توسعه صادرات تنها نسخه شفابخش صنعت سنگ

محمد قره‌داغلی -رئیس انجمن سنگ ایران، ضمن تأکید بر ظرفیت‌های بالای کشور در حوزه سنگ ساختمانی و حضور ایران در بین پنج کشور برتر جهان از نظر ذخایر و تنوع سنگ، اعلام کرد که متأسفانه علی‌رغم این ظرفیت‌ها، سنگ ایران سهم ناچیزی از بازار صادرات جهانی دارد که راه نجات این صنعت، توسعه صادرات با همراهی سیاست‌گذاران و جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی است. به گزارش مناقصه‌مزایده، بهرام شکوری؛ در نشست خبری پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی سنگ‌های ساختمانی، معادن، ماشین‌آلات و تجهیزات وابسته، ضمن انتقاد از وضعیت صادرات در صنعت سنگ کشور، اظهار کرد: ایران از نظر ذخایر و تنوع در بین پنج کشور مطرح دنیا قرار دارد، اما متأسفانه در صادرات جایگاه قابل قبولی ندارد و این در حالیست که در این حوزه دارای ظرفیت و پتانسیل فراوانی برای رشد هستیم. شکوری؛ با اشاره به اینکه ایران پتانسیل صادرات سالانه پنج میلیارد دلار سنگ به کشورهای مختلف را دارد اما متأسفانه در حال‌حاضر صادرات سنگ زیر ۲۰۰ میلیون دلار است، تأکید کرد: امیدواریم مذاکرات ایران با غرب و به‌خصوص آمریکا به نتیجه مثبتی برسد چرا که می‌تواند باعث برداشته شدن تحریم‌ها و ارتباطات مالی بیشتری با دنیا شده و جهش خوبی در حوزه تولید و صادرات برای کشور به ارمغان بیاورد. وی راهکار اصلی نجات صنعت سنگ را توسعه صادرات دانسته و با اشاره به اینکه؛ در حال‌حاضر صنعت سنگ کشش تولید سالانه ۳۰ میلیون تن را دارد اما عملاً به ۳۰ درصد ظرفیت فعالیت می‌کند، تصریح کرد: بازار داخلی کشش مصرف حجم بالای تولید را ندارد و در حال‌حاضر میزان تولید سنگ در کشور سالانه ۸ تا ۱۲ میلیون تن در سال است که هفت درصد این میزان به صورت بلوکی صادر می‌شود. رئیس انجمن سنگ ایران، ضمن اشاره به ظرفیت بازار جهانی، خاطرنشان کرد: بازار جهانی سنگ ساختمانی آینده‌ای حدود ۵۴ میلیارد دلاری دارد و اگر ایران بتواند حتی ۱۰ درصد از این بازار را در اختیار بگیرد، تحولی جدی در اقتصاد کشور ایجاد می‌شود. برای نمونه، کشور ترکیه با وجود تنوع کمتر نسبت به ایران، بیش از سه میلیارد دلار از این بازار سهم دارد. شکوری؛ همچنین به نقش سیاست‌گذاری‌های داخلی و بین‌المللی تأکید کرده و گفت: برای رسیدن به جایگاه واقعی، نیازمند همراهی حاکمیت در سطح سیاست‌گذاری و سرمایه‌گذاری هستیم. رفع موانع بین‌المللی و احیای مناسبات خارجی می‌تواند به تسهیل صادرات و جهش این صنعت کمک شایانی کند. رئیس انجمن سنگ ایران، حضور شرکت‌ها و نوآوری‌های جدید در این دوره از نمایشگاه را امیدبخش خوانده و اظهار کرد: فناوری‌های نوین مانند دستگاه‌های برش با ضایعات صفر و وایرهای فوق دقیق، نه‌تنها راندمان را بالا می‌برد، بلکه با کاهش آلایندگی، گامی مهم به‌سوی سازگاری با محیط‌زیست است. این پیشرفت‌‌ها می‌تواند ما را در جایگاه واقعی‌مان در دنیا قرار دهد. وی ضمن اشاره به کاربردهای جدید سنگ در مبلمان شهری، افزود: اگر بتوانیم شهرداری‌‌ها و فعالان حوزه ساخت را به استفاده از سنگ‌های فرآوری‌شده در مبلمان شهری ترغیب کنیم، هم ضایعات را کاهش داده‌ایم و هم ارزش‌افزوده قابل‌توجهی ایجاد می‌شود. این امر به‌ویژه برای سنگ‌های باطله در معادن می‌تواند تحولی جدی به‌وجود آورد. شکوری؛ نسبت به از دست رفتن برخی بازارهای صادراتی به دلیل سیاست‌های نادرست گذشته مانند اعمال عوارض سنگین، انتقاد کرد و گفت: خوشبختانه طی سال‌های اخیر توجه بیشتری به این موضوع شده و عوارض صادراتی سنگ کاهش یافته، که می‌تواند مقدمه‌ای برای بازگشت به بازارهای از دست‌رفته باشد. وی ضمن انتقاد از سیاست‌های ناکارآمد در مدیریت منابع آبی، تأکید کرد: بحران کم‌آبی کشور نه‌تنها ناشی از فعالیت‌های صنعتی نیست، بلکه نتیجه بهره‌وری پایین در بخش کشاورزی است، گفت: تنها شش درصد از منابع آب کشور صرف مصارف شرب و خانگی می‌شود، این در حالیست که بخش اعظم، یعنی بیش از ۹۰ درصد آن در کشاورزی سنتی هدر می‌رود. رئیس انجمن سنگ ایران، ادامه داد: حتی اگر کل صنایع‌معدنی کشور تعطیل شوند، تأثیر چندانی بر وضعیت منابع آبی نخواهد داشت؛ به‌طوری‌که با تعطیلی معادن و قطع آب شهری فقط شش درصد از منابع صرفه‌جویی می‌شود. راهکار اصلی، اصلاح کشاورزی و حرکت به سمت کشت گلخانه‌ای و آبیاری هوشمند است. شکوری؛ در بخش دیگری در تشریح چالش‌های اساسی صنعت سنگ، تصریح کرد: حقوق دولتی که از معادن دریافت می‌شود، یکی از بزرگ‌‌ترین موانع رشد این صنعت است. هنوز در بسیاری از استان‌‌ها اختلاف‌نظرهایی درباره نحوه محاسبه حقوق دولتی وجود دارد و با اینکه قرار شده مبنای محاسبه، استخراج واقعی باشد، در عمل پیاده‌سازی نشده است. وی همچنین به موانع واردات ماشین‌آلات معدنی پرداخت و اظهار کرد: مقررات فعلی که واردات ماشین‌آلات زیر ١٠ سال را ممنوع می‌کند، غیرکارشناسی و مانع رشد تولید است، گفت: برخی دستگاه‌ها ممکن است عمر بالاتری داشته باشند؛ اما همچنان کارایی مناسب برای معادن سنگ دارند. باید به عقل فعالان اقتصادی اعتماد شود، نه صرفاً تصمیمات کارمندان دولتی. رئیس انجمن سنگ ایران، همچنین سیاست‌های ارزی دولت را عامل اصلی رکود صادراتی دانسته و معتقد است که وقتی صادرکننده باید پول کالای خود را با هزار زحمت و از طریق کشور ثالث وارد کند، یا هزینه‌های اضافی انتقال وجه را از جیب بپردازد، چگونه انتظار داریم صادرات توسعه پیدا کند؟ قیمت‌گذاری دستوری ارز، فقط به سود دلال‌‌ها و واردکنندگان است، نه تولیدکنندگان.  شکوری؛ در پایان با تأکید بر اینکه این نمایشگاه فرصت مغتنمی است برای فعالان صنعت تا توانمندی‌های خود را به نمایش بگذارند و با جذب سرمایه‌گذاران خارجی، زمینه‌ساز توسعه پایدار در صنعت سنگ کشور باشند. خواستار بازبینی فوری در سیاست‌گذاری‌های کلان صنعت و صادرات شد و هشدار داد که تداوم این وضعیت به تعطیلی تدریجی صنایع منجر خواهد شد.

