یارانه نقدی؛ ضامن دررفته بمب انفجار قیمت‌ها!

نرگس همتی- بسیاری از کسانی که این مطلب را می‌خوانند، طرح تحول اقتصادی دولت نهم را به یاد دارند. زمانی که دولت احمدی‌نژاد طرح تحول اقتصادی را آغاز کرد، در این طرح دولت با اعلام اینکه به برخی کالاهای اساسی یارانه نقدی می‌دهد، از آزادسازی بسیاری از کالا‌ها خبر داد. در واقع هفت محور مهم طرح تحول اقتصادی شامل: هدفمندکردن یارانه‌ها، اصلاح نظام مالیات، بانک، گمرک، توزیع، ارزش‌گذاری پول ملی و بهره‌وری، هفت محور مهم طرح تحول اقتصادی بود که در دولت نهم آغاز شد و در دولت دهم با جدیت ادامه یافت. حال از آغاز طرح تحول اقتصادی دهه‌هاست که می‌گذرد اما اگر قبل از آغاز این طرح قیمت کالا‌ها کنترل می‌شد، بعد از آن شاهد به نوعی آزادسازی قیمت‌ها بودیم! به‌طور مثال قیمت بنزین با آغاز طرح تحول اقتصادی و اختصاص یارانه ۴۵هزار و ۵۰۰ تومانی به مردم از ۸۰ تومان به ۷۰۰ و ۱۰۰۰ تومان افزایش یافت یا قیمت نان بربری از ۲۵ تومان به ۸۰ تومان رسید. هم‌اکنون نزدیک به ۸۰ میلیون نفر در کشور یارانه نقدی دریافت می‌کنند و دولت در هر ماه حدود ۲۵ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت می‌کند! رقم بسیار بزرگی که می‌تواند گره‌گشای مشکلات زیادی در کشور باشد. اگر از مردم کوچه و بازار بپرسید که از بین دریافت یارانه نقدی و یا بازگشت قیمت‌ها به سابق یکی را انتخاب کنند، بی‌شک دومی را برمی‌گزینند، زیرا شاهد تورم روزافزون قیمت تمامی کالا‌ها و خدمات در کشور بودیم. به عبارت بهتر پرداخت ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان یارانه به هر نفر باعث شد تا قیمت کالا و خدمات برای دهه‌ها با سرعت سرسام‌آوری افزایش یابد.

حذف ۱۸ میلیون یارانه‌بگیر

حالا و بعد از گذشت پنج دولت از زمان آغاز طرح هدفمندی یارانه‌ها، دولت چهاردهم درصدد حذف قطعی یارانه پُردرآمد‌ها برآمده است. با حذف یارانه ۱۸میلیون نفر از سه دهک بالای درآمدی، دولت ماهانه حدود ۵۴۰۰ میلیارد تومان صرفه‌جویی خواهد کرد. برای اصلاح این وضعیت، در سال ۱۴۰۴ براساس بند «ی» تبصره ۱۴ قانون بودجه، شیوه توزیع یارانه‌ها تغییر کرد. به جای یارانه غیرمستقیم، پرداخت یارانه نقدی مستقیم به خانوار‌‌ها آغاز شد، اما این روش نیز به دلیل تورم فزاینده و ثابت ماندن مبلغ یارانه‌ها، نتوانست حمایت مؤثری از اقشار کم‌درآمد فراهم کند. افزایش قیمت‌ها به‌تدریج ارزش واقعی یارانه‌ها را کاهش داد و اثر آن را در زندگی خانوار‌‌ها کمرنگ کرد. در قانون بودجه ۱۴۰۳ (جزء ۲ بند الف تبصره ۸)، نظام یارانه‌ای تکامل یافت و به سه شکل یارانه نقدی، معیشتی و کالابرگ ارائه شد. در طرح کالابرگ، خانوار‌‌ها می‌توانند با استفاده از کارت مخصوص، ۱۱ قلم کالای غذایی مشخص خریداری کنند. این روش نسبت به سیاست‌های قبلی بهبود‌هایی داشته و دسترسی هدفمندتر به مواد غذایی را امکان‌پذیر کرده است.