درختانی که حرف می‌زنند

درختانی که حرف می‌زنند

در عمق مناطق جنگلی آلمان اجتماعی باستانی از درختان در حال ایجاد تغییراتی بنیادین در نگاه ما نسبت به طبیعت هستند.

به گزارش سیناپرس، در برخی افسانه‌ها درباره درختانی صحبت به میان آمده که راه می‌روند و صحبت می‌کنند. اما در عصر حاضر، جایی در قلب اروپا، درختان باستانی دیگری هم وجود دارند که یک تفاوت بزرگ با درختان مطرح شده در افسانه‌های باستانی دارند: آنها واقعی هستند. در ایالت Rhineland Palatinate آلمان دسته‌ای از درختان باستانی قرار دارند که قدمتی در حدود ۴ هزار سال دارند. آنها با بلژیک هم‌مرز هستند. جنگل‌هایی که در این منطقه روییده‌اند انبوهی از درختان را در خود جای داده که تا چشم کار می‌کند چشم‌اندازی سبز را رقم زده‌اند. در این جنگل‌ها یکی از پرسابقه‌‌ترین جنگلبان‌ها مشغول به‌کار است. او کسی نیست جز «پیتر ولبن» که طی یک دهه گذشته به عنوان جنگلبان در مناطق جنگلی Ruheforest مشغول به‌کار بوده است. این جنگلبان ۵۲ ساله در قامت دوست‌دار محیط‌زیستی کار می‌کند که می‌توان او را با نگهبان درختان در افسانه‌ها مقایسه کرد. در جنگلی که ولبن مشغول به‌کار است، انبوهی از درختان راش روییده است. حضور ولبن در این جنگل همچون آینه‌ای است که در آن طبیعت و درختان راش آن دیده می‌شود.

این جنگلبان در سال ۲۰۱۵ کتابی جالب توجه با عنوان «حیات پنهان درختان» منتشر کرد. او در این کتاب که با استقبال کارشناسان محیط‌زیست همراه شده، مجموعه‌ای از کشفیات علمی درباره درختان و انواع جنگل‌ها را ارایه کرده است. پیتر در مسیر زندگی با درختان، تجربیات ارزشمندی به دست آورده که آنها را در قالب یک دانش عملی و قابل استفاده در این کتاب گنجانده است. نکته جالب توجهی که در این کتاب دیده می‌شود استفاده از یافته‌های علمی در پس هر تجربه منحصربه‌فرد است. پیتر می‌گوید: وقتی درباره درختان می‌شنوید، تقریباً اکثرشان برایتان غیرقابل باور به نظر می‌رسد. من می‌خواهم به خوانندگان این کتاب این فرصت را بدهم که تحقیقاتی درباره آنچه که ارایه کرده‌ام انجام دهند. البته از این موضوع هم آگاهم که ممکن است برخی افراد فکر کنند من دیوانه هستم. به همین دلیل ضروری دیدم که از یافته‌ها و مستندات علمی در کنار طرح چنین تجربیاتی استفاده کنم.

اشاره این جنگلبان با تجربه به استفاده از یافته‌های علمی ثابت می‌کند به مراتب فراتر از آنچه که می‌توان درباره درختان و معماهای عجیبشان تصور کرد، انبوهی از نکات جالب وجود دارد. زیست‌شناسان مدت‌هاست فکر می‌کنند درختان توانایی حیرت‌انگیزی در شمارش، به خاطر سپردن و البته آموختن از تجربیات قبلی‌شان دارند. اما این تازه بخش بسیار کوچکی از نکات جالبی است که درباره درختان مطرح می‌شود. به باور بسیاری از زیست‌شناسان، درختان دانش خود را در هر لحظه به دانه‌های درحال رشد و رویش اطرافشان منتقل می‌کنند. به بیان بهتر می‌توان گفت دانه‌هایی که در آینده به گیاه و درخت تبدیل می‌شوند، دانش ارزشمندی را از درختان مادر به دست می‌آورند. منظور از درختان مادر، قدیمی‌‌ترین درختانی است که در مناطق جنگلی قرار دارند. نکته جالب دیگر به حمایت درختان از یکدیگر مربوط می‌شود. در هر منطقه جنگلی قطعاً چند درخت بیمار هم وجود دارند که از حمایت سایر درختان بهره‌مند هستند.

این‌که درختان می‌توانند مواد غذایی را میان خود به اشتراک بگذارند، مفهوم جذاب دیگری است که در ارایه آنها هم تجربیات شخصی علاقه‌مندانی همچون پیتر قرار دارد و در عین حال برخی یافته‌های علمی. این ارتباط همچون یک شبکه وسیع است که میان ریشه درختان ایجاد شده و از این طریق انواع مواد مغذی میان درختان یک جنگل رد و بدل می‌شود. این یک تبادل حیرت‌انگیز است که از نگاه پیتر، گویی درختان مادر، درختان جوان را غذا می‌دهند.

ارتباط میان درختان که البته از نگاه پیتر تحت عنوان «گفت‌و‌گو» میان درختان مطرح می‌شود با استفاده از سیگنال‌های الکتریکی صورت می‌گیرد که نوعی شبکه ریشه و قارچی مسؤولیت انجام آن را بر عهده دارند. این شبکه دقیقاً در زیر سطح خاک جنگل قرار دارد. دانشمندان زیست‌شناس به این شبکه عنوان «شبکه گسترده جنگلی» (Wood Wide Web) را داده‌اند. این شبکه کلید اصلی سیستم‌های ارتباطی و حمایت متقابل در دنیای درختان است. زمانی که درختان یک منطقه مورد تهاجم حشرات قرار می‌گیرند به راحتی می‌توانند به واسطه انتشار رایحه‌ای خاص (به ویژه اتیلن) به سایر درختان اطلاع‌رسانی کنند. در اینجا باد وظیفه مهم انتشار این رایحه را بر عهده دارد. البته ریشه‌ها هم بیکار نیستند. آنها از طریق هشدارهای الکتریکی که براساس یک روند طبیعی تولید می‌کنند، اطلاع‌رسانی لازم را به سایر درختان ادامه می‌دهند. تمامی این یافته‌ها گویای آن است که درختان در دنیای واقعی همچون درختانی که در افسانه‌ها مطرح می‌شوند با یکدیگر صحبت می‌کنند.