سفر هم از سبد خانواده سفر کرد!

هانیه قنادزاده- چند روزی از سفرهای نوروزی گذشته است؛ در واقع عید نوروز این رسم دیرپای كهن در ایران هر ساله با آغاز بهار، حال و هوای خاص به زندگی مردم می‌دهد و سفر یکی از مهم‌ترین لذت‌های تعطیلات نوروزی است. در واقع سفر نوروزی نه‌تنها به‌عنوان فرصتی برای گذراندن اوقاتی متفاوت از زندگی روزمره، بلکه به‌عنوان راهی برای تجدید روحیه و ایجاد خاطرات ماندگار تلقی می‌شود. فرهنگ و آداب محلی در سفر نوروزی، تنوع فرهنگی مناطق مختلف را برای مسافرین به نمایش می‌گذارد و باعث می‌شود هر سفر نوروزی با رنگ و بوی خاص خود همراه باشد. اما آمارهای سفر هم در سال‌های اخیر مثل آمار بخش‌های دیگر یک زندگی معمولی، آب رفته و نمودارهایش سر به‌زیرند. این مسئله چند بُعدی است و تنها معنای حذف یک تجربه از لیست هزینه‌های خانواده را ندارد. حذف سفر علاوه بر اینکه معنای کاهش منابع مالی خانواده‌ها و افزایش هزینه مایحتاج ضروری را دارد، به معنای رکود گردشگری داخلی و از سویی با نگاهی بلندمدت و اجتماعی به معنای انباشت فشارهای روحی و روانی در بطن جامعه است.

۶۰ درصد مردم سفر نوروزی نرفتند!

اما بودند بسیاری از هموطنانی که نتوانستند لذتی از سفرهای نوروزی ببرند و به خاطر مشکلات اقتصادی، قید سفر را زدند! در همین رابطه، سیدرضا صالحی‌امیری؛ وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در یک برنامه تلویزیونی با ارائه آماری از روند سفرهای نوروزی، گفت: در بازه‌زمانی ۲۵ اسفند تا ۱۳ فروردین، بالغ بر ۳۵ میلیون و ۸۷۱ هزار سفر در سامانه‌های رسمی ثبت شده است. این آمار نشان می‌دهد که بیش از ۱۱ میلیون خانوار از مجموع ۲۷ میلیون خانواده ایرانی – معادل ۴۰ درصد – در تعطیلات نوروزی به سفر رفته‌اند؛ رشدی معنادار به میزان ۲٫۲ درصد نسبت به سال گذشته، که گویای تداوم پویایی در جریان گردشگری داخلی است. به گفته وی، استان‌های مازندران، گیلان، خراسان‌رضوی، تهران، اصفهان، فارس، خوزستان، هرمزگان، بوشهر و مرکزی در صدر مقاصد محبوب گردشگران نوروزی قرار گرفتند.

مسائل مالی و اقتصادی مانع سفر مردم

حال سؤال این است که چرا اکثریت مردم در تعطیلات طولانی نوروز سفر نرفتند؟ در پاسخ باید گفت که شرایط اقتصادی و وضعیت معیشتی مردم مناسب نیست و متأسفانه این موضوع باعث شده اقبال مردم نسبت به سفر بسیار کمرنگ شود. در گردشگری داخلی، تأثیرات مثبت و منفی این مؤلفه می‌تواند روی مقاصد و جوامع میزبان دیده شود. در شرایطی که جامعه با مشکلات اقتصادی مواجه است، طبیعی است که گردشگری اولویت چندم مردم باشد. معمولاً ابتدا مایحتاج ضروری، تأمین می‌شود و اگر چیزی در نهایت باقی بماند، به تفریح و سفر اختصاص پیدا می‌کند. در چند سال اخیر افزایش هزینه‌ مایحتاج روزانه به حدی بوده که درآمد مردم حتی کفاف هزینه‌های ضروری را هم نمی‌دهد – البته منظور ما عامه مردم است و در مورد یک قشر خاص صحبت نمی‌کنیم- مسلم است که این شرایط بر گردشگری تأثیر منفی دارد. در سفرهای خارجی هم رکوردشکنی نرخ دلار و یورو باعث شده اقبال زیادی نسبت به سفرهای خروجی وجود نداشته باشد. براساس آمارهای رسمی اعلام‌شده در بهار ۱۴۰۳، حدود ۵۲٫۴ درصد از افراد یا خانوار‌ها به سفر رفته‌اند. اگر به هشت سال قبل، یعنی ابتدای دوره تشدید مجدد تحریم‌ها بازگردیم، این عدد ۶۹ درصد بود. یعنی در این هشت سال، ۱۷ درصد از خانوارهای ایرانی که به سفر می‌رفتند، از سفر رفتن انصراف داده‌اند. براساس همین آمار در سال ۱۴۰۳ حدود هفت میلیون و ۲۰۰ هزار سفر انجام شده است، در حالی که این عدد در سال ۱۳۹۷ حدود ۱۳ میلیون سفر بود. یعنی تقریباً تعداد سفر‌ها در طول هشت سال به نصف کاهش یافته است. این آمار نشان می‌دهد که سفر از سبد خانوار‌ها حذف شده است.