مدیریت آبی سد دز ۱۰ سال دیگر ته می‌کشد ضرورتی که حدود نیم‌قرن پیش در خصوص سد دز عنوان شده بود و در این مدت به اجرا نرسید، اکنون در حال تبدیل شدن به فاجعه‌ای زیست‌محیطی است. به گزارش تسنیم، سد دز که نخستین و تنها سدی است که بر روی رودخانه دز احداث شده، […]
مدیریت آبی سد دز ۱۰ سال دیگر ته می‌کشد
ضرورتی که حدود نیم‌قرن پیش در خصوص سد دز عنوان شده بود و در این مدت به اجرا نرسید، اکنون در حال تبدیل شدن به فاجعه‌ای زیست‌محیطی است.
به گزارش تسنیم، سد دز که نخستین و تنها سدی است که بر روی رودخانه دز احداث شده، در سال ۱۳۴۱ به بهره‌برداری رسید. در همان زمان، مهندسان مشاور ایتالیایی مشغول به‌کار در این طرح، از لزوم احداث سدی در بالادست سد دز خبر دادند که بهره‌وری و مدت بهره‌برداری از سد دز را افزایش دهد. حدود ۱۰ سال بعد یعنی در دهه ۵۰ شمسی، متخصصان سدسازی آمریکایی که در ایران به مطالعات برخی حوضه‌های آبریز مشغول بودند، بار دیگر بر لزوم احداث سدی در بالادست سد دز تأکید کردند تا در آینده با انباشت رسوبات در این سد مواجه نشویم.
در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و بعد از سال‌های جنگ تحمیلی که سازندگی کشور در تمام زمینه‌ها آغاز شد، مطالعاتی برای ارزیابی پتانسیل برق‌آبی بر روی رودخانه بختیاری در ابتدای دهه ۷۰ شمسی انجام گرفت و در سال ۷۹ مطالعات فاز اول ساخت سد بختیاری در بالادست محل تلاقی دو رود بختیاری و سزار بر روی رودخانه بختیاری آغاز شد.
ساخت این سد که پس از انجام بازنگری‌ها در مطالعات مرحله اول و انجام مطالعات مرحله دوم پس از یک دوره ۱۰ ساله آغاز شد، در میانه دهه ۸۰ شمسی عملیاتی شد و ادامه یافت تا این‌که با روی کار آمدن دولت یازدهم، این پروژه با عنوان بازنگری در طرح سدسازی در عمل متوقف شد.
نکته‌ای که در تأخیرهای رخ داده در اجرای پروژه سد بختیاری باید مورد توجه قرار گیرد، همان تأکید ۵۰ سال پیش کارشناسان سدسازی است. سد دز امروز به شرایطی رسیده که با انباشت حجم عظیمی از رسوبات مواجه شده است و کم‌تر از ۱۰ سال به پایان عمر این سد باقی مانده؛ چرا که هیچ سازه‌ای در بالادست آن وجود ندارد که از ورود این حجم از رسوبات به مخزن سد دز جلوگیری کند.
تأخیرهای متعدد در مطالعات و روند اجرای پروژه سد بختیاری موجب شده که سد دز در آستانه خارج شدن از مدار بهره‌برداری قرار گیرد. در واقع اگر در سال‌های پیش رو، ورود رسوبات به مخزن سد دز با همین روند ادامه یابد، ابتدا نیروگاه این سد از مدار خارج خواهد شد و سپس آورد سالانه ۸ میلیارد مترمکعبی رودخانه دز که تاکنون با مخزن دو میلیارد مترمکعبی سد دز، بخشی از آن برای مصارف شرب و کشاورزی منطقه مدیریت می‌شد، تماماً رهاسازی شده و بدون استفاده به خلیج‌فارس می‌ریزد.
به عبارت دیگر مخزن سد دز دیگر توان ذخیره و مدیریت آب را نخواهد داشت و این مسأله در شرایطی که کشورمان در نقاط مختلف با تنش‌های تأمین آب مواجه است، فاجعه‌ای خواهد بود که تأخیرهای اجرای سد بختیاری به دنبال داشته است.
نیاز طبیعی رودخانه دز برای بقای محیط‌زیست پایین دست آن، به‌طور متوسط ۱۵۰ مترمکعب در ثانیه برآورد شده؛ در حالی که حجم آوردهای رودخانه دز همچون هر رودخانه‌ای در فصول مختلف سال متفاوت است. در تابستان دبی لحظه‌ای رودخانه در ورودی به مخزن سد، به ۴۰ مترمکعب بر ثانیه می‌رسد؛ اما در زمستان با وجود سیلابهای مخرب، با دبی لحظه‌ای ۳ تا ۵ هزار مترمکعب بر ثانیه مواجهیم.
این سد در طول ۵۰ ساله بهره‌برداری، توانسته تعادلی نسبتاً متناسب با نیاز پایین دست در فصول مختلف ایجاد کند و با رهاسازی مدیریت شده سیلابهای زمستانی، نیاز ۱۵۰ مترمکعب در هر ثانیه‌ای سهم محیط‌زیست پایین دست دز را تأمین کند.
حال مطابق آنچه ذکر شد، اگر سد دز از مدار بهره‌برداری خارج شود، در زمستان سیلابهای مخرب بدون هیچ مهاری به پایین دست که مناطق مسکونی و زمین‌های زراعی است وارد می‌شود و تخریب‌های گسترده به همراه خواهد داشت. از سوی دیگر، در تابستان دبی لحظه‌ای رودخانه به کم‌تر از نصف میزان مورد نیاز برای بقای محیط‌زیست منطقه می‌رسد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.