آیا سیل آذرشهر نشانه تغییر اقلیم بود؟ این روز‌ها بعد از بارش‌های پی در پی و نسبتاً مناسبی که قطعاً برای کشور ما نعمت هستند، اما گاهی باعث بروز سیل هم می‌شوند، دائم صحبت از تغییر اقلیم شنیده می‌شود و این سیل و وقایع آب‌و‌هوایی به تغییر اقلیم نسبت داده می‌شود. به گزارش سینا‌پرس این […]
آیا سیل آذرشهر نشانه تغییر اقلیم بود؟
این روز‌ها بعد از بارش‌های پی در پی و نسبتاً مناسبی که قطعاً برای کشور ما نعمت هستند، اما گاهی باعث بروز سیل هم می‌شوند، دائم صحبت از تغییر اقلیم شنیده می‌شود و این سیل و وقایع آب‌و‌هوایی به تغییر اقلیم نسبت داده می‌شود.
به گزارش سینا‌پرس این موضع‌گیری‌ها در بین برخی مسؤولین، روزنامه‌نگاران و حتی دانشگاهیان باعث به وجود آمدن این سؤال شده است که آیا ما واقعاً با تغییر اقلیم روبه‌رو هستیم و سیل ویرانگر سرنوشت محتوم ما است؟
تغییر اقلیم متهم ردیف اول
برای پاسخ گفتن به این دو سؤال باید ابتدا درباره همان به اصطلاح تغییر اقلیم صحبت کنیم. شکی نیست که اقلیم تغییر کرده و می‌کند. روند دخالت‌های ما در طبیعت و تولید گازهای گلخانه‌ای باعث سرعت گرفتن و ناگهانی‌تر شدن این اتفاق شده است. اما واقعاً تعیین این‌که چه پدیده‌ای به دلیل تغییر اقلیم یا علل دیگر رخ می‌دهد به این سادگی‌‌ها نیست. مدلسازیها، تأکید می‌کنیم مدلسازیها نشان می‌دهند، با گرم شدن زمین اقلیم به‌طورکلی به سوی بیش‌تر شدن وقایع حداکثری آب و هوایی حرکت می‌کنند. یعنی خشکسالی‌‌ها شدیدتر و بارشها هم سیل‌آساتر می‌شوند. در مورد کشور ما هم پیش‌بینی همان مدلسازیها حاکی از آن هستند که با گرم شدن زمین ما با خشکسالی‌های بیش‌تر و بیش‌تری طرف خواهیم بود. حتی اگر نتایج این مدلسازیها را به عنوان واقعیت محتوم بپذیریم که ابداً چنین نیست، باز هم هر خشکسالی و سیل و بارش سیل‌آسایی را نمی‌توان به تغییر اقلیم نسبت داد یا نسبت دادنش به این سادگی‌‌ها نیست.
دلایل کافی نیست
مثلاً برای شروع بیایید از همین سیل آذربایجان شروع کنیم که متأسفانه باعث از بین رفتن تعداد زیادی از هموطنانمان شد. برای این‌که ببینیم آیا سیل آذرشهر و اطراف ناشی از تغییر اقلیم بوده است، ابتدا باید همه عوامل مؤثر در بروز سیل، خطرناک بودن و شدتش را بررسی کنیم. نخستین مسأله در مورد سیل‌ها این است که پایش بلند‌مدت وضعیت اقلیم و هیدرولوژی به ما نشان داده است، سیل‌ها دوره بازگشت دارند و تکرار می‌شوند. مثلاً در مورد آذربایجان ۴۰ سال قبل این منطقه شاهد چنین رویدادی بوده است. بنا براین اتفاقی که رخ داده از نظر تاریخی هم عجیب و یگانه نیست. اما اگر این‌طور هم باشد؛ باز هم نمی‌توان به صرف این مسأله آن را ناشی از تغییر اقلیم دانست. بعد از حذف همه عوامل هیدرولوژیکی و انسان مثل مدیریت ناپایدار سرزمین و زمین و آب و تجاوز به حریم و حتی بستر رودخانه‌ها و تلاش برای تغییرمسیر آنها؛ اگر بازهم بارش‌هایی که باعث این سیل شده بودند عجیب و غیرقابل توجیه باشند، آن‌وقت باید به سراغ بررسی آنها برویم. در مورد آذربایجان البته و کمی قبل‌تر جنوب کشور و سیستان و کرمان عوامل انسانی و هیدرولوژیکی به سادگی قابل حذف شدن نیستند و شواهد نشان می‌دهند، دخالت‌های مستقیم و موضعی ما نقش مؤثری در بروز سیل و تلفات ناشی از آن داشته‌اند. اما حتی اگر این واقعیت را هم در نظر نگیریم، آن‌وقت با بارش‌هایی روبه‌رو هستیم که به نظر غیرطبیعی هستند اما نه لزوماً نشانه‌ای از تغییر اقلیم.
نرمال جدید، چرا و چطور؟
برای مشخص شدن این‌که آیا این بارشها واقعاً غیرطبیعی هستند، یا نه ما باید وقوع، شدت و بسامد این بارشها را با الگوی بارش و توزیع آنها در مناطق مورد بحث مقایسه کنیم. مثلاً در مورد آذربایجان می‌دانیم در یک منطقه در ۲۴ ساعت معادل ۱۰ درصد بارشها تا این‌جای سال باران باریده است. در سیستان و بلوچستان هم در یک بارش در اسفند ماه در یک فاصله کوتاه به اندازه کل میانگین بارش بلند‌مدت باران بارید. اما این داده‌ها بدون مقایسه با الگوی بارش بلند‌مدت و آنومالی‌های آن بی‌ارزش هستند و چیزی را ثابت نمی‌کنند. مقایسه این رخداد به ظاهر عجیب با الگوی توزیع بارشها و میزان انحراف آن از حالت نرمال کمک بسیاری خواهد کرد. این مقایسه ممکن است به ما نشان دهد اصلاً اتفاق عجیبی رخ نداده و قبلاً هم این مناطق شاهد چنین پدیده‌هایی بوده‌اند.
تغییر اقلیم، فراتر از واقعیت و بهانه‌ای جدید
در واقع تغییر اقلیم هر چند جدی است و باید با کار علمی دقیق و پایش مستمر جدی گرفته شود، اما نباید بهانه‌ای شود برای ندیده گرفتن همه عواملی که باعث بروز سیل در یک سوی بحران آب شده‌اند. مدیریت ناپایدار سرزمین، زمین و آب از جمله مهم‌ترین دلایلی هستند که ما با آنها روبه‌رو هستیم. انداختن گناه سیل بر گردن تغییر اقلیم و شانه خالی کردن از پذیرفتن عواقب سایر دخالت‌های واضحی که در طبیعت کرده‌ایم و منجر به بروز سیل شده‌اند تنها فرار از واقعیت است و دردی را دوا نمی‌کند. تجاوز به حریم رودخانه‌ها، تغییر کاربری و شکل زمین‌ها برای ساخت وساز و یا هر کار دیگری به مدد تیغ بولدوزر و تلاش برای تغییر مسیر رود‌ها عواملی هستند که در بروز سیل مؤثر هستند.
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.