نعیمه افشاری- نشست تحلیلی «بررسی مبادی تورم و آسیب‌شناسی سیاست پولی در ایران» از سلسله نشست‌های سی‌و‌دومین همایش سیاست‌های پولی و ارزی صبح دیروز(شنبه) در پژوهشکده پولی و بانکی برگزار شد. در این نشست معاون سیاست‌گذاری پولی بانک‌مرکزی گفت: هراس، انتظارات منفی و افزایش تقاضا منجر به افزایش نرخ ارز و تورم خواهد شد. محمد […]
نعیمه افشاری- نشست تحلیلی «بررسی مبادی تورم و آسیب‌شناسی سیاست پولی در ایران» از سلسله نشست‌های سی‌و‌دومین همایش سیاست‌های پولی و ارزی صبح دیروز(شنبه) در پژوهشکده پولی و بانکی برگزار شد. در این نشست معاون سیاست‌گذاری پولی بانک‌مرکزی گفت: هراس، انتظارات منفی و افزایش تقاضا منجر به افزایش نرخ ارز و تورم خواهد شد. محمد شیریجیان؛ معاون سیاست‌گذاری پولی بانک‌مرکزی گفت: در یک‌دهه‌ونیم اخیر به دلیل شوک‌های بیرونی بر اقتصاد و تحمیل سلطه‌های مختلف دچار تورم بالا بوده‌ایم. این مسائل موجب شده که بانک‌مرکزی استقلال کافی در استفاده از ابزار‌های مختلف را نداشته باشد. در سال‌های اخیر شوک‌های سیاسی خارجی و امنیتی موجب رفتار پنیک مردم و سرمایه‌گذاران شده است. این رفتار با هراس موجب تشدید انتظارات منفی شده و این موجب می‌شود که فعالان اقتصادی نسبت به آینده اقتصاد بدبین شوند. با یک شوک سیاسی تولیدکنندگان و بنگاه‌های اقتصادی به یکباره تقاضای خود را افزایش می‌دهند و این موجب ایجاد تقاضای کاذب می‌شود. وی افزود: از سوی دیگر مردم نیز در این شرایط تقاضای ارز خود را برای حفظ ارزش پول بالا می‌برند. هراس، انتظارات منفی و افزایش تقاضا منجر به افزایش نرخ ارز و در نهایت موجب افزایش نرخ تورم خواهد شد. در این شرایط حجم نقدینه‌خواهی بنگاه‌ها افزایش پیدا می‌کند که منجر به رشد نقدینگی بالاتر و شکل‌گیری چرخه تورمی خواهد شد. شیریجیان؛ ادامه داد: در کوتاه‌مدت رابطه بین نرخ ارز مرکز مبادله و نرخ تورم تولیدکننده بسیار بالاست. ۹۰ درصد واردات کشور ملزومات تولیدی است و وقتی نرخ ارز مرکز مبادله افزایش پیدا می‌کند، با افزایش نرخ تورم مواجه خواهیم شد. این دو متغیر همبستگی حدود ۸۰ درصدی دارند. وقتی به سمت شوک‌درمانی نمی‌رویم، تورم شاخص بهای تولیدکننده کاهش پیدا می‌کند، اما تجربه نشان داده که شوک درمانی موجب افزایش تورم تولیدکننده و پس از مدتی افزایش تورم مصرف‌کننده می‌شود. وی اظهار داشت: در نیمه دوم سال گذشته افزایش نرخ ارز در مرکز مبادله ارز و طلای ایران موجب افزایش چندین درصدی نرخ تورم تولیدکننده شد. تورم تولیدکننده از ۲۴ درصد مهرماه ۱۴۰۳ به ۳۷ درصد در اسفندماه این سال رسید. این نشان می‌دهد که نرخ ارز رسمی اثر بسیار بالایی بر تورم دارد. معاون سیاست‌گذاری پولی بانک‌مرکزی، گفت: از سیاست‌های شوک درمانی باید پرهیز کنیم، چرا که اثرات ارتجاعی دارد. زیرا چنین سیاست‌هایی اثری ندارد و پس از مدتی به خانه اول برمی‌گردیم و این کار تنها هزینه‌ها را افزایش می‌دهد. وی گفت: ۹۰ درصد بار تأمین مالی کشور بانک محور است و تأمین مالی بانک‌محوری که منجر به تشدید ناترازی شود، تأمین مالی با کیفیتی نخواهد بود. این