بررسی بیمه‌های نفت و گاز فلات قاره در مرحله اکتشاف نفت (قسمت سوم)

• خسارات مالی وارده به اموال

(Property Damage)

یکی از اموال مهم IADC آن است که هر یک از طرفین مسئول اموال خود بوده و باید طرف دیگر را در برابر هر نوع خسارت یا آسیب به اموالش، صرف‌نظر از هر نوع کوتاهی و علی‌رغم اینکه اموال ممکن است در اختیار طرف دیگر باشد تضمین و جبران خسارت کند. با این حال سه نوع استثنائات تحت IADC وجود دارد که در بسیاری از قراردادهای حفاری در فرم معینی منعکس شده‌اند. البته و تا جایی که بیمه مقاطعه‌کار قابلیت کاربرد ندارد، مجری مسئول هر نوع آسیب و خسارت به تجهیزات مقاطعه‌کار است که ناشی از قرار گرفتن در معرض عناصر فرساینده و مجرب می‌باشد، از جمله مواردی که در تماس با مایع حفاری (Drilling Fluid) ناشی از شکل‌گیری خاک زیرین یا ناشی از مصرف مواد افزودنی فرساینده به مایع حفاری است. دوم آنکه مجری نیز مسئول خسارات به زنجیره مته مقاطعه‌کار، تأسیسات و تجهیزات بستر دریا و وسایل مهار کشتی تا جایی است که بیمه مقاطعه‌کار جبران‌کننده این خسارات نمی‌باشد و بالاخره مجری مسئول خسارات مالی وارده به حفره، صرف‌نظر از کوتاهی مقاطعه‌کار و مقاطعه‌کاران فرعی است.

البته برخی استثنائات وجود دارد مجریان مایلند بخشی از مسئولیت تجهیزات مربوط به داخل چاه و تجهیزات زیردریایی را برعهده مقاطعه‌کار بگذارند و این در صورتی است که خسارات و آسیب‌های ناشی از کوتاهی مقاطعه‌کار باشد. قراردادهای دیگر نیز مسئولیت تجهیزات مقاطعه‌کار را که در بالا و زیر صفحه چرخان قرار می‌گیرند از یکدیگر متمایز می‌سازند. بنابراین آسیب به تجهیزات مقاطعه‌کار که در بالای صفحه چرخان قرار دارند به صورت منصفانه برعهده مقاطعه‌کار است، در حالی که موارد استثنائات در IADC شامل خسارات وارده به اموال و تجهیزات مقاطعه‌کار در زیر صفحه چرخان می‌باشد. هر کجا که لازم باشد تعهدی نسبت به خسارات وارده به حفر ایجاد شده چاه داده شود، تعهدات یا مسئولیت مقاطعه‌کار محدود به هزینه حفر مجدد حفره تا عمقی است که خسارت وارد شده است.

بدین‌ترتیب هرگونه آسیب یا خسارت وارده به دکل حفاری متحرک و پاکسازی ضایعات ناشی از حفاری جزء مسئولیت‌های مقاطعه‌کار حفاری است (هرچند بار دیگر ممکن است استثنائاتی در این زمینه وجود داشته باشد) طبق برخی قراردادهای حفاری مجری مسئول خسارات وارده به واحد حفاری ناشی از محل ناامن حفاری یا شرایط نامناسب بستر دریا است. مجری همچنین ممکن است دارای حقوق قراردادی برای انجام عملیات واحد حفاری در نتیجه خطای مقاطعه‌کار باشد.

چارچوب دیواره چاه، سیمان و مواد شیمایی، شامل مایع حفاری اغلب یا جزو مسئولیت‌های طرفین است که این خدمات را ارائه می‌کنند و یا آنکه برعهده مجری گذارده می‌شود. در این مورد متأسفانه بیمه‌ای وجود ندارد چرا که مواد مصرفی به شمار می‌آیند.

