مشکلات صنعت برق کشور راه‌حل کوتاه‌مدت و بدون درد ندارد

رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران، با بیان اینکه دچار ناترازی ترکیبی انرژی هستیم، گفت: کسری برق یک‌شبه ایجاد نشده و یک‌شبه هم قابل رفع نیست؛ نیاز به برنامه‌ریزی بلندمدت، اصلاح ساختار‌ها و اقتصاد برق و ورود جدی بخش‌خصوصی و ایجاد بازار برق داریم. به گزارش مناقصه‌مزایده، سیدهاشم اورعی؛ با بیان اینکه در میزگرد ناترازی برق، با خاموشی‌‌ها چه باید کرد؟ اظهار داشت: وقتی نتوانیم تمامی تقاضای برق را تأمین کنیم، به فاصله بین میزان تقاضا و میزان برقی که تأمین‌شده، کسری برق یا به‌عبارتی ناترازی برق می‌گوییم. وی افزود: کسری برق در اوج تابستان امسال به ۲۴ هزار مگاوات می‌رسد و این ناترازی برق، بحرانی است که دارد به سمت ابربحران می‌رود. اورعی؛ با بیان اینکه «اینکه سخنگوی محترم دولت، رعایت مصرف توسط مردم را راهکار اصلی اعلام می‌کند، ساده‌انگاری حل این مسئله است»، گفت: مصرف برق در خانه‌ها با وجود اوج‌گیری در پیک تابستان، در طول سال فقط ۳۳ درصد سهم مصرف کل برق است، پس مشکل ناترازی تنها با رعایت مصرف در خانه‌ها حل نمی‌شود، اگرچه اینکار مؤثر است و به کاهش ناترازی کمک می‌کند. وی ادامه داد: صندوق بین‌المللی پول اخیراً اعلام کرده که پیش‌بینی رشد اقتصادی ایران در سال‌جاری سه‌دهم درصد است و تورم ۴۳ درصد خواهد بود، بانک جهانی نیز اخیراً اعلام کرده پیش‌بینی رشد اقتصادی ایران در سال‌جاری صفردرصد و تورم ۴۳ درصد خواهد بود، که این آمار نشان می‌دهد با وجود مصرف فزاینده انرژی و مخصوصاً برق، نتوانسته‌ایم به رشد اقتصادی برسیم که این به معنای همان شدت بالای مصرف انرژی در کشور است که به رشد GDP ختم نمی‌شود. رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران، خاطرنشان کرد: در بخش انرژی، چشم‌انداز ۱۴۰۴ کاملاً شکست خورده است؛ قرار بوده شدت مصرف انرژی در این ۲۰ سال کاهش یابد اما شدت مصرف انرژی در ایران که حدود ۱٫۵ برابر متوسط شدت مصرف انرژی دنیا بوده، اکنون نه‌تنها کاهش نیافته، بلکه به بیش از ۲٫۵ برابر متوسط جهان رسیده است. وی افزود: قرار بود در افق ۱۴۰۴، سهم تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر به ۳۰ درصد برسد اما هم‌اکنون کمتر از یک درصد است. این استاد دانشگاه، با بیان اینکه از معدود کشورهای جهان با رشد شدت مصرف انرژی هستیم، گفت: در این دو دهه، از صادرکننده انرژی به واردکننده تبدیل شده‌ایم، به‌طوری که ارزش انرژی مورد نیازی که امسال باید وارد کنیم تا ناترازی‌‌ها صفر شود، ۳۴ میلیارد دلار است، درحالی که صادرات نفت ما امسال پیش‌بینی می‌شود درآمدی ۲۹ میلیارد دلاری خواهد داشت. وی افزود: حدود ۳۰ درصد در تابستان ناترازی و کسری برق داریم، راه‌حلی که ارائه شده شروع به کار مدارس، بانک‌ها و ادارات از ساعت ۶ صبح است، این راهکار برای این چالش بزرگ، به شوخی بیشتر شبیه است و انگار صورت‌مسئله