فراموشی فرهنگ سنگ ایرانی در شهرها

در ادامه، امیرحسین حیدرزاده؛ عضو هیئت‌مدیره انجمن سنگ ایران، ضمن اشاره به چالش‌های صادراتی، از ضعف خدمات زیرساختی و هزینه‌های بالای لجستیکی به‌عنوان موانع جدی پیش‌روی رقابت‌پذیری این صنعت در بازارهای بین‌المللی نام‌ برد و گفت: با وضعیت فعلی، نمی‌توان انتظار موفقیت چشمگیر در صادرات را داشت. کشورهای دیگر با انرژی ارزان‌تر و خدمات پشتیبانی بهتر در حال پیشی گرفتن از ما هستند، در حالی‌ که ما ظرفیت بالایی داریم، اما زیرساخت نداریم. وی تأکید کرد: حضور شرکت‌های تخصصی بیشتر در نمایشگاه‌ها باید با رویکردی فراتر از معرفی محصول باشد. نمایشگاه‌ها باید به اتاق فکر صنعت سنگ که مکان برای طراحی راهکار و ایجاد پیوند بین فعالان زنجیره تأمین باشد، تبدیل شود. حیدرزاده؛ ضمن اشاره به نوآوری امسال در راه‌اندازی بخش مفهومی در نمایشگاه، خاطرنشان کرد: برای نخستین‌بار در کشور شاهد استفاده از ضایعات معادن و باطله‌های سنگی در قالب المان‌های شهری هستیم. این اتفاقی مهم است و اگر درست مدیریت شود، می‌تواند به الگویی پایدار و خلاقانه تبدیل شود. این عضو انجمن سنگ ایران، پیشنهاد داد تا در سال‌های آینده ارتباط میان سه ضلع مثلث «’آرشیتکت‌ها، معادن، و شرکت‌های فرآوری» به‌طور منسجم و پروژه‌محور برقرار شود. ممکن است حتی یک المان خاص در نمایشگاه به فروش نرسد، اما آرشیتکت با ذهن خلاقش، معدن‌دار با تأمین سنگ و شرکت فرآوری با ساخت، می‌توانند اثری خلق کنند که هویت ایرانی را در فضاهای شهری بازتاب دهد. وی با انتقاد از فراموش شدن استفاده از نماهای اصیل ایرانی در معماری شهری، افزود: چرا باید از نماهایی تقلیدی از کشورهای دیگر استفاده کنیم، در حالی‌ که معماری کلاسیک و نمای سنگی ایرانی ظرفیت صادرات فرهنگی و اقتصادی دارد؟ ما باید اصالت‌مان را حفظ و آن را صادر کنیم. حیدرزاده؛ در پایان، خواستار پیوند جدی‌تر میان فعالان این عرصه و توجه بیشتر به «’فرهنگ‌سازی در استفاده از سنگ در شهر» شد و خاطرنشان کرد: با خلق فضاهای شهری ایرانی‌پسند و احیای هویت سنگ ایرانی، می‌توانیم دوباره به جایگاه خود بازگردیم.