چرا پروژه فیبرنوری برای مخابرات غیراقتصادی است؟!

پروژه اتصال منازل و کسب‌وکار‌ها به فیبرنوری تقریباً چهارساله شده است. از همان ابتدا بخش بزرگی از اجرای این پروژه برعهده شرکت مخابرات ایران بود. شرکتی عظیم با چند ۱۰ هزار پرسنل که گرچه پس از واگذاری به بخش غیردولتی مشکلات متعددی دارد؛ اما همچنان نمی‌توان آن را نادیده گرفت. مخابرات از یک‌سو با افزایش هزینه‌ها دست به‌گریبان است و از سوی دیگر همواره به دنبال تغییر تعرفه‌های تلفن ثابت و اینترنت بوده و در نهایت توفیق چندانی در هیچ‌کدام نداشته و امروز به فکر جایگیزی فیبرنوری به جای سیم مسی و تعریف سرویس‌های جدید است تا شاید بتواند از چاله‌ای که در آن افتاده ر‌ها شود. درباره این موضوعات و البته مسائل دیگر با محمد جعفرپور؛ مدیرعامل شرکت مخابرات ایران، گفتگو کرده‌ایم. جعفرپور؛ از آبان سال گذشته مدیرعامل مخابرات شد. او پیش از این مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت بود.

در ادامه تنها بخش از مصاحبه پیوست با مدیر عامل مخابرات آمده است:

* بحث را از فیبرنوری که فکر می‌کنم مهم‌‌ترین مسئله امروز شرکت مخابرات ایران و کل صنعت ICT است، شروع کنیم. برنامه‌ای تهاجمی داشتید که سال گذشته از آن رونمایی شد. این برنامه در تهران به نام «هزارتار» بود و در کشور نیز قرار بود به شکل روزانه ادامه پیدا کند. این برنامه به چه شکل پیش رفت و چقدر به اهداف خود رسید؟

در بحث توسعه، دو برنامه اساسی در شرکت مخابرات ایران وجود دارد که یکی از آن‌ها موضوع توسعه فیبرنوری منازل و کسب‌وکار‌هاست. تا پاییز ۱۴۰۳ کل اتصال کشور حدود ۴۳۰ هزار اتصال بود. این پروژه از سال ۱۳۹۵ شروع شد و در ۱۴۰۱ بازتعریف شد. با این وجود درصد اتصال همچنان به عدد مورد نظرمان نرسید.

* عددی که می‌گویید برای شرکت مخابرات است؟

خیر؛ این عدد مربوط به کل کشور است. ۴۰۰ هزارتا مربوط به مخابرات و ۳۰ هزارتا هم مربوط به سایر اپراتور‌ها است. در برنامه‌ریزی انجام شده ابتدا تغییر رویکردی از پوشش به سمت اتصال داشتیم. در این تغییر رویکرد، هدف‌گذاری یک میلیون در سال وجود داشت که با احتساب چهارماهی که در ۱۴۰۳ داشتیم تا آخر ۱۴۰۴ ما هدف یک میلیون و ۲۵۰ هزار اتصال را گذاشتیم که مجموعاً در انتهای ۱۴۰۴ باید به یک‌میلیون و ۶۵۰ هزار مشترک متصل برسیم. تا اسفند ماه ما توانستیم ۶۰ درصد برنامه مربوط به ۱۴۰۳ را محقق کنیم. براساس تمهیدات در نظر گرفته شده برای سال ۱۴۰۳ فکر می‌کنم بتوانیم ۱۰۰درصد برنامه را محقق کنیم. همچنین احتمال اینکه بتوانیم بیشتر از هدف اتصال داشته باشیم نیز وجود دارد. برخی از اپراتور‌ها و فعالان بازار معتقدند تغییر رویکرد برنامه فیبرنوری از پوشش به سمت اتصال موجب می‌شود مناطق با تراکم بالا یا ARPU بیشتر، توسعه پیدا کنند و سایر نقاط کشور، شهرهای کوچکتر و مناطق با تراکم پایین، توسعه کمتری پیدا کنند. بر این اساس بهتر است همچنان برنامه بر پوشش متمرکز باشد و پس از تکمیل پوشش، به سمت اتصال برویم. در حوزه توسعه شبکه، ارائه بسیار مهم است. باید همزمان با توسعه، سرویس ارائه شود تا بازگشت سرمایه در زمانی معقول اتفاق افتد. اگر قرار بر این باشد که بدون توجه به اتصال، تنها پوشش را ایجاد کنیم، هیچ اپراتوری توان ادامه کار را نخواهد داشت. همان‌طور که در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ چنین اتفاقی افتاد. در آن دوره با استفاده از برخی مشوق‌های دولتی و تزریق سرمایه دولت برخی از اپراتور‌ها توانستند به سمت ایجاد پوشش بروند و امروز دیده می‌شود که در برخی از شهرهای کوچک کابل‌گذاری انجام شده و سرمایه اپراتور‌ها بدون اینکه فکری برای نگهداری تجهیزات و تبدیل آن‌ها به درآمد صورت گرفته باشد، به زیر خاک رفته است. با ادامه این روند قطعاً کل پروژه با مشکل مواجه می‌شود. بنابراین فکر می‌کنم همزمان با پوشش باید اتصال نیز در نظر گرفته شود. هنگامی که اتصال را هدف قرار دادیم افزایش پوشش نیز محقق می‌شود. ما برای یک میلیون اتصالی که در نظر گرفتیم حدود چهار میلیون و نیم میلیون پوشش ایجاد خواهیم کرد.