نحوه تأمین مالی در کوتاه‌مدت بنگاه‌ها را تأمین مالی می‌کند، اما در بلندمدت تورم را به همراه خواهد داشت. بانک‌ها به محلی برای تخلیه ناترازی‌های بخش‌های دیگر تبدیل شده‌اند و این مسئله موجب افزایش تورم می‌شود. معاون سیاست‌گذاری پولی بانک‌مرکزی، ادامه داد: متأسفانه در اقتصاد کشور با سلطه سلاطین مختلف مواجه هستیم و نمی‌توان از همه ابزار‌‌ها از جمله ابزار نرخ بهره استفاده کرد. در چنین شرایطی که نرخ بهره پایین است، تقاضای بنگاه‌ها برای تسهیلات بانکی افزایش پیدا می‌کند و تخصیص بهینه مشکل خواهد شد. وی ادامه داد: از سوی دیگر، سهم خانوار از تسهیلات بانکی نیز در سال‌های اخیر افزایش یافته است. تا سه سال گذشته سهم خانوار از تسهیلات بانکی حدود ۱۱ درصد بود، اما الان به ۲۳ درصد رسیده است. این مسئله تأمین مالی بنگاه‌ها را نیز با مشکل همراه می‌کند. در حال‌حاضر شبکه بانکی تسهیلات تکلیفی با سررسید بلند مدت و با نرخ پایین می‌دهد که مشکلاتی را برای نظام بانکی ایجاد می‌کند. شیریجیان؛ گفت: در سال‌های اخیر سهم دولت نیز از اقتصاد و تأمین مالی بانک‌ها افزایش یافته است. سهم بانک‌ها از اوراق دولتی در سال‌های اخیر حدود ۴۰ درصد بود، اما در سال گذشته از ۴۵۰ همت اوراق دولتی منتشر شده، ۳۱۷ همت را بانک‌ها خریداری کرده‌اند. یعنی مقدار انتشار اوراق دولتی ۱۷۶ درصد رشد کرده و علاوه بر این افزایش، سهم بانک‌ها نیز از ۴۶ درصد به حدود ۷۰ درصد رسیده است. این مسئله منجر به خلق نقدینگی و تورم می‌شود. حجم ریپو نیز افزایش یافته و به ۴۲۲ همت رسیده که نسبت به سال پیش از آن ۱۰۷ درصد رشد کرده است. وی اظهار داشت: تسهیلات تکلیفی منجر به تشدید ناترازی می‌شود. بانک‌مرکزی باید به سمت تأمین مالی غیرتورمی برود و از سوی دیگر برای بنگاه‌ها نیز به سمت تأمین مالی زنجیره‌ای برود تا فشار به رشد نقدینگی کاهش پیدا کند و بتوانیم شاهد کاهش تورم باشیم.
تکانه‌های خارجی موجب نوسانات ارزی می‌شود
رئیس‌کل اسبق بانک‌مرکزی نیز، گفت: از منظر اقتصاد سیاسی تورم در کشور ما یک پدیده پولی نیست، بلکه نتیجه محدودیت سیستماتیک اقتصاد سیاسی است. محمدحسین عادلی؛ رئیس‌کل اسبق بانک‌مرکزی، در این نشست، اظهار کرد: از منظر اقتصاد سیاسی تورم در کشور ما یک پدیده پولی نیست، بلکه نتیجه محدودیت سیستماتیک اقتصاد سیاسی کشور است که در آن نهاد‌های ضعیف کشور، روابط ژئوپولیتیک و فشار سیاست‌های پوپولیستی است که موجب تقویت فشار‌های تورمی می‌شود. عادلی؛ گفت: مدیریت سیاست‌های پولی و مالی در چنین شرایطی تقریباً ناممکن است. سیاست‌های متمرکز موجب ناکارایی سیاست‌های پولی و مالی می‌شود. رئیس‌کل اسبق بانک‌مرکزی، عنوان کرد: از سوی دیگر تکانه‌های خارجی است موجب نوسانات ارزی می‌شود که اولین اثر آن نااطمینانی در بازار و سرمایه‌گذاری است و بحران ارزی ایجاد می‌کند. وی افزود: مسئله دیگر انحراف قیمت‌ها است. اقتصادی که در آن ابزار تخصیص بهینه و استفاده از ابزار نرخ بهره وجود نداشته باشد با چنین مشکلاتی مواجه می‌شود. رئیس‌کل اسبق بانک‌مرکزی، تصریح کرد: بانک‌مرکزی سال گذشته