را درست متوجه نشده‌ایم. این استاد دانشگاه، خاطرنشان کرد: در واقع حجم بحران ناترازی برق با وزن راهکارهایی که ارائه می‌شود، همخوانی ندارد. اورعی؛ با بیان اینکه بحث هوش‌مصنوعی که آینده زندگی همه کشور‌ها را تغییر خواهد داد، نیاز زیادی به برق دارد، گفت: برآورد‌ها نشان می‌دهد تا ۲۰۵۰ انسان‌‌ها فکر کردن و تحلیل و آنالیز‌ها را به هوش‌مصنوعی می‌سپارند، چرا که جهان به سمتی می‌رود که برای توسعه بیشتر باید آنالیز‌ها و تحلیل داده‌های بزرگ‌تری صورت بگیرد‌. وی ادامه داد: مغز انسان حدود ۲۰ وات انرژی مصرف می‌کند اما اگر بخواهیم همین‌کار را با هوش‌مصنوعی انجام دهیم، یک مگاوات انرژی صرف می‌شود؛ پس می‌بینیم که فعلا مصرف انرژی هوش‌مصنوعی به مراتب بالاست و ۵۰ هزار برابر انرژی بیشتری مصرف می‌کند؛ اگر مشکل برق ایران حل نشود، این نگرانی وجود دارد که آینده را به باد بدهیم چرا که در آینده کشورهایی که از نظر تأمین انرژی جلوتر هستند، می‌توانند از منظر به‌کارگیری هوش‌مصنوعی نیز کار را به‌دست بگیرند و این نگرانی جدی وجود دارد که ایران به‌خاطر مشکلات تأمین انرژی و در صورتی که چالش‌های این حوزه برطرف نشود، برای همیشه از قطار توسعه جهانی پیاده شود. این کارشناس انرژی، تصریح کرد: ماجرای برق و کسری آن جدید نیست، بلکه وقتی جامعه متوجه آن شد که خاموشی به بخش خانگی رسید؛ واگرنه این مشکلات از قبل وجود داشت و کارشناسان حدود ۱۰ سال پیش به هشدار را می‌دادند. وی افزود: ما دچار ناترازی ترکیبی هستیم و این‌طور نیست که فقط در تابستان ناترازی برق و در زمستان ناترازی گاز داشته باشیم، بلکه در زمستان هم کسری برق و در تابستان هم کسری گاز داریم. اورعی؛ با بیان اینکه «خودمان کالای ارزشمند برق را تبدیل به یک کالای بی‌ارزش کرده‌ایم»، گفت: سهم پول برق در اجاره مغازه‌ها و اصناف یک‌درصد و کمتر از یک‌درصد است و در این صورت، هیچ‌انگیزه‌ای برای افزایش بهره‌وری در مصرف آن وجود ندارد. وی ادامه داد: متأسفانه هنوز به ادامه این مسیر اشتباه اصرار داریم، وزارت نیرو تعرفه‌های جدید برق را اعلام کرد، بر این اساس تعرفه برق کشاورزی تنها هفت درصد افزایش داشته، یعنی نسبت به تورم ۴۰ درصدی کشور، ۳۳ درصد تعرفه برق کشاورزی ارزان شده است. این استاد دانشگاه، خاطرنشان کرد: اگر قیمت تمام شده هر کیلووات ساعت برق را با توجه به تمامی ابعاد آن از هزینه سوخت و هزینه‌های واقعی اقتصادی و اجتماعی محاسبه کنیم به‌رقم ۱۰ هزار تومان می‌رسیم که البته بخشی از تولید گران برق به‌خاطر دولتی بودن آن است، اگر تمامی ابعاد تأمین و انتقال و توزیع برق خصوصی شود، این رقم به ۵۰۰۰ تومان هم قابل کاهش است اما در حال‌حاضر هر کیلووات ساعت برق به‌طور متوسط به مشترکان ۵۰۰ تومان عرضه می‌شود؛ ما برای حل مشکل برق، باید اجازه دهیم بازار برق شکل بگیرد و این بازار برق با ددکان قیمت‌گذاری برق که هم‌اکنون وجود دارد، متفاوت است. وی افزود: می‌توانیم در یک