قرارداد حفاری تعیین‌کننده بیمه‌هایی است که مقاطعه‌کار حفاری نیاز به تهیه و حفظ آن‌‌ها دارد. فرم IADC حاکی از آن است که مقاطعه‌کار باید مدارک لازم را به نظر مجری برساند و از بیمه‌گر بخواهد که از حقوق ویژه خود به نفع مجری چشم‌پوشی کند. در عمل بیشتر قرارداد‌‌ها مستلزم آن است که مجری یک بیمه‌گذار دیگر تحت بیمه واحد حفاری باشد. لذا واحد حفاری باید به میزان کافی بیمه شده و در حالی که در حالت مطلوب این رقم باید جایگزین هزینه‌ای باشد در عمل مجریان قادر به تنفیذ آن نیستند، به‌خصوص در شرایطی که واحدهای حفاری به میزان بیش از نیاز می‌باشند.

همان‌طور که در بالا اشاره شد، تجهیزات زیردریایی و داخل حفره چاه در حالی که در حال استفاده هستند، تحت مسئولیت مجری قرار دارند، مگر آنکه مجری مسئولیت هرگونه خطر و خسارت ناشی از کوتاهی و قصور مقاطعه‌کاران را برعهده آن‌‌ها بگذارد ولی بیمه این گونه اقلام در حالی که در داخل حفر چاه از زیر آب مورد استفاده قرار دارند را قابل خریداری می‌داند که تنها براساس خطرات یاد شده در برابر حوادث طبیعی حفاظت می‌شوند. در این صورت به دلیل تعداد دفعات زیاد خسارات بهای بیمه بسیار بالا می‌رود و بسیاری از بیمه‌گذاران بر این اعتقاد هستند که این گونه خسارات و آسیب‌‌ها خطرات تجاری هستند که بیمه برای آن‌‌ها راه‌حل معقولی نیست.

• پرسنل

حوادثی مثل از دست رفتن جان یا جراحت جسمی پرسنل مجری مقاطعه‌کار تحت IADC بررسی می‌شود و اکثریت قراردادهای حفاری فلات قاره براساس مبادله دو جانبه تعهدات و موافقتنامه دوجانبه و بدون زیان است. مجری و مقاطعه‌کار صرف‌نظر از کوتاهی یا حضور هر یک از طرفین و بدون هرگونه محدودیتی مسئول کارکنان خود هستند. تعهدات داده شده توسط مقاطعه‌کار تا جایی بسط می‌یابد که مقاطعه‌کاران فرعی و کارکنان آن‌‌ها را هم تحت پوشش قرار دهد. به همین ترتیب مسئولیت مجری به پرسنل مجری و دیگر مقاطعه‌کاران و پرسنل آن‌‌ها بسط داده می‌شود.

مجری معمولاً تعهد می‌کند که پیمانکار حفاری می‌بایست طبق قوانین و ضوابط داخلی در ارتباط با استخدام پرسنل عمل نماید. بنابراین پیمانکار باید از مشترکین داخلی قوانین جبران خسارت و امنیت اجتماعی کارکنان درخصوص کارکنان داخلی به میزان حداقل باشد و شواهدی را در دست داشته باشد که نشان دهد حداقل بیمه پذیرفته شده برای آن‌‌ها خریداری شده است.

 

• مسئولیت در مقابل شخص ثالث

(Third Parity Liabilities)

IADC و بسیاری دیگر از قراردادهای حفاری به جز درخصوص ادعاهای شخص ثالث ناشی از ایجاد آلودگی و آسیب‌‌ها و خسارات زیر آب در این زمینه بحثی نکرده‌اند به‌طور نظری طرفی که به احتمال زیاد از سوی مدعی شخص ثالث مورد شکایت قرار می‌گیرد، مجری است چرا که قرارداد حفاری شامل کنترل عملیات با مجری می‌باشد با این حال برخی قراردادهای حفاری فلات قاره بر پایه‌ای مورد بحث قرار گرفته‌اند که مسئولیت تأمین امنیت و یافتن محل مناسب حفاری را برعهده مقاطعه‌کار گذارده است. در بسیاری از موارد خدمات مشترک دعوی علیه هر دوی پیمانکار وجود دارد.

