لوایح بودجه و دوران واکاوی آن همواره آبستن طرح‌ها و حواشی بسیاری برای قانون هدفمندی یارانه‌هاست. اما در واقعیت آن‌چه وجود دارد چندان با مباحثی که در جریان بررسی بودجه در مجلس می‌گذرد همخوانی نداشته و در نهایت اغلب پیشنهاد‌ها یا جایی در بین بندهای آن ندارد و یا این‌که قانون می‌شود ولی […]
لوایح بودجه و دوران واکاوی آن همواره آبستن طرح‌ها و حواشی بسیاری برای قانون هدفمندی یارانه‌هاست. اما در واقعیت آن‌چه وجود دارد چندان با مباحثی که در جریان بررسی بودجه در مجلس می‌گذرد همخوانی نداشته و در نهایت اغلب پیشنهاد‌ها یا جایی در بین بندهای آن ندارد و یا این‌که قانون می‌شود ولی فقط روی کاغذ باقی می‌ماند. گنجاندن ارقام نه چندان واقعی برای تولید و بخش‌های دیگر، جریان حذف یارانه‌بگیران، تعیین سقف درآمدی برای غربالگری، اعلام تعداد مشخص برای قطع یارانه و یا تعیین گروه‌ها برای حذف از جمله این مواردند که عمدتاً به اجرا نرسیده‌اند و این بار پیشنهاد حذف ۲۴ میلیونی تا دوماه آِینده!
به گزارش ایسنا، قانون نادرست اجرا شده هدفمندی یارانه از سال ۱۳۸۹ تاکنون، هزینه‌ای بالغ بر ۲۲۰ هزار میلیارد تومان به همراه داشته و مبلغی معادل بودجه عمومی کشور را اغلب بی‌هدف بین خانوارهای نیازمند و غیرنیازمند ایرانی توزیع کرده است. حتی نیمی از این هزینه هنگفت هم سهم پرداخت یارانه‌های نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی نبوده به‌طوری که طبق قانون باید نیمی از درآمد ناشی از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی توزیع نقدی می‌شد، ۳۰ درصد برای تولید و سایر بخش‌های تعیین شده در قانون و ۲۰ درصد نیز برای هزینه‌های دولت. اما مستندات ارایه شده از سوی دولت نشان می‌دهد که تمامی ۱۶۰ هزار میلیارد تومان درآمد این بخش به علاوه ۵۳ هزار میلیارد تومان از محل بودجه عمومی و همچنین ۵۷۰۰ میلیارد تومان استقراض از بانک مرکزی برای پرداخت نقدی به خانوار‌ها خرج شده است.
گرچه اغلب درباره روند نامطلوب اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و الزام به غربالگری یارانه‌بگیران اتفاق نظر وجود داشته ولی هیچگاه راهکار عملی و مشخصی که با ابزارهای موجود منطبق بوده و تماماً به مرحله اجرا رسیده باشد، از سوی دولت و حتی کارشناسان پیشنهاد و اجرایی نشده است. پیشنهاد حذف ۶ میلیون و تا ۲۴ میلیون یارانه بگیر، تعیین سقف درآمدی۲٫۵ تا ۳ میلیون تومانی، صرفه‌جویی ۱۰۰ تا ۱۲۰۰ میلیاردی ماهانه از جمله این موارد است.
ثبت نام مجدد و ادامه تقاضای دریافت یارانه
این در حالی است که دولت فعلی با ورود به اداره کشور بحث جدی‌تری برای غربالگری یارانه‌بگیران و پرداخت هدفمند یارانه نقدی مطرح کرد تا بتواند با کاهش جمعیت بیش از ۷۶ میلیون یارانه‌بگیر، تا حدی از هزینه ۳۵۰۰ میلیاردی ماهانه و در مجموع رقمی بالغ بر ۴۲ هزار میلیارد تومان سالانه یارانه‌های نقدی را بکاهد. اما نقص بانک‌های اطلاعاتی اجازه ورود به حذف ثروتمندان را به دولت نداد و تصمیم به ثبت نام مجدد از متقاضیان گرفته شد تا افراد غیرنیازمند به‌طور داوطلبانه انصراف دهند.
طرح ثبت نام مجدد با تمام انتقاداتی که به ویژه از سوی کارشناسان در رابطه با نحوه اجرا و پرسش‌نامه‌های آن مطرح بود در فروردین سال ۱۳۹۳به مدت ۱۰ روز اجرایی شد، اما سرانجام با وجود اعلام انصراف ۲٫۵ میلیون نفری، در سال قبل بود که نوبخت- رییس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی- اعلام کرد که بالغ بر ۷۶ میلیون نفر همچنان یارانه نقدی دریافت می‌کنند.
