ناگفته‌های لغو سفر روحانی به اتریش

    در خبر اعلام شده از سوی سایت ریاست جمهوری تأکید شد که این سفر پاسخی به سفر رسمی شهریور ماه سال گذشته «هاینس فیشر» رییس‌جمهوری اتریش به تهران است و در آن، سند نقشه راه همکاری‌های اقتصادی ایران و اتریش نهایی می‌شود. همچنین اعلام شد که هیأتی از کارآفرینان و فعالان بخش خصوصی […]

    در خبر اعلام شده از سوی سایت ریاست جمهوری تأکید شد که این سفر پاسخی به سفر رسمی شهریور ماه سال گذشته «هاینس فیشر» رییس‌جمهوری اتریش به تهران است و در آن، سند نقشه راه همکاری‌های اقتصادی ایران و اتریش نهایی می‌شود. همچنین اعلام شد که هیأتی از کارآفرینان و فعالان بخش خصوصی و عمومی کشورمان، همزمان در اتریش حضور یافته و با شرکای اتریشی و اروپایی خود برای توسعه همکاری‌ها رایزنی و اسنادی را نیز امضا می‌کنند.

 در حالی که قرار بود، سفر ۱۱ فروردین حجتالاسلام حسن روحانی به اتریش، به عنوان نخستین سفر اروپایی رییس دولت یازدهم در سال ۹۵ در کانون خبرهای سیاسی نوروزی قرار بگیرد، اعلام یکباره لغو این سفر آن هم تنها چند ساعت مانده به انجام آن، علامت سؤال‌‌ها و گمانههای مختلفی را مقابل ایرانیان قرارداد و پای برخی از دولتی‌‌ها را به میدان اظهار نظر درباره چرایی این اتفاق باز کرد، تا جایی که وزیر بهداشت دولت روحانی هم تلاش کرد تا از این غافله عقب نماند.

هاینس فیشر نیز به عنوان همتا و میزبان روحانی، ۹ فروردین ماه در گفت‌و‌گو با خبرگزاری صدا و سیما در وین، ایران را کشوری بزرگ در منطقه‌ای پرتنش خواند و گفت: ما در عین حال که همبستگی خود را با اروپا حفظ کرده‌ایم، روابط دوجانبه خود را هم با ایران ادامه داده‌ایم.

میزبان مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ همچنین با یادآوری سفر اخیر خود به جمهوری اسلامی ایران، تأکید کرد که سفر رییس‌جمهور ایران به وین، به منظور عمیق‌تر شدن روابط دو کشور انجام می‌شود.

وی البته نکاتی را هم درباره موضوع رفع تحریم‌های ضد ایرانی در پی اجرای برجام، از جمله مشکلات رفع تحریم سوئیفت مطرح کرد که در نوع خود، جالب توجه بود.

اما در حالی که تیم ۱۱۰ نفره تجار و بازرگانان ایرانی ساعاتی قبل از ساعت حرکت رییس‌جمهور، با یک پرواز دیگر عازم وین شده بودند تا مقدمات گفت‌و‌گو‌ها و توافقات دو طرف را فراهم کنند، سفر رییس دولت تدبیر و امید در دقایق پایانی لغو شد!

دفتر رییس‌جمهور نیز اعلام کرد که این سفر با توافق طرفین و به منظور انجام هماهنگی‌های بیش‌تر و برای تأمین شرایط مطلوب‌تر در خصوص برنامه و توافقات مورد نظر دو کشور با هماهنگی میزبان، در زمان مناسب انجام خواهد شد.

همه گمانه‌های لغو یک سفر

در حالی که علت دقیق و روشنی برای لغو این سفر نوروزی رییس‌جمهور اعلام نشده بود، خواه ناخواه ذهن مخاطبان به سمت و سوی سفر آبان ماه ۹۳ روحانی به فرانسه و ایتالیا رفت که به دلیل انفجارهای تروریستی پاریس و درو شدن بذر جنگ‌افروزی اروپایی‌ها، لغو و به بهمن ماه موکول شد، اما همچنان این سؤال برای مخاطبان باقی ماند که چرا سفر عالی‌‌ترین مقام اجرایی کشور به یکی از مهم‌ترین کشورهای اروپایی که میزبانی چند دوره از مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب را هم برعهده داشته، به این راحتی لغو شد!؟ چه هماهنگی‌های بیش‌تر و شرایط مطلوب‌تری لازم بوده که انجام نشده است!؟

استقبال رسمی روحانی از همتای اتریشی- شهریور ۹۴

نگاه به شواهد و قرائن موجود در جریان اخبار این سفر، چند گزینه قوی و ضعیف را درباره چرایی «لغو سفر» به ذهن می‌رساند که از کنار برخی از آن‌ها به سادگی نمی‌توان گذشت.

