استارلینک از قوانین ایران پیروی نمی‌کند؛

آمریکا رسیدگی به فعالیت استارلینک در ایران را خارج از قوانین ITU دانسته و اعلام کرد: تعهدی برای کمک به اجرای قوانین مرزی و گمرکی کشور‌ها ندارد. اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در دنیا روزبه‌روز فراگیرتر می‌شود و برآورد‌ها درباره حضور این فناوری در کشور ما نیز نشان می‌دهد که استارلینک بیش از ۳۰ هزار کاربر یکتا در ایران دارد؛ البته دولتمردان ایرانی فعالیت شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت ماهواره‌ای را منوط به رعایت قوانین سرزمینی دانسته‌اند و حتی وزارت ارتباطات دولت سیزدهم تحت مدیریت عیسی زارع‌پور، پیگیری‌هایی را از اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) انجام داده و این اتحادیه هم استارلینک را مکلف به همکاری با ایران کرده بود. امیر محمدزاده‌لاجوردی؛ رئیس سازمان تنظیم مقررات دولت سیزدهم، آبان ماه ۱۴۰۲ خبر داده بود که اتحادیه‌ی بین‌المللی مخابرات (ITU)، استارلینک را ملزم به رعایت قوانین سرزمینی کشور کرده است: در آخرین جلسه هیئت مقررات رادیویی اتحادیه بین‌المللی مخابرات یا همان RRB، شرکت اسپیس‌ایکس مکلف به همکاری با جمهوری اسلامی ایران برای ارائه خدمات اینترنت ماهواره‌ای خود شد. حالا به نظر می‌رسد تلاش وزارت ارتباطات دولت سیزدهم برای پیروی استارلینک از قوانین ایران که از آن به‌عنوان دستاورد بزرگ یاد می‌شد، مورد پذیرش آمریکا نبوده است و استارلینک همچنان در ایران قابل استفاده خواهد بود. برخی از موافقان فیلترینگ معتقدند با وجود تحریم‌ها همچنان می‌توان شرکت‌های خارجی را مجبور به پیروی از قوانین حاکمیت فضای مجازی در کشور کرد. آن‌‌ها در زمان رفع فیلتر واتس‌اپ به موضوع پیروی استارلینک از قوانین ایران اشاره کرده بودند و اعتقاد داشتند که شرکت‌های بین‌المللی از قوانین ما پیروی خواهند کرد. این‌گونه وعده‌ها و ارائه‌ی داده‌های غیردقیق نه‌تنها باعث هدر رفت منابع و وجهه بین‌المللی کشور در سازمان‌های تخصصی می‌شود، بلکه مسئولین کشور را نیز در تصمیم‌گیری درست برای رفع فیلترینگ به بیراهه می‌برد. اتحادیه‌ بین‌المللی مخابرات موضوع همکاری استارلینک با ایران را از آمریکا پیگیری کرده بود و حالا آمریکا در نامه‌ای که به تاریخ ۷ اسفندماه ۱۴۰۳ (۲۷ فوریه ۲۰۲۵) به ITU نوشته شده، به پیگیری‌ ایران درباره فعالیت استارلینک در کشور پاسخ داده است. این نامه «توضیحات دولت ایالات متحده درباره‌ ترمینال‌های فعال استارلینک در خاک جمهوری اسلامی ایران» را دربرمی‌گیرد. نامه ارسال‌شده به ITU به‌امضای جِی شوارتز؛ رئیس دفتر فضایی کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) و استیو لنگ، هماهنگ‌کننده‌ ارتباطات بین‌الملل و سیاست‌های اطلاعاتی در وزارت امورخارجه ایالات متحده‌ی آمریکا رسیده و در آن به «صورت‌جلسه‌ نودوهفتمین نشست هیئت مقررات رادیویی در تاریخ‌های ۱۱-۱۹ نوامبر ۲۰۲۴» استناد شده است. در متن نامه خطاب به ماریو مانیِویچ، مدیر اتحادیه‌ بین‌المللی مخابرات آمده است: آقای مانیویچ، ما سؤالات هیئت مقررات رادیویی را که به‌دنبال اطلاعات بیشتری بودند، دریافت کردیم و پاسخ زیر را ارائه می‌دهیم. همان‌طور که هیئت مقررات رادیویی در آخرین جلسه خود اذعان داشت، بدیهی است که «هیچ الزامی برای اپراتور ماهواره یا نهاد ابلاغ‌کننده وجود ندارد که ایستگاه‌های زمینی دارای مجوز از سوی کشورهای دیگر را ردیابی کند، موقعیت آن‌‌ها و تطابق‌شان با قرارداد خدمات را بررسی کرده یا منطقه‌ای را از نواحی تحت پوشش ماهواره حذف سازد. بدین‌ترتیب، ایالات متحده، به‌عنوان نهاد ابلاغ‌کننده در پرونده ایستگاه فضایی ITU، هیچ الزامی برای ردیابی موقعیت ایستگاه‌های زمینی در این زمینه ندارد. ایالات متحده برای قطع سیگنال‌های