واگذاری اکتشافات سازمان زمین‌شناسی به بخش‌خصوصی

محمد قره‌داغلی – رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، با اشاره به اینکه سند راهبردی عملیاتی پنج ساله زمین‌شناسی دست تدوین است تا براساس آن طرح‌‌ها اجرایی شود، گفت: سازمان زمین‌شناسی دیگر سراغ گواهی کشف نخواهد رفت و این وظیفه را به بخش‌خصوصی واگذار می‌کند. داریوش اسماعیلی؛ با اشاره به اینکه اقتصاد معدنی می‌تواند جایگزین اقتصاد نفتی شود، افزود: اما برای رسیدن به آن مفروضاتی لازم است و لذا باید دولت اعتبار بگذارد و تجهیزات حفاری‌های قدیم و امکانات موردنیاز را فراهم کند. چراکه ایران در نوار کوه‌های آلپ – هیمالیا قرار دارد و هر کشوری که در این نوار قرار دارد، دارای دو ویژگی زلزله‌خیز و معدن‌خیز است. معاون وزیر صمت، درباره تدوین سند آمایش سرزمین، افزود: تدوین سند آمایش سرزمین برای کل بخش معدن در حیطه وظایف و اختیارات معاونت معدنی است اما سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، سند راهبردی عملیاتی پنج ساله را در دست تدوین دارد و برای کل بخش اکتشاف کشور در آن سند برنامه‌ریزی خواهد کرد. به این ترتیب اگر بخش معدن شامل بخش اکتشاف، بهره‌برداری و صنایع‌معدنی و فرآوری باشد، در بخش اکتشاف، حتماً این کار در دستور کار سازمان قرار دارد و امید است طی پنج الی شش ماه آینده سازمان بتواند این سند را ارائه دهد. رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی، افزود: در دولت چهاردهم نقشه‌راه کلی اکتشافات معدنی در ۱۴ محور ترسیم شده و تأییدیه آن از وزارت صمت اخذ شده است. وی همچنین درخصوص اینکه با توجه به اتمام سنگ‌آهن در معادن سطحی مانند چادرملو و گل‌گهر و لزوم اکتشافات عمیق، گفت: اکتشافاتی که تاکنون در کشور انجام شده است، تمام سطح را پوشش نداده و کمتر از ۱۰ درصد پهنه‌های مذکور اکتشاف شده است. اسماعیلی؛ افزود: یکی از برنامه‌های سازمان این است که با انجام ژئوفیزیک هوایی به اکتشافات عمیق بپردازد. البته ابتدا داده‌های پایه، تولید و کانی‌‌ها نیز معرفی خواهند شد؛ سپس گام بعدی اکتشافات زمینی تکمیلی و حفاری‌های عمیق خواهد بود این در حالی است که تاکنون بالغ‌بر ۶۵۰ کیلومتر پرواز انجام شده است اما میزان مورد نیاز سازمان زمین‌شناسی در ژئوفیزیک هوایی حدود پنج میلیون کیلومتر خطی است. وی بیان کرد: در حال‌حاضر، دو هلیکوپتر قدیمی در اختیار سازمان است که هزینه‌های نگهداری آن‌‌ها بسیار بالا است بنابراین، تصمیم گرفته‌ایم تا از شرکت‌های خصوصی برای انجام پروژه‌های ژئوفیزیک هوایی استفاده کنیم. معاون وزیر صمت، با اشاره به استفاده از فناوری‌های نوین در سازمان زمین‌شناسی، افزود: هوشمندسازی فرآیند‌ها و استفاده از هوش مصنوعی یکی از اولویت‌های اصلی سازمان است؛ ما در حال راه‌اندازی سامانه‌های هوشمند برای مدیریت داده‌ها و نظارت بر پروژه‌ها هستیم. همچنین، سامانه زمین‌‌برداشت آنلاین را راه‌اندازی کرده‌ایم که به کارشناسان امکان می‌دهد تا به صورت لحظه‌ای بر فعالیت‌های میدانی نظارت کنند که این سامانه به‌زودی به‌طور کامل عملیاتی خواهد شد. اسماعیلی؛ همچنین به موضوع پایگاه داده‌های علوم زمین اشاره کرد و گفت: داده‌های زمین‌شناسی باید در اختیار بخش‌خصوصی و سایر ذی‌نفعان قرار گیرد که در گذشته، بسیاری از داده‌ها طی ۴۰ سال در داخل سازمان حبس می‌شد، اما ما برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا تمام داده‌ها را پس از تولید، در اختیار عموم قرار دهیم. حتی جدید‌ترین نقشه‌های تهیه‌شده نیز پس از سه ماه در پایگاه داده‌ها منتشر خواهند شد. وی با تأکید بر نقش بخش‌خصوصی در توسعه بخش معدن، افزود: دولت وظیفه دارد تا اطلاعات پایه را تولید و در اختیار بخش‌خصوصی قرار دهد که این اطلاعات می‌تواند تا ۶۰ درصد ریسک سرمایه‌گذاری در بخش معدن را کاهش دهد. اسماعیلی؛ اظهار کرد: سازمان زمین‌شناسی دیگر سراغ گواهی کشف نخواهد رفت و این وظیفه را به بخش‌خصوصی واگذار