حاشیه‌نشینی ۷ میلیون ایرانی

مدیرعامل سازمان بازآفرینی شهری ایران، با اشاره به اینکه حدود هفت میلیون نفر در ایران در حاشیه شهر‌ها زندگی می‌کنند، گفت: ساماندهی حاشیه‌نشینی در ایران نیازمند رویکردی نوین است. به گزارش مناقصه‌مزایده، عبدالرضا گلپایگانی؛ در نخستین همایش ملی چالش‌های حاشیه‌نشینی و فرصت‌های بازآفرینی، با اشاره به ضرورت تغییر نگاه به پدیده حاشیه‌نشینی، افزود: حاشیه‌نشینی حاصل نظام برنامه‌ریزی نادرست است. اگر ما یک نظام برنامه‌ریزی از لایه آمایش سرزمین تا لایه برنامه‌ریزی شهری و لایه مدیریت زمین کارآمد و درست داشته باشیم، قاعدتاً نباید حاشیه‌نشینی اتفاق بیفتد. وی ادامه داد: افرادی که به ناچار در حاشیه شهر سکونت دارند از نظام متوازن برنامه‌ریزی و توجه در ساختار آمایش سرزمینی عقب افتاده‌اند، یا اینکه نظام آمایش و نظام برنامه‌ریزی شهری و نظام مدیریت زمین، کسانی را که در طبقه فرودست هستند را در نظام برنامه‌ریزی به رسمیت نشناخته است. معاون وزیر راه‌وشهرسازی، گفت: ساکنان حاشیه شهر عمدتاً برای کار و آینده بهتر برای خود و فرزندانشان از روستا‌ها به حاشیه شهر‌ها می‌آیند چرا که نظام برنامه‌ریزی برنامه‌ای برای آن‌ها نداشته است و یک نظام کامل برنامه‌ریزی و قانون‌گذاری همان‌طور که الزام به تحصیل رایگان، بهداشت و بازنشستگی برای کم‌درآمد‌ها دارد باید برای حاشیه‌نشینی هم برنامه‌ریزی و قانون‌گذاری کند. گلپایگانی؛ افزود: در موضوع مالکیت زمین عمدتاً آن چیزی که در انتهای نظام آمایش باید به یک پدیده محل سکونت تبدیل شود به مدیریت زمین برمی‌گردد که مدیریت زمین در کشور عمدتاً دولتی است و زمین‌های بزرگ حاشیه شهر‌ها بیشتر در مالکیت دولت هستند و یا گاه زمین‌های بزرگ مقیاس وقفی و دولتی‌اند. وی ادامه داد: جریان سوداگری زمین هم آن را به صورت غیر متعارف تفکیک می‌کند و از این نیاز شهروند که به دنبال زندگی بهتر در حاشیه شهر است استفاده می‌کند و روی زمین‌های دولتی که این زمین‌‌ها با شیب تند یا در حریم گسل‌‌ها یا رودخانه‌ها هستند و دولت توان محافظت و مراقبت از آن‌ها را ندارد سوءاستفاده می‌کند که این امر زمینه تصرف آن زمین از سوی سوداگران زمین را فراهم می‌کند که این موضوع سبب می‌شود سکونت اتفاق بیفتد و این موضوع، مدیریت شهری را با مشکل مواجه می‌سازد. وی با اشاره به اینکه حدود هفت میلیون نفر در ایران در حاشیه شهر‌ها زندگی می‌کنند، افزود: این رقم در مقایسه با میانگین جهانی که حدود ۱۵ درصد جمعیت شهرنشین را در بر می‌گیرد، معادل هفت تا هشت درصد است. هرچند عدد جهانی بالاتر است، اما برای کشوری با ظرفیت‌های ایران، این میزان نگران‌کننده بوده و نیازمند مداخله هوشمندانه است. مدیرعامل شرکت بازآفرینی شهری ایران، در ادامه به نقش مناطق حاشیه‌ای به‌عنوان فرصتی برای توسعه اشاره کرد و گفت: برای مثال، وجود ۶۰ هزار نفر حاشیه‌نشین در چابهار در صورت برنامه‌ریزی صحیح، می‌تواند زمینه‌ساز تربیت نیروی انسانی متخصص و کارآفرین در حوزه اقتصاد دریا محور باشد. گلپایگانی؛ با تأکید بر لزوم پیشگیری از گسترش بی‌رویه این بافت‌ها، اظهار داشت: در مشهد، اگر بافت‌های حاشیه‌ای با جمعیت بیش از ۱٫۳ میلیون نفر ساماندهی نشوند و خدمات کافی دریافت نکنند، این مناطق به کانون‌های فقر و آسیب‌های اجتماعی جدی تبدیل خواهند شد که مهار آن در آینده بسیار دشوارتر و پرهزینه‌تر خواهد بود. وی همچنین خواستار اقدامات قانونی قاطع برای مقابله با ساخت‌وسازهای غیرمجاز شد و گفت: طبق قانون، شهرداری‌‌ها و جهاد کشاورزی مکلف‌اند از ساخت‌وسازهای غیرقانونی در محدوده‌های شهری و زمین‌های کشاورزی جلوگیری کنند و این اقدام نیاز به فرآیند قضایی پیچیده ندارد. گلپایگانی؛ در پایان اعلام کرد: شرکت بازآفرینی شهری از پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی مرتبط با حوزه حاشیه‌نشینی حمایت مالی خواهد کرد تا بدین‌وسیله، پژوهشگران و دانشگاه‌ها بتوانند سهم مؤثرتری در حل این ابرچالش شهری ایفا کنند.