در ارتباط با خسارات زیرزمینی، IADC مسئولیت را به روشنی و صرف‌نظر از قصور پیمانکار برعهده می‌گیرد. در ارتباط با آسیب یا خسارت وارده به ذخایری که ممکن است به شخص ثالث تعلق داشته باشد و خسارت ناشی از عملیات حفاری، گاهی شکایاتی صورت می‌گیرد بندهای مربوط در IADC نیز به هرگونه خسارت به چاه‌ها، لایه‌های مختلف و ذخایر زیر بستر دریا بسط داد می‌شود.

آلودگی، پاکسازی و جلوگیری از نفوذ (Containment)

مسئولیت‌‌ها در زمینه هرگونه جراحت به پرسنل یا خسارات وارده ناشی از آلودگی چاه و مخارج بعدی که در بند پاکسازی آمده است، بی‌شک جزء مسئولیت‌‌ها است. با این حال در بسیاری قرارداد‌‌ها از جمله IADC معمولاً این مسئولیت برعهده دو طرف گذارده می‌شود و شامل نشت مواد آلوده‌کننده از دکل حفاری متحرک می‌باشد. IADC اعلام می‌نماید که پیمانکار حفاری مسئولیت تا پاکسازی و رفع هرگونه آلودگی را که حاصل از سطح آب و ناشی از نشت مایعات، روغن، روغن موتور، مایع حفاری یا هرگونه اضافات، گریس، رنگ، مواد حلال، مصالح شکسته، گنداب و زباله‌هایی است که کاملاً در حیطه کار و تحت کنترل مقاطعه‌کار است و مربوط به ابزار و تجهیزات پیمانکار است، برعهده او می‌گذارد. باید اشاره کرد که پیمانکار مسئولیت اقدامات لازم را در جهت پاکسازی منطقه از آلودگی، به جای آن که شخص ثالث را مسئول خسارات فرض کند برعهده می‌گیرد و متصدی را از لحاظ این گونه اقدامات مصون می‌داند.

مسئولیت متصدی تحت IADC بسیار زیاد است تا جایی که تصدی تمام مسئولیت ناشی از شکایات علیه آلودگی‌های ایجاد شده از جمله کنترل و رفع آلودگی را برعهده می‌گیرد به جز مواردی که آلودگی ناشی از شرایط یاد شده در بالا باشد. این مسئولیت درصورت قابلیت اجرا به حفاظت از پیمانکار در برابر شکایات شخص ثالث بسط داده می‌شود، حتی اگر پیمانکار در انجام کار‌‌ها قصور کرده و کوتاهی وی منجر به بروز هر نوع آلودگی شده باشد شرایطی که تحت آن این مسئولیت ایجاد می‌شود مسائل مربوط به عملیات و بروز آلودگی‌های ناشی از آتش‌سوزی، انفجار دهانه آتشفشان یا هرگونه جریان غیرقابل کنترل نفت، گاز، آب یا هر ماده دیگر است. همچنین شامل مصرف امولوسیون نفت، مایع حفاری حاوی نفت و مواد شیمیایی، اضافات ناشی از حفاری، از دست رفتن چرخه مواد و مواد باقی مانده از اندام ماهی‌‌ها است.

این توزیع مسئولیت برای رفع آلودگی غیر از چاه‌ها در مورد اقدامات پیمانکاران فرعی متصدی یا پیمانکار حفاری نیز صدق می‌کند. در این موارد هرگونه اقدام یا کوتاهی از انجام مسئولیت توسط طرفین به دست طرفی صورت می‌گیرد که برای تعیین پایه و اساس مسئولیت مورد نظر کار می‌کنند.