اول؛ شاید نزدیک‌‌ترین گزینه برای چرایی لغو این سفر نوروزی، انفجارهایی بود که صبح سوم فروردین ماه ۹۵، یعنی یک هفته قبل از زمان اعلام شده برای سفر روحانی، پایتخت بلژیک – مقر اتحادیه اروپا – را لرزاند و ده‌ها کشته و زخمی بر دست اهالی بروکسل گذاشت. در نگاه اول، خیلی‌‌ها علت لغو سفر روحانی به اتریش را ملاحظات امنیتی و نگرانی‌های موجود اعلام کردند که البته این گزینه، چندان هم جدی گرفته نشد.

چراکه اگر واقعاً نگرانی‌های امنیتی علت لغو سفر بود، فرصت یک هفته‌ای بین انفجارهای بلژیک و سفر رییس‌جمهور وجود داشت و تیم تصمیم گیرنده خیلی زودتر می‌توانست به این جمع‌بندی برسد که اوضاع امنیتی مساعد نیست، نه چند ساعت مانده به سفر و در حالیکه پرواز هیأت ۱۱۰ نفره تجار ایرانی در فرودگاه بین‌المللی وین به زمین نشسته بود. علاوه بر این باید اظهارات رییس‌جمهور کشور میزبان درباره تمهیدات امنیتی در نظر گرفته شده برای این سفر را هم مورد توجه قرارداد. فیشر گفت: من کارشناس امنیتی نیستم، اما پلیس اتریش به صراحت اعلام کرد همه اقدامات لازم را با در نظر گرفتن تدابیر بسیار شدید امنیتی و استانداردهای مدنظر، مطابق دیدارهای رؤسای جمهور روسیه، چین و حتی چند سال قبل، کنفرانس اروپا و آمریکا که با شرکت جرج بوش، رییس‌جمهور پیشین آمریکا در اتریش برگزار شد، تدارک دیده شده بود.

هاینس فیشر این نکته را هم اضافه کرد که این سفر دیگر در دوران ریاست جمهوری‌ من برگزار نمی‌شود، بلکه در دوران رییس‌جمهور آینده اتریش که جانشین من است، برگزار خواهد شد.

دوم؛ حاشیه‌سازی گروه‌های فشار صهیونیستی برای سفر رییس حقوقدان دولت یازدهم به وین، گزینه دیگری بود که به ذهن پر سؤال مخاطبان رسید.

خبرهای منتشر شده از منابع خبری غربی، حکایت از درخواست مجوز برخی از این گروه‌ها برای برپایی راهپیمایی در وین همزمان با سفر روحانی حکایت داشت که گویا علی‌رغم درخواست هیأت ایرانی، با مخالفت میزبان شیخ دولت یازدهم هم مواجه نشده بود! تا جایی که دولت اتریش به این راهپیمایی مجوز رسمی داده بود و شخص هاینس فیشر هم درباره این تجمع یا راهپیمایی هم گفته بود: فاصله‌ محلِ تجمع‌شان آنقدر دور از محل هیأت ایرانی بوده که نه صدایشان را می‌شنیدند و نه تصویرشان را می‌دیدند!

این مهمان‌نوازی میزبان حسن روحانی، البته مسبوق به سابقه هم بود. آن‌جا که فرانسوی‌ها حاضر به پذیرش درخواست دولت ایران مبنی بر عدم سرو مشروبات الکلی در ضیافت رییس‌جمهور فرانسه به افتخار همتای ایرانی نشدند و اعتراض چندباره هیأت ایرانی هم باعث لغو این سنت! چشم‌آبی‌‌ها نشد و در نهایت منجربه حذف ضیافت و اکتفا به برنامه‌های رسمی شد.

سوم؛ اما، مرور دوباره صحبت‌های رییس‌جمهور اتریش پیش از سفر روحانی به وین، گزینه دیگری را به ذهن می‌رساند که به سادگی از کنار آن نمی‌توان گذشت.