* در حال‌‌حاضر نقاط سبز شده بر سایت رگولاتوری محل بحث بسیاری است. تا جایی که در توئیتر کاربران اعتراض کردند و وزیر ارتباطات برای حل مسئله، وارد بحث شد. آیا در نقاط سبز شده از سوی مخابرات به معنای واقعی سرویس ارائه می‌شود؟‌

در مخابرات به دلیل اینکه طراحی به شکل اصولی صورت گرفته و براساس متراژ نیست، بله سرویس ارائه می‌شود. هرچند ممکن است در حد دو تا سه درصد انحراف وجود داشته باشد. طراحی در مخابرات به شیوه‌ای است که وقتی در نقطه‌ای ما FAT را بر دیوار مشترک نصب می‌کنیم براساس مسیر کابل‌کشی و طراحی دقیق بلوک‌هایی را که می‌توانیم به آن‌ها سرویس ارائه کنیم، مشخص می‌کنیم. در این شرایط قطعاً بعد از درخواست مشترک، امکان ارائه سرویس وجود دارد. اما ممکن است در اپراتورهای دیگر این اتفاق نیفتاده باشد و پوشش براساس متراژ در نظر گرفته شده باشد. در ابتدای پروژه پوشش ۳۰۰ متری در نظر گرفته شده بود. این روش قطعاً عملی نیست چرا که برای نصب FAT و اجرای کابل فیبرنوری معارضین زیادی وجود دارد. وقتی می‌خواهید سرویس ارائه کنید باید کابل از زیر زمین یا روی دیوار مشترکین به نقطه انتهایی برسد. در این شرایط در بسیاری از موارد ۳۰۰ متر در نظر گرفته شده پاسخگوی نیاز مشترکین نخواهد بود و نمی‌توانیم در آن نقطه سرویس ارائه کنیم. بعدتر نیز رویکردی مطرح شد که گفتند عدد ۱۰۰ متر در نظر گرفته شود. به نظر من به لحاظ کارشناسی عدد ۱۰۰ متر نیز دقیق نیست؛ چراکه ممکن است در بیست یا سی متری محل نصب FAT خیابان یا اتوبانی باشد و امکان ارائه سرویس نباشد. به همین دلیل باید طراحی به شکلی انجام شده و استاندارد و پوشش نه براساس متراژ، بلکه با توجه به مسیرهای کابل‌کشی و امکان ارائه سرویس انجام شود.