ماهواره‌ای در بخشی از منطقه‌ پوشش ماهواره نیز هیچ تعهدی ندارد.» در بخش دیگری از نامه ذکر شده که این موضوع مربوط به مقررات مرزی گمرکی هر کشور است و ایالات متحده وظیفه اجرای این قوانین را ندارد: «براساس مقررات رادیویی ITU، ایالات متحده به‌عنوان نهاد ابلاغ‌کننده در یک پرونده‌ ایستگاه فضایی ITU هیچ الزامی برای کمک به اجرای قوانین مرزی و گمرکی کشور‌ها ندارد. همکاری در این زمینه ممکن است براساس مقررات بین‌المللی دیگری [اگر چنین مقرراتی وجود داشته باشد]، مورد بررسی قرار بگیرد. بخش‌های مرتبط از مقررات رادیویی ITU به تداخل فرامرزی در ارتباطات رادیویی می‌پردازند.» توضیح زومیت: در اتحادیه‌ بین‌المللی مخابرات (ITU)، «نهاد ابلاغ‌کننده (Notifying Administration)» به نهادی ملی اطلاق می‌شود که مسئولیت ثبت و هماهنگی فرکانس‌‌ها و موقعیت‌های مداری شبکه‌های ماهواره‌ای را بر عهده دارد. این فرآیند برای جلوگیری از تداخل‌های مضر و تضمین استفاده‌ کارآمد از طیف فرکانسی ضروری است. در ادامه‌ نامه‌ توضیح داده شده است که ایالات متحده هیچ تعهدی برای حذف یک منطقه از نواحی پوشش ماهواره ندارد: «همان‌طور که هیئت مقررات رادیویی به‌صراحت اعلام کرده است، هیچ الزامی برای حذف یک منطقه از نواحی پوشش ماهواره وجود ندارد. چنین حذف منطقه‌ای برای سیستم‌های ماهواره‌ای مشکلات فنی بنیادینی ایجاد می‌کند و به‌ همین دلیل قطعنامه ۲۲ به‌طور خاص و عمداً به‌گونه‌ای نوشته شده که تنها «اقداماتی برای محدودسازی ارسال غیرمجاز از ایستگاه‌های زمینی به ماهواره» را پوشش دهد و نه دریافت از ایستگاه‌های فضایی. دریافت سیگنال ارسالی [از سوی ایستگاه‌های فضایی] در ایستگاه‌های زمینی خارج از محدوده‌ی قطعنامه‌ی ۲۲ هستند.» در ادامه‌ نامه نیز آمده است: «در نشست اخیر هیئت مقررات رادیویی اعلام شد» پس از آنکه ارسال‌های غیرمجاز در یک منطقه‌ی خاص گزارش شد، اپراتور ماهواره موظف است تا حد امکان برای بهبود وضعیت، مطابق بند ۳ii قطعنامه‌ ۲۲ (WRC-19)  اقدام کند؛ این تعهد نباید مشروط به توانایی کشور گزارش‌دهنده در ارائه اطلاعات درباره‌ ترمینال‌های بدون مجوز باشد.» صرفاً گفتنِ این کافی نیست که در جایی از یک کشور، ارسال غیرمجاز سیگنال رخ داده است. همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، برای یک نهاد ابلاغ‌کننده هیچ تعهدی برای ردیابی موقعیت ایستگاه‌های زمینی در قلمرو کشور دیگری وجود ندارد.» در ادامه‌ نامه نیز آمده است: «ایالات متحده تعهدات خود در این زمینه با توجه به قطعنامه‌ ۲۲ و قطعنامه ۲۵ و تعهدات مربوط به ماده‌ ۱۸ را انجام داده؛ ایالات متحده اهداف ITU شامل «ترویج توسعه و بهره‌برداری کارآمدتر از امکانات فنی با هدف بهبود کارایی خدمات مخابراتی، افزایش کاربری و تا حد ممکن عمومی‌کردن آن‌ها» را نیز جدی می‌گیرد. اجرای قوانین ایران در رابطه با مرز‌ها و گمرکات آن کشور خارج از حوزه و مأموریت ITU است.» در پایان نامه نیز ایالات متحده آمریکا اذعان می‌دارد که «ادعاهای خلاف این موضوع در وب‌سایت‌های هیئت مقررات رادیویی و دفتر مخابرات رادیویی با قطعنامه‌ ۱۱۹ مجموع عمومی نمایندگان تام‌الاختیار (بازنگری‌شده در بخارست ۲۰۲۲) مغایرت خواهد داشت.» به این ترتیب تلاش‌های وزارت ارتباطات دولت سیزدهم برای فشار به استارلینک برای پیروی از قوانین حاکمیت ایران به نتیجه نرسید. با توجه به کیفیت پایین اینترنت در کشور و محدودیت‌های ایجادشده در آن، روزبه‌روز به تعداد کاربران اینترنت آزاد، سریع و البته گران‌قیمتِ استارلینک در ایران اضافه می‌شود. اینترنت ماهواره‌ای قرار بود اتصال به اینترنت در مناطق دورافتاده یا مناطقی را که دسترسی به روش‌های رایج دشوار است، ساده کند و حالا به روشی برای دسترسی به اینترنت آزاد در ایران تبدیل شده است.

منبع: زومیت