می‌کند؛ وظیفه اصلی ما تولید اطلاعات پایه، انجام اکتشافات عمیق و به‌کارگیری فناوری‌های نوین در حوزه اکتشافات معدنی است. رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، از برنامه‌های این سازمان برای تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی، ژئوشیمیایی و پتانسیل‌یابی اقتصادی خبر داد و گفت: در سال آینده برنامه داریم تا ۱۲۰ ورقه نقشه‌های زمین‌شناسی تهیه کنیم که معادل ۳۶۰ پروژه است، این در حالی است که در چهار سال گذشته کمتر از ۸۰ ورقه نقشه تهیه شده است. برای این کار، ۲۰ نقشه توسط خود سازمان انجام می‌شود و ۱۰۰ نقشه دیگر به بخش‌خصوصی، دانشگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط واگذار خواهد شد معاون وزیر صمت، در ادامه درخصوص مخاطرات زمین‌شناسی مانند فرونشست، گفت: فرونشست یکی از مخاطرات اساسی ما است و سازمان زمین‌شناسی در این زمینه می‌تواند فقط مطالعه و اعلام خطر کند. سازمان اولین گزارشات را در این زمینه حدود ۲۲ سال پیش ارائه داده است. وی در رابطه با عوامل تأثیرگذار بر این موضوع، گفت: عواملی مختلفی بر فرونشست زمین مؤثر است، اما دلیل اصلی و حتی بیش از ۹۵ درصد، علت فرونشست برداشت بی‌رویه آب است. در حال‌حاضر حدود ۱۴۵ تا ۱۵۰ میلیارد مترمکعب ناترازی آب در سفره‌های زیرزمینی داریم، یعنی آبی که برداشت شده اما جبران نشده است. اسماعیلی؛ با اشاره به فرونشست منطقه مرودشت، گفت: این موضوع بسیار جدی است و اخطار پیشگیرانه را به‌زودی به مسئولین ارسال می‌کنیم. معاون وزیر صمت، اظهار کرد: حتی در حاشیه دریا در مازندران و گلستان نیز شاهد فرونشست هستیم، البته ممکن است در این مناطق زمین شکاف برندارد، اما نکته این است که در این مناطق آب شور دریا، ذخایر آبی شیرین را از بین می‌برد. یعنی آب شیرین را برداشت می‌کنیم و بعد آب شور دریا جایگزین می‌شود. اسماعیلی؛ بیان کرد: بیش از ۹۰ درصد مصرف آب در کشاورزی است. در بعضی از نقاط فارس ۴۵۰ متر زمین را حفر می‌کنند تا به آب برای کشت هندوانه برسند، این در حالی است که یک کیلو هندوانه ۲۰۰ لیتر آب مصرف می‌کند. وی در پاسخ به این سؤال که آیا فرونشست زمین تخت‌جمشید را هم تحت‌تأثیر قرار داده است، گفت: نگرانی جدی وجود ندارد، اما باید پیشگیری کنیم. وی با اشاره به اهمیت موضوع آب در کشور و ضرورت کاهش مصرف و برداشت آب در بخش‌های مختلف از تدوین طرح نهضت ملی کاهش مصرف آب خبر داد و گفت: یکی از مسائل اساسی کشور، موضوع آب است که در همین راستا معاون اول رئیس‌جمهور به سازمان زمین‌شناسی مأموریت داد تا طرحی برای کاهش مصرف آب در کشور تدوین کند؛ این طرح با مشارکت نخبگان آب‌شناس کشور تهیه و به معاونت اول رئیس‌جمهور تقدیم شده است. رئیس سازمان زمین‌شناسی، با اشاره به نقش نمک و عناصر ارزشمند موجود در آب‌دریا را یکی از محورهای توسعه معدنی کشور خواند و خبر از برنامه‌ریزی برای شناسایی و بهره‌برداری از این منابع خبر داد و گفت: در برنامه هفتم توسعه، وظیفه سازمان زمین‌شناسی شناسایی منابع معدنی دریا و معرفی آن‌‌ها به سرمایه‌گذاران است. اسماعیلی؛ افزود: سازمان زمین‌شناسی از لحاظ ساختاری اداره‌کل برای تقویت اقتصاد دریامحور ایجاد کرده است، برنامه پنج ساله‌ای در این زمینه با برش‌های سالانه پیشنهاد شده است. وی با اشاره به اینکه سازمان زمین‌شناسی مسئولیت تهیه نقشه‌های تخصصی دریایی را برعهده دارد، تصریح کرد: وجود این نقشه‌ها در توسعه زیرساخت‌های ساحلی، احداث اسکله‌ها و پروژه‌های مرتبط با اقتصاد دریا محور ضروری است. رئیس سازمان زمین‌شناسی، با اشاره به اهمیت تعاملات بین‌سازمانی، عنوان کرد: همکاری‌های گسترده‌ای با معاونت معدنی وزارت صمت، سازمان‌های تحقیقاتی و حتی نهادهای نظامی، از جمله سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، آغاز شده است. این همکاری‌‌ها به سازمان امکان می‌دهد از تجهیزات و امکانات موجود در سایر نهاد‌ها برای پیشبرد اهداف اکتشافی خود بهره‌برداری کند.