 

• فوران چاه نفتBlowout

فوران چاه نفت یکی دیگر از خطراتی است که تحت IADC از مسئولیت‌های متصدی است و در اکثریت قراردادهای حفاری فلات قاره ذکر می‌گردد. متصدی مسئول هزینه‌های مربوط به کنترل چاه‌های اکتشافی (wild well) است و تحت IADC مقاطعه‌کار را از پرداخت هرگونه هزینه مربوطه، صرف‌نظر از عواملی مانند شرایط ناشی از اشکال در کار مقاطعه‌کار یا پیمانکاران فرعی مصون می‌کند. هیچ اشاره خاصی نیز به مخارج بعدی حفاری مجدد حفره پیش از فوران نشده است، ما در عمل این موارد توسط متصدی مدنظر قرار می‌گیرد.

برخی متصدیان، پیمانکاران حفاری از مسئول کنترل چاه و مخارج حفاری مجدد می‌دانند که ناشی از قصور پیمانکار یا قصور مقاطعه‌کاران فرعی آن‌‌ها تا محدوده تعیین شده است این محدودیت می‌تواند با معافیت‌های مالیاتی در بیمه کنترل چاه توسط پیمانکار ملحوظ گردد.

از لحاظ عملی اگر مسئولیت فوران و بیمه آن برعهده متصدی گذارده شود مقرون به صرف خواهد بود. بیشتر شرکت‌های نفت در سراسر دنیا تعداد قابل‌ملاحظه‌ای حفاری انجام داده‌اند که از لحاظ کنترل میزان حق بیمه چاه قدرت خرید زیادی ایجاد می‌کند.

 

• از بین بردن تکه‌پاره‌ها و زباله‌ها

(Remoe of Wreckage and Debris)

تحت IADC مسئولیت از بین بردن و پاکسازی هرگونه خرد پاره و زباله تحت عنوان مسئولیت‌های ارائه شده برای چاه مد نظر قرار می‌گیرد بنابراین شرایط حاکم بر مسئولیت‌های کنترل چاه‌های اکتشافی برابر با هزینه از بین بردن زباله‌ها است. با این حال بیشتر قراردادهای حفاری این وضعیت را از لحاظ تعهد نسبت به از بین بردن خرده‌پاره‌ها و زباله ناشی از خود دکل حفاری به بندهای دیگر قرارداد بیمه پیوست می‌کنند. این خطر برعهده مقاطعه‌کار حفاری است و تحت بیمه حفاظت و مصونیت (مسئولیت‌های شخص ثالث) که در بیمه بدنه دکل حفاری آمده بیمه می‌گردد.

• خسارات دیگر

(Consequentia Losses)

اکثر قراردادهای حفاری فلات قاره از جمله IADC بر این اساس است که هر طرف خسارات بعدی خود را برعهده می‌گیرد، این گونه خسارات شامل ضرر و زیان در سود و اختلال در روند تجاری است که با خرید بیمه‌ای خاص حفاظت می‌گردد.

• جنگ و مخاطرات سیاسی

معمولاً در مسئولیت یاد شده قرارداد حفاری شرایط خاصی برای بروز جنگ و خطرات سیاسی مطرح شده است، مثل توقیف، سرقت، بنابراین IADC نیز از این قاعده مستثنی نیست. براساس IADC مسئولیت مصونیت و معافیت مقاطعه‌کار در صورتی که مجوز صادرات به صورت قانونی در پی تکمیل عملیات حفاری قابل کسب نیست، یا واحد حفاری به دلیل عوامل یاد شده در بالا هرگونه مصادره دولتی، بروز جنگ، خطرات تروریستی یا شورش از بین رفته یا آسیب دیده است برعهده متصدی است البته امکان برخی معافیت‌های بیمه‌ای و کسورات نیز وجود دارد، از جمله استهلاک، و مبالغ احیا شده از دولت توسط روش جبران خسارات یا سیاست‌های بیمه که باید قطعاً مدنظر قرار گیرند.

