معادن ایران در گرداب مشکلات  

یک کارشناس صنعت و معدن، به اشاره به اینکه به اعتقاد بسیاری از فعالان حوزه معدنی ایران بهشت اقتصاد معادن در دنیاست، اظهار داشت: اما با این وجود بخش معدن ایران علی‌رغم پتانسیل‌های مهم، درگیر مشکلات جدی است. در حالی که این پتانسیل بالا، به معنای تأثیرگذاری آن در اقتصاد نیست و یکی از مهم‌‌ترین چالش‌های این بخش، نبود برنامه جامع از اکتشاف تا استخراج و فرآوری است و بنابر گزارشات متوسط هزینه‌کرد اکتشافی در دنیا قریب به یک‌میلیارد دلار است که این رقم برای ایران کمتر از ۱۰ درصد آن می‌باشد. به گزارش مناقصه‌مزایده، مینا جعفری؛ افزود: در حالی که بسیاری از کشورهای مهم فولادی و سایر صنایع، سال‌هاست اکتشافات سطحی و عمقی خود را گسترش داده‌اند و از شیوه‌های جدید و فناوری مدرن برای استخراج عمیق استفاده می‌کنند، کشور ما نتوانسته است اکتشافات قابل‌توجه عمقی انجام دهد و استخراج‌های کنونی در اعماق کم انجام می‌شود. برای نمونه کشوری همچون چین سالانه حدود پنج میلیون مترمکعب حفاری انجام می‌دهد، این نرخ در سال برای استرالیا و کانادا به ترتیب ۱۱ و بیش از ۳٫۷ میلیون مترمکعب است، در حالی که کل دامنه اکتشافات ایران ۷٫۵ میلیون مترمکعب می‌باشد. این کارشناس صنعت و معدن، تصریح کرد: از نظر برداشت‌های ژئوفیزیک هوایی نیز وضعیت ایران در مقایسه با کشورهای برتر این حوزه چندان رضایت‌بخش نیست و برداشت‌های ژئوفیزیک هوابرد استرالیا و آمریکا به ترتیب ۳۴ و ۲۰ میلیون کیلومتر خطی است در حالی که این نرخ برای ایران طی ۵۰ سال گذشته دو میلیون کیلومتر است. مطابق سند چشم‌انداز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد نیازمند استخراج ۱۲۰ میلیون تن سنگ‌آهن هستیم، این مسئله به معنای لزوم تسریع در عملیات استخراج معدنی است. جعفری؛ با بیان اینکه مشکلات جدی در تأمین زیرساخت‌های انرژی و حمل‌ونقل، تحریم‌های بین‌المللی، عدم دسترسی مناسب به فناوری‌های روز دنیا و ماشین‌آلات جدید معدنی، مشکل جذب سرمایه خارجی، ضعف در تربیت نیروی انسانی متخصص، از دیگر مشکلات جدی بخش معدن به‌شمار می‌رود، گفت: نبود روند اصولی در صدور مجوز ثبت و بهره‌برداری از معادن و عدم بکارگیری بخش‌خصوصی به دلیل قوانین و دستورالعمل‌های متناقض و دست‌وپاگیر باعث شده است که از پتانسیل عظیم بخش‌خصوصی برای رونق صنعت و اقتصاد کشور غافل بمانیم. وی در این باره که چگونه می‌توان با تقویت زیرساخت‌‌ها و بهره‌گیری از سرمایه داخلی و خارجی، عملیات استخراج و حمل مواد معدنی را بهینه کرد؟ اظهار داشت: اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی در راستای استفاده از پتانسیل بخش‌خصوصی در حوزه معدن و صنایع وابسته ضمن جذب سرمایه و اشتغالزایی می‌تواند کمک شایانی در عملیات معدنکاری نماید و از طرفی حرکت به سمت تولید محصولات با ارزش‌افزوده بالا در مقایسه با قیمت تمام‌شده آن، می‌تواند خلأ درآمد ارزی در این حوزه را تا حدی پوشش دهد. کارشناس صنعت و معدن، با اشاره به اینکه تولید محصول آلیاژی و فروآلیاژهای با کیفیت و مقام متناسب با نیاز بازارهای داخلی و خارجی و گسترش صادرات این نوع محصولات، یک مسئله مهم است که باید به آن اهتمام ویژه داشت،تصریح کرد: فرآوری مواد فرآیندی است که به‌طور متوسط ۱۰ برابر مواد خام ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند و این نرخ در حوزه فولاد تا ۶۴ برابر نیز می‌رسد. بنابراین اهمیت تولید محصولات با ارزش‌افزوده بیش از هر زمان برای حضور در بازارهای بین‌المللی و رقابت با سایر کشور‌ها ضروری است. وی با بابیان اینکه کم‌توجهی به کاوش در سایر حوزه‌های معدنی مثل نیکل، کروم، کبالت، لیتیوم، آلومینیوم و… باعث ضعف توسعه صنایع وابسته به این عناصر در کشور شده است، این در حالی است که این عناصر در دسته مواد معدنی با ارزش‌افزوده بالا قرار دارند، گفت: اگر فروش مواد خام معدنی و یا فرآوری کم می‌تواند برای استرالیا یک راهکار باشد، برای ایران حرکت به سمت محصولات فرآوری شده با ارزش‌افزوده بالا، منطقی‌تر به نظر می‌رسد. جعفری؛ با بیان اینکه رفع قوانین زائد و حل بروکراسی اداری و زمان‌بر و ایجاد شفافیت در صدور دستورالعمل‌هایی که برخی مواقع، متضاد و متناقض هستند، امری مهم است که باید به آن توجه ویژه داشت، افزود: تقویت توانایی گسترش دامنه اکتشافات هوابرد و عمقی و استفاده از فناوری‌های نوین ژئومتریک برای شناسایی کانی‌‌ها در اعماق بیشتر، تأمین مالی برای اتمام طرح‌های توسعه، تجهیز ناوگان و ماشین‌آلات استخراج و حمل مواد معدنی و تقویت زیرساخت‌‌ها از طریق تأمین سرمایه خارجی و داخلی اجتناب‌ناپذیر است. این کارشناس صنعت و معدن، در پایان گفت: با توجه به عضویت ایران در سازمان شانگهای و بریکس، می‌توان از ظرفیت کشورهای عضو و توسعه ارتباطات اقتصادی و سیاسی با غرب، از طریق گسترش دیپلماسی اقتصادی-صنعتی برای جذب سرمایه، دانش و فناوری استفاده نمود. استفاده از مزیت‌های در دسترس برای توسعه معدن و صنایع وابسته برای مثال استفاده از مزیت منابع هیدروژن در دسترس برای تولیدات با کیفیت و ارزش‌افزوده بالا می‌تواند به‌عنوان راهکارهای تقویت بخش معدن به آن پرداخت.