بازه پنج ساله از صنعت برق دولت‌زدایی کنیم و دولت به کارهای حاکمیتی و سیاست‌گذاری و نظارت خود بازگردد و کار‌ها را بخش‌خصوصی سامان دهد. اورعی؛ با اشاره به شدت بالای مصرف انرژی در کشور و پیش گرفتن مصرف در بخش غیرمولد نسبت به بخش مولد، گفت: مصرف برق و غیربهینه بودن آن مثل یک چاه ویل عمل می‌کند که ته ندارد و در مسابقه تولید و مصرف، همیشه تولید بازنده است. وی ادامه داد: این یک آمار عجیب است که در بهار سال‌جاری رشد ۳۷ درصدی مصرف برق را شاهد هستیم، هیچ کجای جهان نمی‌تواند در طول یک‌سال ظرفیت تأمین برق را ۳۷ درصد ارتقاء دهد؛ این بخش مصرف است که باید مدیریت شود. رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران، خاطرنشان کرد: هزینه قبض برق خانوار ماهانه کمتر از هزینه نصف ساندویج است، در این شرایط کمتر کسی به ضرورت‌های اصلاح روند مصرف برق توجه می‌کند و مدیریت مصرف با خواهش و تمنا محقق نمی‌شود، بلکه نیاز به ابزار قانونن‌گذاری درست دارد. وی افزود: متأسفانه مسئولان نیز برق را از یک کالای تجاری به یک ابزار سیاسی تبدیل کرده‌اند و در دوران رقابت کاندیدا‌ها در انتخابات ریاست جمهوری شاهد بودیم که به‌جای پرداختن درست به مسئله برق و انرژی، مسابقه‌ای بین کاندیدا‌ها برقرار بود که هر کدام تأکید می‌کرد نباید قیمت حامل‌های انرژی دست بخورد؛ درحالی که برعکس باید اصلاح در این زمینه انجام شود، الان هم مدیریت مصرف صورت نمی‌گیرد و منجر به تشدید ناترازی برق شده و هم آنکه فقیرتر است دارد پول مصرف برق افراد ثروتمند را هم می‌پردازند؛ این روالی است که باید اصلاح شود. اورعی؛ با اشاره به زیان تحمیلی اقتصاد برق به توسعه صنعت برق به ویژه در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، گفت: در هفت ماهه ابتدایی عمر دولت چهاردهم، به‌طور متوسط ۵۷ مگاوات به ظرفیت منصوبه انرژی‌های تجدیدپذیر افزوده شده، در حالی که برای تحقق برنامه دولت که مورد تأکید رئیس‌جمهوری هست، باید ماهانه ۱۰۰۰ مگاوات افزایش ظرفیت منصوبه داشته باشیم. وی ادامه داد: ۴٫۶ میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی به توسعه صنعت نیروگاهی منابع در طی سال‌های قبل وارد شده، اما به دلیل اقتصاد معیوب صنعت برق، دولت پول وزارت نیرو را نداده، وزارت نیرو پول سرمایه‌گذاری را نداده و سرمایه‌گذاران هم پول تسهیلات صندوق توسعه را نتوانسته‌اند بازپرداخت کنند و این تصور برای مدیران صندوق توسعه ملی است که این پول از دست رفته است. این استاد دانشگاه، خاطرنشان کرد: مشکلات امروز صنعت برق یک شبه ایجاد نشده و در کوتاه‌مدت هم حل نخواهد شد، صنعت برق کشور راه‌حل کوتاه‌مدت و بدون درد ندارد، اما مردم در شرایطی این جراحی صنعت برق می‌‌پذیرند که از مسئولان صنعت برق، صداقت ببینند؛ ما نیاز به برنامه ۲۰ ساله برای صنعت برق داریم، باید دولت حکمرانی کند و بخش‌خصوصی کار را در دست بگیرد و بازار برق به‌معنای واقعی شکل بگیرد.