الزام بودجه ۹۳ برای شناسایی و حذف
بعد از این که تقاضای دولت به انصراف داوطلبانه راه به جایی نبرد، قانون بودجه ۱۳۹۳ محلی شد برای الزام به شناسایی یارانه‌بگیران پردرآمد و حذف آن‌ها. بر این اساس در بند (و) تبصره ۲۱ قانون بودجه این سال دولت موظف بود تا یارانه نقدی را فقط به سرپرستان خانوارهای متقاضی که به تشخیص دولت نیازمند دریافت یارانه باشند، پرداخت کند که البته مجموع درآمد سالانه آن‌ها کم‌تر از رقم تعیین شده توسط دولت باشد. در این سال سقف درآمدی مشخص نشد ولی تا انتهای دوره نیز دولت رسما به حذف یارانه‌بگیران ورود نکرد.
حذف سقف درآمدی۲٫۵ میلیونی فقط برای چند روز
اما در سال بعد که نوبت به بودجه ۱۳۹۴ رسید و هنوز با وجود کسری‌های موجود در پرداخت‌های نقدی، هیچ حذفی انجام نشده و غیرنیازمندان همچنان یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی دریافت می‌کردند، نمایندگان بحث تعیین سقف درآمدی تا ۲٫۵ میلیون تومان را مطرح تا با تصویب آن دولت در این باره اقدام کند. ابهامات طرح به حدی بود که فقط چند روز از پیشنهاد آن نگذشته رد شد چراکه مشخص نبود این سقف تعیین شده مربوط به درآمد کل خانوار و یا فقط سرپرست خانوار است و مهم‌تر این‌که آیا امکان شناسایی افراد با این درآمد در اختیار دولت قرار دارد یا خیر؟
در عین حال که طرح مورد پذیرش دولت نیز به نظر نمی‌رسید، به‌طوری که رییس سازمان هدفمندی یارانه‌ها مصوبه حذف یارانه خانوارهای با درآمد بیش از ۲٫۵ میلیون تومان را مبهم و اجرای آن را موجب اذیت مردم اعلام کرد.
ایزدی، گرچه معتقد بود که امکانات سازمان هدفمندی یارانه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی آن کامل است اما گفته بود که به صورتی نیست که بتوان برای تمام مردم، آن را به‌کار گرفته و کل جمعیت را پوشش دهد.
وی همچنین از آمار تأمل برانگیزی پرده‌برداری و اعلام کرد که حدود ۷ تا ۱۵میلیون نفر در کشور هستند که اطلاعاتشان در هیچ بانک اطلاعاتی وجود ندارد و این مسأله بسیار مشکل ساز خواهد بود.
رییس سازمان هدفمندی یارانه‌ها این انتقاد را هم به مصوبه کمیسیون تلفیق در بودجه ۱۳۹۴ وارد دانسته بود که مصوبه حذف یارانه درآمد بالای ۲٫۵ میلیون تومان دارای ابهام است چراکه ضمن این‌که مشخص نیست منظور درآمد کل خانوار است یا سرپرست، تعداد اعضا و یا استان محل سکونت نیز تعیین نشده است. این در حالی است که وضعیت درآمد و هزینه در استان‌های مختلف با یکدیگر متفاوت است به عنوان مثال شرایط تهران با سایر استان‌ها هم سطح نیست.
به هر حال این مصوبه در بودجه سال گذشته وارد نشد، اما بار دیگر در بند(ح) تبصره ۲۰ قانون بودجه سال ۱۳۹۴ دولت موظف شد تا یارانه خانوارهای پردرآمد را قطع کند. با این توضیح که خانوارهای پردرآمد به تشخیص دولت و براساس شرایط اقلیمی، بعد خانوار و محل سکونت و میزان درآمد تعیین شوند.
از سویی دیگر با کاهش پیشنهاد اختصاص ۴۲ هزار میلیارد تومان به توزیع نقدی به ۳۹ هزار میلیارد تومان، دولت باید حداقل حدود پنج میلیون نفر را حذف می‌کرد تا با فرض تحقق کل منابع پیش‌بینی شده سال را بدون کسری به پایان می‌رساند. در حالی از ابتدای سال بار‌ها از سوی مدیران دولتی اعلام شد که حذف شش میلیون نفر در دستور کار قرار دارد که عملکرد سال ۱۳۹۴ این موضوع را تأیید نکرد به گونه‌ای که با وجود شروع حذف یارانه‌بگیران پردرآمد از ابتدای سال گذشته، در نهایت آخرین آمار‌ها نشان داد که نه تنها ۶ میلیون نفر مدنظر کنار گذاشته نشدند بلکه بالغ بر ۷۵ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر همچنان یارانه نقدی دریافت می‌کنند.
حذف‌هایی نیز در سال گذشته انجام شد ولی روایت رییس سازمان هدفمندی یارانه‌ها نشان داد که بازهم خلأ بانک‌های اطلاعاتی، دولت را با مشکل مواجه کرده است. بنابر گزارش ارایه شده حدود سه میلیون و ۳۰۰ هزار یارانه بگیر حذف شدند، اما بروز خطا در حذف، اعتراض حدود ۹۰۰ هزار نفری به همراه داشته و دولت ناچار به برگرداندن بیش از ۵۰۰ هزار نفر از آن‌ها شد.
