صنعت فولاد گرفتار در ناترازی انرژی، کمبود مواد اولیه و مجوزهای مازاد  

مشاور طرح جامع فولاد کشور، گفت: چالش‌های اصلی صنعت فولاد؛ مازاد مجوزهای صادرشده، ناترازی انرژی و تأمین مواد اولیه که ثبات توسعه پایدار این صنعت را تحت‌تأثیر قرار داده و امیدوارم هرچه زودتر مرتفع شوند. به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از اقتصادآنلاین، مهران محجوب‌نژاد؛ با تأکید بر اهمیت صنعت فولاد، گفت: صنعت فولاد یکی از صنایع برخوردار کشور است و بی‌تردید، رشد اقتصادی کشور‌ها و توسعه فعالیت‌های عمرانی و صنعتی رابطه مستقیمی دارد به طوری که چهاردرصد از تولید ناخالص ملی کشور به این صنعت اختصاص دارد. محجوب‌نژاد؛ درخصوص چالش‌های صنعت فولاد، گفت: سه موضوع اساسی به‌عنوان چالش‌های اصلی این صنعت شناسایی شده‌اند؛ مازاد مجوزهای صادر شده، ناترازی انرژی و تأمین مواد اولیه که این موارد سرفصل‌هایی هستند که در مسیر ثبات و توسعه پایدار این صنعت قرار دارند و امیدوارم هرچه زودتر مرتفع شوند. وی با اشاره به نرخ به‌کارگیری ظرفیت فولاد کشور، گفت: در سال ۱۴۰۲، نرخ بهره‌برداری از ظرفیت‌های تولید فولاد کشور ۶۵ درصد بود اما در سال ۱۴۰۳ این عدد به ۵۸ درصد کاهش یافته است یعنی با وجود ظرفیت اسمی ۵۲ میلیون تن، تولید واقعی فولاد به ۳۰٫۳ میلیون تن رسیده که نشان‌دهنده کاهش قابل‌توجهی در بهره‌وری و افزایش عدم‌النفع تولید است و در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال قبل، دو میلیون تن کاهش در تولید فولاد داشته‌ایم که ارزش دلاری آن حدود یک میلیارد دلار بوده و دلیل اصلی آن ناترازی انرژی است. وی افزود: در حوزه آهن‌اسفنجی نیز نرخ به‌کارگیری ظرفیت از میانگین سال‌های گذشته که حدود ۸۳ تا ۸۴ درصد بود، به ۷۶ درصد کاهش یافته است که این کاهش نشان‌دهنده تأثیر مستقیم محدودیت گاز در واحدهای احیای مستقیم است؛ در بخش فولاد نیز ناترازی برق، به‌وضوح اثرات خود را بر عملکرد این صنعت گذاشته است؛ به‌گونه‌ای که این دو عامل، یعنی ناترازی گاز و برق، به‌روشنی در آمارهای صنعت فولاد نمایان هستند. مشاور طرح جامع فولاد کشور، در ادامه گفت: در بخش گندله و کنسانتره مشکل خاصی نداشتیم اما به‌دلیل ناترازی انرژی، در سال‌جاری حدود ۲۳ میلیون تن ماده معدنی صادر شد که شامل ۱۰ میلیون تن سنگ‌آهن و کنسانتره، ۱۰ میلیون تن گندله و حدود یک‌میلیون تن آهن‌اسفنجی است؛ این حجم از صادرات موجب تشدید روند خام‌فروشی شده و یکی از عوامل مؤثر در کاهش ذخایر سنگ‌آهن کشور در آینده به‌شمار می‌رود. وی ادامه داد: در حال‌حاضر به‌دلیل ناترازی انرژی، امکان بهره‌برداری کامل از ظرفیت‌های احیای مستقیم و فولادسازی کشور فراهم نیست؛ در حالی که ظرفیت‌های تولید کنسانتره و گندله به‌طور کامل مورد استفاده قرار گرفته‌اند که این مسئله موجب افزایش شدت صادرات این محصولات شده است که تداوم این روند می‌تواند تأثیر مستقیم بر کاهش عمر معادن کشور داشته باشد. محجوب‌نژاد؛ همچنین به