هدف‌گذاری تورم را انجام داد و توانست در این زمینه به موفقیت‌هایی برسد و امسال نیز هدف‌گذاری نرخ رشد نقدینگی را در پیش گرفته است. این‌ها بسیار خوب است، اما یک مسئله مهم، کنترل تکانه‌های خارجی و نوسانات ارزی است که بعضاً در دست بانک‌مرکزی نیست. در روز‌های اخیر شاهد این مسئله بودیم که نرخ ارز با اخبار سیاسی مثبت روند کاهشی را طی کرد. این نشان می‌دهد که اثرات خارجی بر نرخ ارز بسیار بالا است. زمانی که فشار‌های خارجی و سلطه مالی به آرامش برسد، کنترل سیاست‌های پولی می‌تواند مؤثر باشد. عادلی؛ تأکید کرد: اگر بانک‌مرکزی به سمت کنترل رشد نقدینگی برود، کار محتاطانه بسیار مثبتی را انجام داده است. زیرا جلوی سلطه مالی را می‌تواند بگیرد که می‌تواند اثرات بسیار مثبتی داشته باشد. سیاست «دو ابزار – دو هدف»؛ یعنی استفاده از ابزار کنترل رشد نقدینگی همزمان با کنترل نرخ ارز می‌تواند در اقتصاد بسیار مؤثر باشد.
تأثیر مستقیم درآمد‌های ارزی و ثبات نرخ ارز در کاهش تورم
سید احمدرضا جلالی نائینی؛ عضو هیئت علمی مؤسسه‌عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی نیز در ادامه این نشست، گفت: درآمد‌های ارزی و ثبات نرخ ارز در کاهش تورم بسیار مؤثر است. وی افزود: بررسی داده‌ها نشان می‌دهد جهش‌های نرخ ارز باعث افزایش قابل‌توجه نرخ تورم از روند در کوتاه‌مدت است که به آن موج‌های تورمی می‌گویند. در اقتصاد ایران وقتی نوسان نرخ ارز پایین آمده، نرخ تورم نیز کاهش یافته و با ثبات مانده است، اما در زمان‌هایی که نرخ ارز افزایش پیدا کرده، به تبع آن نرخ تورم تولیدکننده و مصرف‌کننده افزایش یافته است. جلالی نائینی؛ ادامه داد: در زمانی که ایران درآمد نفتی بالایی داشته، با اینکه نرخ رشد نقدینگی بالایی داشته‌ایم، اما نرخ تورم کاهش یافته است. این نشان می‌دهد که درآمد‌های ارزی و ثبات نرخ ارز در کاهش تورم بسیار مؤثر بوده است؛ بنابراین می‌توانیم بگوییم عامل دیگری غیر از نقدینگی تورم اقتصاد ایران را در دوره‌هایی ایجاد کرده است. هر زمان که نرخ ارز انحراف از روند داشته است کمی بعد با انحراف تورم از روند مواجه شده‌ایم. این کارشناس اقتصادی، گفت: در یک دهه گذشته انبساط تقاضا پیشران تورم نبوده، بلکه انبساط اسمی بودجه و ناترازی بانکی فشار‌های ناشی از تکانه‌های عرضه و انتظارات تورمی را ماندگار کرده است. در این دوره تکانه مسلط بر اقتصاد ایران تکانه نرخ ارز بوده است. جلالی نائینی؛ ادامه داد: در اقتصاد ایران تکانه‌های خارجی ابتدا موجب افزایش نااطمینانی و ریسک می‌شود، سپس باعث افزایش تقاضای ارز و طلا و سیالیت نقدینگی و افت دارایی ریالی می‌شود و در مرحله بعدی افزایش نرخ ارز و تقویت انتظارات تورمی را خواهیم داشت.
نرخ دلار از ابتدای امسال تنها ۸٫۳ درصد رشد کرده و این در حالیست که در مدت مشابه سال گذشته رشد ۶۱٫۷ درصدی را تجربه کرده است. به گزارش ایبنا، از اجرای سیاست تثبیت اقتصادی توسط بانک‌مرکزی بیش از یکسال میگذرد و آثار مثبت اجرای این سیاست در مدیریت متغیرهای کلان اقتصادی و حفظ ثبات […]
ارسال دیدگاه
قوانین ارسال دیدگاه