تکرار ماجرای ۹۴ برای ۹۵ این بار سنگین تر
اما هنوز پرونده حذف ۶ میلیون نفر هدفگذاری شده در سال گذشته بسته نشده که در جریان بررسی لایحه بودجه ۱۳۹۵، پیشنهاد دیگری در کمیسیون تلفیق مجلس مصوب شده که تا حدودی تکرار ماجرای سال‌های قبل است اما این بار در سطحی گسترده‌تر.
بنابر مصوبه اخیر قرار است یارانه ۲۴ میلیون نفر در گروه‌های مختلف در سال جاری حذف شود. در عین حال که سقف درآمدی نیز تعیین شده است. بر این اساس یارانه نقدی تجار، اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی، پژوهشی و علمی دولتی و غیردولتی، پزشکان، قضات دادگستری و همچنین کلیه کارکنان دولت که دریافتی آن‌ها در ماه بیش از ۳ میلیون تومان باشد و در مجموع کسانی که پرداخت مالیات آن‌ها در سال جاری بیش از ۱۵ میلیون تومان بوده از دریافت مالیات کنار گذاشته خواهند شد. در عین حال که کلیه کارکنان نیروهای مسلح کشور و کلیه بازنشستگانی که دریافتی سالانه مستمری بازنشستگی آن‌ها بیش از ۳۵ میلیون تومان است مشمول حذف هستند.
این مصوبه که هنوز به صحن علنی مجلس نیامده و تأیید نهایی نشده قرار است با اجرایی شدن تا تیرماه امسال ۲۴ میلیون نفر را از دریافت یارانه حذف کند. حتی تأکید شده که اگر در این باره اقدامی انجام نشود، پرداخت یارانه به گروه‌های تعیین شده، در حکم تصرف در اموال عمومی خواهد بود.
حذف ۲۴ میلیون نفری در حالی می‌تواند همراه با حدود ۳ میلیون نفری که در سال گذشته کنار گذاشته شدند، ماهانه حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان برای دولت صرفه‌جویی داشته و تا حد زیادی از سختی تأمین منابع پرداخت نقدی که دولت از آن به عنوان مصیبت عظما یاد می‌کند بکاهد که شاید قبل از اتمام سال، به وضوح مشخص باشد که این مصوبه نیز می‌تواند جزیی از تبصره هدفمندی در قانون بودجه امسال باشد که عملکرد کاملی نخواهد داشت و تجربه قبلی این موضوع را تا حد زیادی تأیید خواهد کرد.
گرچه گروه‌های خاص نیز در مصوبه حذف تعریف شده اما وجود بانک‌های اطلاعاتی که نشان دهنده تمامی این افراد و این‌که تمامی آن‌ها اکنون در این شغل مشغول به‌کار باشند و یا این‌که در مورد تعیین درآمد مالیاتی فرارهای مالیاتی چه نقشی خواهند داشت، آیا کارمندان دولتی که قرار است با درآمد بالای ۳ میلیون از دریافت یارانه محروم شوند، این خاص سرپرست خانوار است و یا اعضای خانواده را نیز در بر می‌گیرد و آیا خود عدد ۳ میلیون تومان تا چه اندازه پذیرفته شده است و اما و اگرهای بسیار دیگر، از ابهامات این مصوبه است که گرچه ظاهرا می‌تواند صرفه‌جویی ۱۲۰۰ میلیاردی ماهانه و حدود ۱۵ هزار میلیاردی سالانه را به همراه داشته باشد ولی اجرای آن از ابتدای تیرماه امسال بیش‌تر شبیه یک آمال و آرزو به نظر می‌رسد. از سویی دیگر با توجه به خطای ۹۰۰ هزار نفری در حذف ۳ میلیون نفری باید منتظر ضریب خطای بالاتر در حذف ۲۴ میلیون نفر بود.
باید یادآور شد که گزارش تفریغ بودجه در سال‌های گذشته نیز هیچ گاه مؤید عملی شدن تبصره هدفمندی در تمامی بخش‌ها نبود و همواره با انحراف قابل توجهی همراه بوده است. این در حالی است که چندی پیش حسابرسی دیوان محاسبات نشان داد که با وجود گنجاندن ارقام چند هزار میلیاردی برای تولید و یا سایر بخش‌ها در تبصره هدفمندی یارانه، از ابتدای اجرای این قانون تاکنون بیش از۲۲۰ هزار میلیارد تومان در این بخش هزینه شده که از این رقم ۹۰ درصد برای پرداخت یارانه‌های نقدی به خانوار‌ها و فقط در حد نیم درصد برای تولید خرج شده است. انحراف چند سال‌های که قرار است با مصوبه اخیر کیمسیون تلفیق با حذف یک‌باره ۲۴ میلیون نفر در دو ماه پیش رو، به مسیر اصلی برگردد!
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.