مسئولیت بیمه خطرات جنگی نسبت به واحد حفاری برعهده پیمانکار است که اینگونه هزینه‌ها را از متصدی دریافت می‌دارد و بدون استثناء متصدی را طرف بیمه شده بعدی تحت بیمه دکل حفاری می‌نامند.

• دیگر انواع بیمه

تقسیمات مسئولیتی که در بالا از آن‌‌ها یاد شده معرف موقعیت کلی تحت قراردادهای کار روزانه است، زیرا پیمانکار صرف‌نظر از مقدار کاری که در طول روز انجام می‌دهد روزانه مزد دریافت می‌کند. انواع دیگری از قراردادهای حفاری هم هست، به ویژه قرارداد براساس میزان کار و قراردادهای تحویل کار، قرارداد براساس مقدار کار قراردادی است که طی آن برای حفر عمق معینی صرف‌نظر از مدت زمان و هزینه عملیات یک مبلغ کلی دریافت می‌کند. این نوع قرارداد مستلزم آن است که مقاطعه‌کار حفاری، دستمزد خود را پس از تکمیل حفر چاه دریافت کند، بنابراین مسئول عملیات حفاری تا نقطه تعیین شده است. به همین ترتیب پیمانکار حفاری طی قرارداد مسئولیت بیمه کنترل مخارج چاه را تا تکمیل آن برعهده می‌گیرد. پیمانکار موردی نیز اغلب خطر کنترل چاه را تا عمقی که تعیین شده و در قرارداد آمده برعهده می‌گیرد. این نوع قرارداد‌‌ها در حفر زمین، به ویژه در ایالات متحده آمریکا بسیار متداول هستند.

 

• مقتضیات بیمه در قراردادهای حفاری

قرارداد حفاری حاوی برنامه بیمه است که پیمانکار باید آن را برعهده گرفته و به اجرا بگذارد. شواهد و مدارک این نوع بیمه به صورت مجوز‌‌ها یا سیاست‌‌ها باید به متصدی ارائه شود. این قرارداد همچنین حاکی است بیمه‌گران مقاطعه‌کار از حقوق ویژه علیه متصدی صرف‌نظر می‌کنند و به همین ترتیب متصدی از بیمه‌گران می‌خواهد از حقوق ویژه علیه مقاطعه‌کار چشم پوی نمایند. این برنامه شامل بیمه‌های زیر است:

• بیمه بدنه و ماشین‌آلات روی دکل حفاری و تجهیزات مربوطه، این بیمه شامل جبران کامل ارزش و شرایط معادل فرم دکل حفاری استاندارد لندن است.
• بیمه حفاظت و مسئولیت در ارتباط با عملیات مربوط به دکل حفاری، این بیمه در حدی است که کمتر از میزان بیمه بدنه و ماشین‌آلات نمی‌باشد و شرایط آن مشابه شرایط یاد شده در زمینه احتمال خطرات بر طبق فرم بیمه بدنه آمریکا و فرم بیمه محافظت و مصونیت لندن و نروژ است.
• مسئولیت کلی جامع (Comperhensive General Liability- CGL) این بیمه دربر گیرنده مسئولیت حقوقی و قراردادی پیمانکار حفاری نسبت به شخص ثالث برای جراحات جسمانی و آسیب و خسارت به اموال است. چنانچه مقاطعه‌کار پیمانکاران فرعی را جهت ارائه خدمات کشتی رانی به استخدام خود در آورد این بیمه مسئولیت پیمانکار را نیز تحت پوشش قرار می‌دهد معمولاً حداقل یک میلیون دلار آمریکا برای هر حادثه یا اتفاق پرداخت می‌گردد. طی دوره قرارداد مبلغ بیمه‌نامه محدود است. در شرایطی که پیمانکار حفاری بیمه حفاظت و مسئولیت را برعهده نگیرد، قرارداد بر این مبنا است که محدوده بیشتری خریداری شده است. برخی از پیمانکاران آمریکایی دکل حفاری سیاست‌های مسئولیت کلی جامع را تا محدوده معینی بالا می‌برند تا طبق این مقتضیات قراردادی عمل شود.
• جبران خسارات وارده به کارکنان مسئولیت کارفرما، لازم است پیمانکار طبق قوانین جبران خسارات کارکنان داخلی عمل کرده و همچنین براساس قوانین کلی دریایی و دیر قوانین (در چارچوب مسئولیت) مانند قانون جونز (jones) مسئولیت کارفرما را به میزانی که کمتر از یک میلیون دلار آمریکا برای هر حادثه نیست، تحت پوشش قرار دهد.
• جنگ و خطرات سیاسی، همان طور که اشاره گردید زمانی که مسئولیت جنگ و خطرات سیاسی توسط متصدی بیمه نگردیده باشد، وظیفه پیمانکار خواهد بود که تا به اندازه ارزش کامل دکل حفاری این اموال و مسئولیت را بیمه نماید.
• مسئولیت در مورد وسایل نقلیه (Automobil Liability) این بیمه در مورد عملیات حفاری روی سطح زمین کاربرد دارد ولی به فعالیت‌های فلات قاره پیمانکار حفاری نیز در پشتیبانی از فعالیت‌های دریایی مرتبط می‌گردد. چنانچه نیاز به انجام و پذیرش بیمه مسئولیت باشد، باید طبق قوانین داخلی تجهیزاتی که مالکیت دارند و یا اجازه شده‌اند عمل گردد و میزان آن نباید کمتر از ۵۰۰ هزار دلار آمریکا در هر مورد باشد.
• مثال‌هایی از قرارداد بیمه بین متصدی و پیمانکار در عملیات حفاری

