پیچیدگی‌های تأمین مالی شهرداری‌‌ها جهت مدیریت شهری

یکی از مباحث مهم مدیریت شهری، تأمین درآمد است که این درآمد‌ها به دو دسته کلی پایدار و ناپایدار تقسیم‌بندی می‌شود؛ درآمدهایی که به‌طور مستمر، با استقلال نسبی از شرایط بازار و دولت از منابعی تأمین شود که به واسطه آن کیفیت زندگی شهری به‌ویژه برای نسل‌های آینده در معرض آسیب قرار نگیرد را می‌توان […]

یکی از مباحث مهم مدیریت شهری، تأمین درآمد است که این درآمد‌ها به دو دسته کلی پایدار و ناپایدار تقسیم‌بندی می‌شود؛ درآمدهایی که به‌طور مستمر، با استقلال نسبی از شرایط بازار و دولت از منابعی تأمین شود که به واسطه آن کیفیت زندگی شهری به‌ویژه برای نسل‌های آینده در معرض آسیب قرار نگیرد را می‌توان درآمدهای پایدار شهری دانست. به گزارش ایمنا، از سوی دیگر درآمدهای ناپایدار، همچون فروش تراکم و کاربری، موجب آسیب‌هایی همچون افزایش قیمت مسکن، گسترش حاشیه‌نشینی، افزایش تراکم جمعیت، آلودگی‌های زیست‌محیطی و افزایش ترافیک شهری سبب نادیده گرفتن حقوق شهروندی و تخریب منابع نسل‌های آینده خواهد شد. حمید صابری؛ استادیار برنامه‌ریزی شهری در این باره، گفت: شهر سیستمی پویا و پدیده‌ای است که در روند تاریخ ویژگی معینی یافته است و جامعه‌ای است که با ساختارهای فیزیکی، بافت و کالبد ویژه خود در مرحله معینی از پیشرفت تاریخی از خصلت‌های خاصی برخوردار است. وی با بیان اینکه شهر را می‌توانیم با توجه به مفهوم شکل‌بندی اجتماعی، اقتصادی و روابط متقابل کالبد جامعه شهری درک کنیم، می‌افزاید: به بیان دیگر شهر جایی است که در آن پدیده‌های ساخته دست انسان بر محیط طبیعی غلبه دارد؛ برنامه‌ریزی و مدیریت شهری نیز هنر شکل دادن و هدایت توسعه شهری است. استادیار برنامه‌ریزی شهری، با بیان اینکه در راه رسیدن به توسعه پایدار شهر و ایجاد تعادل محیطی، افزایش خوداتکایی شهر‌ها و بهبود تعادل میان هزینه‌ها و درآمد‌ها ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است، تصریح می‌کند: در مراحل متفاوت پایداری شهری سه عامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی در ارتباط متقابل با هم قرار گرفته است، به‌گونه‌ای که بی‌توجهی یا کم‌توجهی به هر کدام، دیگری را نیز تحت‌تأثیر قرار خواهد داد، بر این اساس لازم است متصدیان امور شهری و مدیریت شهری با دیدی جامع و یکپارچه به مسائل بنگرند و برای تحلیل مسائل شهری از رویکرد سیستماتیک استفاده کنند. صابری؛ اظهار می‌کند: چنین مدیریتی بر درآمدهای پایدار و مستقل محلی متکی است، البته دولت نیز موظف است هزینه‌های فعالیت‌های خود در سطح شهر را بپردازد، همچنین هزینه‌های اموری که در دایره مسئولیت آن به‌عنوان نهاد حاکمیت ملی قرار دارد را تأمین کند. وی تأکید می‌کند: شهرداری‌‌ها بخشی از این نیاز را از طریق مالیات‌های محلی، وجوه انتقالی از دولت مرکزی و دیگر منابع درآمدی برآورده می‌کنند، اما این منابع درآمدی نمی‌تواند تمام نیازهای سرمایه‌گذاری و امور عمرانی شهرداری‌‌ها را پوشش دهد، از این‌رو روی آوردن شهرداری‌‌ها به بازارهای مالی و مشارکت با بخش‌خصوصی به‌منظور تجهیز منابع مالی ضروری به نظر می‌رسد. استادیار برنامه‌ریزی شهری، با بیان اینکه تأمین مالی شهرداری‌‌ها دارای پیچیدگی‌های خاص خود است، می‌گوید: از یک طرف متولیان شهری باید درآمد مورد نیاز خود را از نظام شهر و شهروندان تأمین کنند و از سوی دیگر منبع درآمدی باید به‌گونه‌ای باشد که فرآیند حرکت شهر به سمت توسعه پایدار شهری را با خطر روبه‌رو نسازد و فرصت زندگی برای نسل‌های حال و آینده را نیز حفظ کند. صابری؛ خاطرنشان می‌کند: منابع درآمدی شهر‌ها باید با مبانی نظریه توسعه پایدار شهری همراه و منابع درآمدی نیز از ویژگی‌های پایداری برخوردار باشد، اما تمام منابع درآمدی شهرداری‌‌ها درآمدهای پایدار نیست و شهرداری‌‌ها نمی‌توانند در بلندمدت به این درآمد‌ها تکیه کنند. وی با بیان اینکه کسب درآمدهای پایدار شهری یک بخش محوری در رشد و توسعه اقتصادی شهر و بخشی راهبردی در تأمین نیازهای شهروندان در شهرهای روبه رشد است، می‌افزاید: اهمیت این مسئله به حدی است که در برنامه‌های توسعه شهری جایگاه ویژه‌ای به آن داده شده است و باید توجه داشت که امروزه به‌دلیل گستردگی وظایف و حوزه عملکردی شهرداری‌ها، اتکای صرف به یکی از پایه‌های مالی پاسخگوی نیاز شهروندان نخواهد بود، بنابراین به‌نظر می‌رسد ترکیبی از این درآمد‌ها منبع اصلی تأمین مالی شهرداری‌‌ها باشد.