگی بانک‌ها به این ابزار‌ها و افزایش حجم نقدینگی در بازار، سؤالاتی جدی در مورد پایداری این سیاست‌‌ها ایجاد کرده است. بانک‌مرکزی باید بین تأمین نقدینگی لازم برای حفظ ثبات مالی و جلوگیری از رشد بیش از حد نقدینگی که می‌تواند منجر به تورم شود، تعادل برقرار کند. در غیر این صورت، خطر وابستگی بیش از حد بانک‌ها به منابع بانک‌مرکزی و تأثیرات منفی آن بر اقتصاد ملی وجود خواهد داشت.
دیدگاه بسته شده است.