موضوع ذخایر معدنی کشور اشاره کرد و گفت: ذخیره زمین‌شناسی کشور در حال‌حاضر حدود ۵٫۵ میلیارد تن برآورد می‌شود؛ همچنین ۳٫۵ میلیارد تن ذخیره قطعی و حدود ۲ میلیارد تن نیز ذخایر احتمالی وجود دارد و بدیهی است که با احداث واحدهای جدید فولادی، میزان کسری سنگ‌آهن در کشور تشدید خواهد شد. بنابراین هر مجوز جدیدی که برای احداث واحدهای فولادی صادر می‌شود، به‌طور مستقیم بر این کسری تأثیرگذار است. وی توضیح داد: در این راستا، اقدامات متعددی در حوزه‌های اکتشاف و استخراج در حال انجام است؛ تمرکز بر افزایش عمق اکتشافات، بهره‌برداری از محدوده‌های معدنی جدید و استفاده از ظرفیت معادن برخوردار در دستور کار قرار دارد اما با این حال، باید اذعان داشت که همچنان در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته معدنی، در حوزه افزایش عمق اکتشافات فاصله قابل‌توجهی داریم که عامل مهم دیگر، مسئله ماشین‌آلات معدنی است؛ در سال‌های گذشته، با مشکل فرسودگی و کمبود ماشین‌آلات مواجه بوده‌ایم؛ اما خوشبختانه هر ساله روند بهبود در این بخش نسبت به سال قبل مشاهده می‌شود. محجوب‌نژاد؛ بیان کرد: نکته اساسی دیگر در مسیر تأمین پایدار مواد اولیه، سرمایه‌گذاری در کشورهای دارای منابع غنی سنگ‌آهن است؛ موضوعی که در ادبیات تخصصی با عنوان «معدن‌کاری فراسرزمینی» شناخته می‌شود؛ در این زمینه، وزارت صمت و انجمن‌های تخصصی اقدامات متعددی را آغاز کرده‌اند. به‌عنوان نمونه در حال‌حاضر، روی افغانستان و ازبکستان کارهای جدی‌تری انجام شده و کشورهای آسیای‌میانه در اولویت اول قرار دارند و پس از آن، کشورهای آفریقایی نظیر گینه و سنگال در حال بررسی هستند. وی با اشاره به یکی دیگر از عوامل مهم در زمینه تأمین مواد اولیه کارخانجات فولادی، گفت: موضوع استفاده از قراضه آهن است که متأسفانه، ما در کشوری زندگی می‌کنیم که میزان بهره‌گیری از قراضه آهن در آن بسیار اندک است؛ بدیهی است که باید برنامه‌ریزی دقیقی به منظور جایگزینی بخشی از شارژ مواد اولیه با استفاده‌ بیشتر از قراضه آهن صورت گیرد. وی بیان کرد: به دلیل وفور سنگ‌آهن و آهن‌اسفنجی در کشور و نیز جهت‌گیری فناوری‌های تولیدی ما به سمت استفاده از این مواد، استفاده از قراضه به مرور زمان کاهش یافته است که این موضوع اکنون به یکی از چالش‌های اساسی در تأمین سنگ‌آهن و سایر مواد اولیه تبدیل شده است. محجوب‌نژاد؛ اظهار داشت: برای عبور از این چالش، ضروری است بر توسعه معادن کوچک‌مقیاس و فرآوری آن‌‌ها تمرکز شود که این امر باید با محوریت واحدهای بزرگ‌مقیاس معدنی و از طریق تشکیل کنسرسیوم‌های معدنی دنبال گردد؛ به‌گونه‌ای که واحدهای بزرگ، نظیر فولاد مبارکه، از واحدهای کوچک‌مقیاس حمایت کرده، در فرآوری آن‌‌ها سرمایه‌گذاری کنند و از ظرفیت‌های موجود در این بخش بهره‌برداری نمایند. در پایان، محجوب‌نژاد؛ گفت: برای تأمین پایدار مواد اولیه باید بر این مجموعه اقدامات متمرکز شویم تا بتوانیم چالش‌های موجود را به‌درستی مدیریت کنیم.