شهر باستانی یا قلعه نظامی؟ با اعلام کشف بقایای معماری در جنوب کرمان، به‌طور شتابزده‌ای شاهد تکرار خبری مبنی بر کشف یک شهر باستانی هستیم. شواهد موجود برای اثبات وجود یک شهر کافی نبوده و اظهارنظر قطعی تنها پس از بررسی‌های علمی امکان‌پذیر است. به گزارش سینا‌پرس در پی انتشار تصاویری از ظاهر شدن بقایای […]
شهر باستانی یا قلعه نظامی؟
با اعلام کشف بقایای معماری در جنوب کرمان، به‌طور شتابزده‌ای شاهد تکرار خبری مبنی بر کشف یک شهر باستانی هستیم. شواهد موجود برای اثبات وجود یک شهر کافی نبوده و اظهارنظر قطعی تنها پس از بررسی‌های علمی امکان‌پذیر است.
به گزارش سینا‌پرس در پی انتشار تصاویری از ظاهر شدن بقایای سازه‌های معماری در بخش نگین کویر واقع در جنوب استان کرمان، شاهد ایجاد موج خبری بودیم که همگی خبر از کشف یک شهر باستانی می‌دهند. با کمی جستجو و بررسی تصاویر مشخص می‌شود که تمامی این تصاویر از یکی از خبرگزاری‌ها بازنشر شده و اطلاعات ارایه شده در این رابطه بسیار محدود و غیرکارشناسانه است. متن خبری که در تمامی پایگاه‌های خبری به همراه تصاویر منتشر شده، شامل چند جمله کوتاه است که براساس آن مشخص می‌شود: «طوفان سنگین شن در شهرستان فهرج کرمان، موجب پدیدار شدن بخش عظیمی از یک شهر باستانی در بخش نگین کویر در حوالی این شهرستان شد. آثاری از سفال، استخوان و دیوارهای خشتی شهر در این محوطه باستانی مشاهده می‌شود.»
البته متأسفانه باید در نظر داشت که با توجه به هیاهوی رسانه‌ای انجام شده در این زمینه، موضوع حفاظت و امنیت این محوطه بسیار خطیر شده و وظیفه یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی استان کرمان در این محوطه بسیار دشوارتر خواهد شد زیرا این خبر بدون شک موجب تحریک شامه قاچاقچیان اموال فرهنگی و غارتگران میراث کشور شده و در صورت عدم مراقبت از این محوطه باید منتظر تخریب وسیع این سایت توسط حفاران غیرمجاز باشیم. موضوعی که به کرات در دهه‌های گذشته در محوطه‌های باستانی ارزشمندی از قبیل جیرفت رخ داده است.
در اواخر فروردین‌ماه سال ۱۳۸۴ نیز خبری به سرعت در تمامی رسانه‌ها و پایگاه‌های خبری منتشر شد که بر مبنای آن اعلام شده بود با کشف یک اسکلت ۷ هزار ساله در تهران، قدمت این شهر به ۷ هزار سال افزایش پیدا کرده است. در حالی که از منظر تخصصی و دیدگاه باستان‌شناسی، کشف یک مقبره و تدفین به هیچ عنوان به منزله تأیید وجود سکونت شهری نبوده و نمی‌توان صرفاً با استناد به یک تدفین، درباره قدمت یک شهر نظر داد.
درباره موضوع کشف آثار و سازه‌های جدید که بر اثر طوفان شن در استان کرمان کشف شده‌اند نیز موضوع به همین ترتیب است و به هیچ عنوان و با صرف کشف بقایای محدود آثار معماری نمی‌توان حکم به وجود یک شهر باستانی داد.
با بررسی تصاویر منتشر شده شاهد ظاهر شدن دیواره‌ها و سازه‌های معماری به شکل بقایای تالار‌ها و اتاق‌هایی با اضلاع قائمه هستیم که در محوطه فوق دیده می‌شوند. به صورت پراکنده در این محوطه آثار ظروف سفالین، استخوان و آجرهای مربع شکلی که عموماً به عنوان کفپوش استفاده می‌شدند، وجود دارد. یکی از موارد جالب توجه در این تصاویر، وجود تنبوشه‌های سفالین یا همان سیستم لوله‌کشی سفالین است که در دوران گذشته در ایران رایج بوده و با بررسی قطر این لوله می‌توان استنباط کرد که مصرف‌کنندگان آن شامل جمعیت زیادی نبوده‌اند. از سوی دیگر براساس تصاویر منتشر شده، شاهد وجود یک تپه باستانی در محوطه‌ای مسطح هستیم که خود این موضوع می‌توان مؤید این باشد که برای قضاوت درباره کشف یک شهر باستانی هنوز بسیار زود بوده و باید به باستان‌شناسان اجازه داد تا با فراغ بال به مطالعه و پژوهش بپردازند. در نظر داشته باشید شکل‌گیری یک شهر تابع شرایط خاصی است و باید برای ایجاد شدن یک شهر عواملی وجود داشته باشد که در این محوطه کویری، نخستین و مهم‌ترین آن؛ وجود منبع آب است. ظاهر شدن تنبوشه‌های سفالین نشان می‌دهد که گویا در این محوطه یک منبع تأمین آب از جمله قنات یا به احتمال قوی‌تر، چشمه وجود داشته ولی اعلام‌نظر قطعی درباره این مخزن آب و حجم آب تولیدی آن نیازمند بررسی و اعلام نظر کارشناسی است.
در بین آثار پدیدار شده همچنین شاهد بقایای طاق با قوس‌های هلالی هستیم که این موضوع نشان می‌دهد، می‌توان نسبت به برنامه‌ریزی برای حفاری و بررسی سازه‌هایی که احتمالاً با توجه به اقلیم خشک و مناسب منطقه، سالم باقی مانده‌اند اقدام کرد.
براساس شواهد و آنچه از تصاویر مشخص است، احتمالاً در این منطقه با یک قلعه یا کاروانسرا روبه‌رو هستیم که مشابه آن به تعداد زیاد در استان‌های کرمان و یزد دیده می‌شود. البته این موضوع نیز صرفاً یک نظریه و حدس براساس شواهد فعلی است و مجدداً تأکید می‌شود که تنها با بررسی و کاوش‌های علمی باستان‌شناسی می‌توان نسبت به صحت آن اظهارنظر قطعی کرد.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.