هاینس فیشر در همان گفت‌و‌گوی معروف خود با خبرگزاری صدا و سیما که ایران را کشوری بزرگ در منطقه‌ای پرتنش خوانده بود، در پاسخ به این پرسش که چه زمانی تحریم‌ها و به‌عنوان مثال مشکل ارتباط از طریق سوئیفت(تعاملات بانکی بین‌المللی) علیه ایران لغو خواهد شد، با اشاره به مشخص نبودن زمان اتصال مجدد به سوئیفت، تأکید کرد: اتریش و اروپا به تنهایی نمی‌توانند تحریم‌های سوئیفت را لغو کنند. موضوع لغو تحریم‌های سوئیفت در حال حاضر در جامعه بین‌الملل به ویژه در آمریکا در حال بررسی و گفت‌و‌گو است. با این حال نمی‌توانم پیش‌بینی کنم که به چه مدت زمان نیاز دارد.

فیشر ابراز امیدواری کرد که طرف‌های مذاکره کننده در گفت‌و‌گوهای هسته‌ای، همه تعهداتی را که داده‌اند، عملی کنند و تحریم‌ها لغو شود.

این اظهارات فیشر از این جهت مورد توجه قرار گرفت که قطعا میزبان اصلی مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ و به ویژه میزبان دور آخر مذاکراتی که برجام از دل آن متولد شد، حتماً حداقل صلاحیت برای اظهار نظر درباره مذاکرات هسته‌ای و نتایج آن را دارد.

میزبان مذاکرات وین هم اشتباه کرد!

شاید بررسی واکنش سریع مدیرکل سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان به اظهارات رییس‌جمهور اتریش خالی از لطف نباشد؛ حمید بعیدی‌نژاد که ریاست تیم کارشناسی هیأت مذاکره کننده ایرانی را نیز برعهده داشته است، در کانال تلگرامی خود، دو فرضیه را درباره سخنان رییس‌جمهور اتریش مطرح کرد و نوشت: «فرضیه اول آن که با توجه به قطعیت وصل بودن بانک‌های ایرانی به سوئیفت به احتمال زیاد می‌توان در نظر گرفت که خبرنگار مصاحبه کننده نتوانسته باشد، منظور دقیق آقای رییس‌جمهور را متوجه شده باشد و مطالب مربوط به سوئیفت را اشتباه منعکس کرده باشد. تا وقتی متن کامل کتبی اظهارات شخص آقای رییس‌جمهور را ندیده‌ایم، این احتمال یک فرضیه جدی است.

هیأت بزرگ تجاری ایران در غیاب روحانی به وین رفت

فرضیه دوم آن که رییس‌جمهور اتریش به دلیل عدم احاطه به تمام جزییات بحث، موضوع لغو تحریم سوئیفت را با بحث مشکلات مربوط به لغو محدودیت‌های بانک‌های بزرگ و تحریم‌های مؤسسات آمریکایی که موضوع اصلی بحث وی بوده است، در یک مجموعه مورد توجه قرارداده باشد».

گذشته از این حرف و حدیث‌‌ها و هشدار دادن‌‌ها نسبت به اشتباه رییس‌جمهور اتریش! بررسی‌های مهر از منابع آگاه، حکایت از فشاری دارد که این روز‌ها و پس از مصاحبه خبرنگار صدا و سیما با فیشر، بر خبرگزاری صداوسیما به دلیل طرح این سؤال مهم وارد شده است. این فشار‌ها که از برخی محافل دولتی تغذیه می‌شود، بیش‌تر بر این نکته متمرکز شده است که چرا در هنگام سفر رییس‌جمهور به وین، از رییس کشور میزبان درباره برجام و رفع تحریم و مشکل سوئیفت سؤال شده است!؟

کسی چه می‌داند؛ شاید دولت تدبیر و امید که خرید هواپیما از فرانسه را از دستاوردهای سفر رییس دولت به پاریس در پی برجام می‌داند و برای آن با حضور شخص رییس‌جمهور جشن هم می‌گیرد، با ملاحظه همه شرایط از جمله سخنان میزبان اتریشی خود، شرایط را سبک و سنگین کرده و تصمیم گرفته است تا سفر را به زمانی موکول کند که دستاوردی داشته باشد، ولو شده بر روی کاغذ! و بشود باز هم برای آن جشنی برگزار کرد.