وداع طبیعت آذربایجان‌غربی با گیاهان دارویی

وداع طبیعت آذربایجان‌غربی با گیاهان دارویی فصل بهار آغاز برداشت بی‌رویه و غیراصولی منابع طلای سبز آذربایجان‌غربی است، گیاهانی که ارزش دارویی داشته و هم‌اکنون در معرض انقراض کامل هستند. به گزارش مهر، تاکنون حداکثر ۷۰۰ و حداقل ۴۶۰ گونه گیاهی دارویی از جمله کاسنی، شب‌بو و نعناع، بولاغ‌اوتی، ختمی، چوبان کبریتی، بادرنجبویه، شیرین بیان، […]

وداع طبیعت آذربایجان‌غربی با گیاهان دارویی

فصل بهار آغاز برداشت بی‌رویه و غیراصولی منابع طلای سبز آذربایجان‌غربی است، گیاهانی که ارزش دارویی داشته و هم‌اکنون در معرض انقراض کامل هستند.

به گزارش مهر، تاکنون حداکثر ۷۰۰ و حداقل ۴۶۰ گونه گیاهی دارویی از جمله کاسنی، شب‌بو و نعناع، بولاغ‌اوتی، ختمی، چوبان کبریتی، بادرنجبویه، شیرین بیان، ثعلب، مرزه، اله‌گز، نسترن، موسیر، گندله، داغ‌جعفری‌سی، داغ‌قارپیزی، دوه دابانی، مندی، قوش‌اوزومی، داغ‌سقزی، یمیشان، چریش، هویچ وحشی، غازیاغی، یارپیز، کنگر، شوید، کهلیک اوتی و اوشقون در آذربایجان‌غربی شناسایی شده و استان از لحاظ تنوع گیاهان دارویی رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است.

چه بسا این رتبه اولی کار دست گیاهان دارویی که اغلب در مناطق کوهستانی استان رشد می‌کنند داده، چرا که با آغاز فصل بهار و رویش این گیاهان بازار برداشت بی‌رویه و غیراصولی توسط برخی افراد سودجو و حتی خود مردم گرم شده و گیاهان دارویی منحصر به فرد را در معرض انقراض کامل قرار داده‌اند.

با ادامه این روند و در معرض انقراض کامل قرار گرفتن ۵۰ گونه گیاه دارویی در آذربایجان‌غربی، کمیته کاشت گیاهان دارویی تشکیل شده ولی این کمیته نیز تاکنون راه به جایی نبرده و همچنان بهار امسال نیز شاهد فراوانی گیاهان کوهی در بازارهای مصرف سراسر استان و حتی صادرات این محصول به بازارهای استان‌های همجوار بوده‌ایم.

ریواس، کنگر، بابونه و مریم‌گلی در معرض انقراض کامل

براساس بررسی‌های انجام شده در رویشگاه‌های طبیعی آذربایجان‌غربی نزدیک به ۱۸۰۰ گونه گیاهی می‌روید که طی اجرای طرح جمع‌آوری و شناسایی گیاهان دارویی، مناطق مختلف استان مورد پیمایش قرار گرفته و ماحصل این مطالعه جمع‌آوری و شناسایی ۴۶۶ گونه دارویی بوده که ۴۱ جنس از ۸۰ گونه مربوط به ۲۶ تیره از آنها فرم رویشی درختی و درختچه‌ای داشته که عناصر پوشش جنگلی ۱۷۴ هزار هکتاری استان را تشکیل می‌دهند.

کشت صنعتی و ایجاد واحدهای فرآوری برای جلوگیری از برداشت بی‌رویه و غیراصولی گیاهان دارویی از جمله گزینه‌های روی میز کارشناسان برای مقابله با انقراض برخی گونه‌ها از مردم آذربایجان‌غربی در فصل بهار براساس یک سنت دیرینه گیاهان گوهی را جایگزین مواد پروتئینی می‌کنند و برخی نیز مصرف گیاهان خوراکی را شفابخش می‌دانند و طبق سفارش پزشکان سنتی برای درمان بیماری‌های خود از آنها استفاده می‌کنند.

میزان و تنوع این گیاهان در بازار فروش با توجه به فصول مختلف متغیر است و با گرم شدن تدریجی هوا تعداد بیش‌تری از گیاهان موجود در روزهای بهاری به بازار آذربایجان‌غربی می‌آید و غذایی غنی و سودمند برای خانواده‌ها فراهم می‌کند که این امر هم اکنون در بازارهای مصرف اغلب شهرهای استان نمود یافته است.

سه چهارم گونه‌های گیاهی استان در مناطق کوهستانی رشد می‌کنند و به‌طور طبیعی برخی گیاهان دارویی کوهی در معرض انقراض قرار دارند که آویشن، پیازکوهی، ثعلب، موسیر، انواع مریم گلی و جعفری کوهی از گیاهان در معرض خطر انقراض در استان آذربایجان‌غربی هستند.

کنگر، ریواس، بابونه، بیزه و گل ارونه نیز از انواع دارویی هستند که تغییرات اقلیمی و استفاده بی‌رویه و غیراصولی بهره‌برداران محلی موجب شده است که این‌گونه‌ها در معرض انقراض قرار گیرند، برخی از این گونه‌ها هم مانند مریم گلی و کماذریون به سبب داشتن رویشگاه خاص و محدودیت شرایط اکولوژیکی و گونه‌های مهم دیگری همچون ثعلب به سبب کم بودن فرصت تولید مثل در معرض خطر انقراض کامل قرار گرفته‌اند.

آذربایجان‌غربی رتبه نخست تنوع گیاهان دارویی کشور را دارد

عضو هیأت علمی و کارشناس هرباریوم بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان‌غربی گفت: یک هزار و ۸۰ گونه گیاهی در قالب هرباریوم گیاهی استان مورد شناسایی قرار گرفته است که پس از استان اصفهان دومین هرباریوم با بیش‌ترین فراوانی در کشور متعلق به آذربایجان‌غربی است.

مهنار حیدری این استان را یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های انواع مختلف گیاهان وحشی و دارویی در کشور عنوان کرد و افزود: آذربایجان‌غربی از نظر تنوع گیاهان دارویی رتبه نخست کشور را دارد.

عضو هیأت علمی و کارشناس هرباریوم بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات کشاورزی آذربایجان خاطرنشان‌کرد: انواع پیاز کوهی، کنگر، مندی و گلاغه یا گل آقا که نام علمی آن ornithogalum است از گونه‌های در خطر انقراض جدی است.

 

مصرف گیاهان کوهی در آذربایجان‌غربی از سنت‌های دیرینه مردم محسوب می‌شود که متأسفانه برداشت غیراصولی و بی‌رویه سودجویان در کنار کاهش بارش‌ها برخی گونه‌های منحصر به فرد را در معرض انقراض و نابودی قرارداده و عدم توجه کافی مسؤولان به حفظ این ذخایر طبیعی مشکل انقراض گیاهان دارویی در استان را دو چندان کرده است.