* یکی دیگر از مشکلات این پروژه مربوط به کلان‌شهر‌ها و خصوصاً تهران است. وضعیت مخابرات در تهران به شکل است؟‌

به دلیل ترافیک جمعیتی و چگالی بالای تهران، می‌توان این پروژه را خیلی خوب از جهت ARPU بالا و درصد جذب مشتری اجرا کرد. با این وجود هرچه شهر‌ها بزرگ‌تر باشند، امکان حفاری در آن‌ها سخت‌تر است. چراکه ممکن است روال کار و زندگی مردم به واسطه حفاری‌‌ها دچار اختلال شود. بر این اساس هم شهرداری‌‌ها ملاحظاتی دارند و هم تلاش شرکت مخابرات بر این است که ترافیک احتمالی ناشی از حفاری را برای این مسئله ایجاد نکرده و در زمان‌های خلوت پروژه را پیش ببرد.

* مخابرات هم با توجه به داشتن حوضچه‌ها و داکت‌‌ها و… نیازمند حفاری است؟‌

بله قطعاً. وقتی می‌خواهیم سرویس بدهیم نیاز است که از manhole (حوضچه مخابرات) تا دیوار مشترک حفاری انجام شود. نسبت حجم حفاری مخابرات به نسبت سایر اپراتور‌ها بسیار کم است با این وجود قطعاً نیاز است که این حفاری‌‌ها انجام شوند. بستر کابل مسی که سالیان طولانی- در برخی مناطق تا ۷۰ سال- برای ایجاد شدن آن زمان صرف شده، امکان جای‌گذاری کابل جدید ندارد و حتماً نیاز است حفاری جدید انجام شود. یکی دیگر از موضوعات موجود، رویکرد درآمدزایی شهرداری به حفاری‌‌هاست. ما نیز این مسئله را قبول داریم که شهرداری برای نگهداری و مدیریت شهری نیازمند برخی درآمد‌ها است، اما هنگامی که پروژه‌ای ملی می‌شود باید نگاه به آن نیز ملی باشد. در توسعه شبکه گاز شهری مشکلاتی از این دست را شاهد نبودیم و به همین دلیل بود که پروژه سرعت گرفت و دولت توانست سرویس گاز را در تمام نقاط کشور ارائه کند. امروز نیز اگر بخواهیم پروژه فیبرنوری منازل و کسب‌وکار‌ها ملی باشد لازم است تمام ارگان‌‌ها و نهاد‌ها با یکدیگر همکاری کرده و روند را تسهیل کنند. با هزینه‌ای که شهرداری‌‌ها برای حفاری مطالبه می‌کنند صد در صد اجرای این پروژه غیراقتصادی است.

* رگولاتوری برای حفاری تعرفه تعیین شده که مثلاً در تهران متری ۴۸۰ هزار تومان است. به نظر شما آیا این عدد منطقی است؟

این مبلغ خوبی است، اما قطعاً شهرداری‌‌ها این عدد را قبول نکرده و اعداد چندین برابری را مطالبه می‌کنند. به همین دلیل است که ارائه سرویس مقرون به صرفه نیست. ARPU ما برای اینترنت در کل کشور حدود ۲۰۰ هزار تومان است. البته این عدد در برخی از نقاط کشور بیشتر و در برخی نقاط کمتر است. با در نظرگیری این مقدار ARPU، عدد متری چند میلیون تومان برای حفاری به معنای واقعی توجیه اقتصادی نداشته و زیان است.

* در حال‌حاضر فیبرنوری از تعرفه‌گذاری معاف است؛ اما شما آن را با همان قیمت ADSL ارائه می‌کنید.

ما سعی کرده‌ایم قیمت‌های خود را در حوزه فیبرنوری افزایش ندهیم. در حال‌حاضر میانگین درآمد روی ADSL بعضاً تا ۱۵۰ هزار تومان است. این در حالی است که ARPU ما بر فیبرنوری ۲۰۰ هزار تومان است. مخابرات همواره سرویس‌های ارزان قیمت و با کیفیتی را به مشتریان خود ارائه کرده و تعداد زیادی از مردم در سراسر کشور مشتری مخابرات ایران هستند. در فیبرنوری نیز همین رویکرد را ادامه داده‌ایم. قطعاً در فیبرنوری قیمت سرویس مخابرات از سایر اپراتور‌ها پایین‌تر خواهد بود