نگاهی به مهم‌ترین چالش سیاست خارجی کشور

ایران و آمریکا؛ مذاکره یا مقابله؟

هانیه قنادزاده- از روزی که دونالد ترامپ مجدداً سکان قدرت را در آمریکا در دست گرفت، مهم‌ترین چالش سیاست خارجی دولت چهاردهم آغاز شد. ترامپ کسی است که دستور ترور سردار سلیمانی را داد و شدید‌ترین تحریم‌های تاریخ را بر علیه کشورمان در دور اول ریاست جمهوری خود به کار گرفت. حالا وی بعد از […]

هانیه قنادزاده- از روزی که دونالد ترامپ مجدداً سکان قدرت را در آمریکا در دست گرفت، مهم‌ترین چالش سیاست خارجی دولت چهاردهم آغاز شد. ترامپ کسی است که دستور ترور سردار سلیمانی را داد و شدید‌ترین تحریم‌های تاریخ را بر علیه کشورمان در دور اول ریاست جمهوری خود به کار گرفت. حالا وی بعد از وقفه‌ای چهار ساله مجدداً رئیس‌جمهور آمریکا شده و بار‌ها صراحتاً بر علیه کشورمان اعلام موضع کرده است. در آخرین روزهای سال قبل نیز وی از ارسال نامه به کشورمان برای گفتگوی مستقیم خبر داد؛ ترامپ چندی بعد در مصاحبه‌ای اعلام کرد که دو گزینه مذاکره یا جنگ را برای کشورمان در نظر گرفته است. سخنی که با واکنش مقامات کشورمان مواجه شد. پزشکیان رئیس‌جمهور در واکنش به نامه ترامپ، گفت: آینده مذاکرات به رفتار آمریکا بستگی دارد و عراقچی وزیر امورخارجه نیز اعلام کرد که تهران تحت تهدید، مذاکره نمی‌کند. آخرین خبر نیز اینکه به عقیده ترامپ کشورمان خواستار مذاکره مستقیم با آمریکاست!

ایران و آمریکا؛ مذاکره یا مقابله؟

در واقع ایالات متحده بار‌ها و بار‌ها به‌طور رسمی و غیررسمی اذعان نموده است که نهایت تلاش خود را برای جلوگیری از گسترش نفوذ قدرت منطقه‌ای ایران به کار خواهد گرفت. دولت آمریکا در تلاش است تا از نفوذ مادی و معنوی ایران به‌عنوان رهبر محور مقاومت در منطقه بکاهد و همچنین توانمندی‌های هسته‌ای و موشکی ایران را به هر نحوی با چالش روبه‌رو سازد و مسلم است که برای دستیابی به این هدف، ابزار اسرائیل، به‌عنوان دشمن منطقه‌ای و ایدئولوژیک ایران، گزینه بسیار مناسبی خواهد بود. حال ایران و آمریکا در نقطه‌ای حساس قرار دارند. تهدیدات ترامپ، واکنش‌های تند ایران و تحرکات نظامی در منطقه، همگی نشان می‌دهند که خطر درگیری بیش از هر زمان دیگری وجود دارد. اما هنوز مسیر دیپلماسی کاملاً بسته نشده است. اگرچه شرایط به آستانه جنگ نزدیک شده، اما وقوع جنگ همچنان به تصمیمات طرفین، رفتار متحدین منطقه‌ای و احتمالاً یک اشتباه محاسباتی بستگی دارد. ارزیابی تحلیلگران امور راهبردی این است که در حال‌حاضر احتمال حل‌وفصل سیاسی مسائل میان ایران و آمریکا بسیار بیشتر از وقوع جنگ است اما در عین حال، هر اقدام یا واکنش حساب نشده از سوی طرفین، می‌تواند سرنوشت این بحران را کاملاً تغییر دهد. هم ایالات متحده و هم ایران در مانورهای نظامی قابل‌توجهی شرکت کرده‌اند. ایالات متحده چندین پرواز بمب‌افکن بی-۵۲ را در نزدیکی ایران به‌عنوان نمایش قدرت و نشان دادن اقدام نظامی احتمالی انجام داده است. علاوه بر این، نیروهای ایالات متحده در مانورهای نظامی در مقیاس بزرگ که شامل حضور بمب‌افکن‌های استراتژیک و جت‌های جنگنده بوده، همراه با اسرائیل حضور داشته‌اند. از سوی دیگر، ایران مانورهای دریایی مشترکی را با روسیه و چین در خلیج‌فارس انجام داده و توانایی‌های نظامی خود را بیش‌تر تقویت کرده است. همچنین، ایران با رونمایی از شهرهای موشکی که زرادخانه روبه رشد موشک‌های دوربرد را در خود جای داده و با انجام آزمایش‌های موشکی، قدرت موشکی خود را به نمایش گذاشته است. این نمایش‌های نظامی به‌عنوان هشداری برای ایالات متحده و متحدانش عمل می‌کند.

احتمال مذاکرات مستقیم

در همین حال، یک خبرنگار آمریکایی مدعی شد ایران ممکن است در صورت پیشرفت در میانجی‌گری غیرمستقیم، با مذاکرات مستقیم با ایالات متحده موافقت کند. لورا روزن؛ خبرنگار شناخته‌شده آمریکایی، مدعی شد که ایران ممکن است در صورت پیشرفت در میانجی‌گری غیرمستقیم، با مذاکرات مستقیم با ایالات متحده موافقت کند. حال باید منتظر ماند و دید که آیا تنش چند دهه‌ای ایران و آمریکا ختم به خیر می‌شود یا شاهد احتمال تقابل کشورمان با آمریکا و شرکایش خواهیم بود؟