متصدی مسئول موارد زیر است:

• تجهیزات خود که شامل تجهیزات پیمانکاران دیگر نیز می‌شود.
• تجهیزات متصدی در صورتی که در معرض فرسایش و عناصر مخرب قرار گرفته و طبق سیاست پیمانکار بیمه شده باشد.
• رشته لوله‌های حفاری (Drill String)، و تجهیزات زیردریایی، تا جایی که بیمه پیمانکار، پیمانکار را از پرداخت معاف نکرده باشد.
• حفر چاه و چارچوب آن، مگر آنکه هر نوع آسیبی به آن ناشی از کوتاهی و قصور مقاطعه‌کار باشد.
• پرسنل متصدی و مقاطعه‌کاران
• هرگونه آلودگی و فاضلاب، پاکسازی محل و رفع آلودگی‌های حاصل از دیواره و مکان‌های دیگر، مگر آنکه جزو مسئولیتهای پیمانکار آمده باشد.
• رفع هرگونه آلودگی و کثافات از بستر دریا غیر از دکل حفاری متحرک.
• هزینه کنترل چاه‌هایی که منفجر شده‌اند از جمله هزینه حفاری مجدد.
• جنگ و مخاطرات سیاسی روی دکل حفاری و تجهیزات آن.
• آسیب و ضرر و زیان به منابع زیرزمینی اشخاص ثالث.
• آسیب‌های بعدی که متصدی متحمل می‌گردد.
• مسئولیت قانونی شخص ثالث به جز آنچه در بالا یاد شد.

همچنین مسئولیت‌های پیمانکار حفاری شامل موارد زیر است:

• تجهیزات پیمانکار، شامل دکل حفاری متحرک و تجهیزات پیمانکاران فرعی.
• آسیب به حفره در اثر کوتاهی پیمانکار، محدود به هزینه حفاری به همان عمق.
• پرسنل پیمانکار و پیمانکاران فرعی او.
• پاکسازی آلودگی‌های سطح آب ناشی از نشت مستقیم مایعات و مواد شیمایی مربوط به عملیات حفاری.
• رفع آلودگی‌های حاصل از دکل حفاری متحرک.
• خسارات بعدی که پیمانکار متحمل شده است.
• مسئولیت قانونی شخص ثالث غیر از آنچه در بالا آمده است.

منبع: http://www.oil.com