نقش نظام بانکی؛ محرک مغفول احیای اعتماد در بورس تهران

پس از تلاطم‌های بازارسرمایه و نااطمینانی‌های شدید اقتصادی در پساجنگ، برخی کارشناسان معتقدند بدون هماهنگی راهبردی میان بانک‌ها و بازارسرمایه، امید چندانی به بازگشت اعتماد وجود ندارد. سمانه قادری؛ کارشناس اقتصادی و تحلیلگر بازارسرمایه، در گفتگو با مهر، گفت: اغلب تحلیل‌‌‌ها روی نقش دولت و سازمان بورس تمرکز دارد، در حالی که پیوند بازارسرمایه و نظام بانکی مثل دو بال اقتصاد عمل می‌کند و بحران اخیر بورس تا حد زیادی ناشی از غفلت از همین هم‌افزایی‌هاست. در شرایط پساجنگ و رکودهای مقطعی، بانک‌ها می‌توانند با ابزارهای اعتباری و تسهیل سرمایه‌گذاری، موج خروج نقدینگی از بورس را کنترل کنند. وی افزود: نظام بانکی اگر به جای نقش صرفاً تأمین مالی دولت، نقش حمایتی از بازارسرمایه و صنایع بورسی را جدی بگیرد، می‌تواند با ارائه خطوط اعتباری تخصصی، انتشار اوراق مشارکت بانکی و حتی خرید راهبردی برخی سهام کلیدی، از فشار فروش ناگهانی و ترس گسترده در بازار بکاهد. قادری؛ تصریح کرد: شفافیت در روابط میان بانک‌ها و شرکت‌های بورسی، تعادل میان نرخ سود سپرده و بازدهی بازارسرمایه و همچنین جلوگیری از تزریق غیرهدفمند نقدینگی، سه عنصر کلیدی بازگشت آرامش هستند. اگر بانک‌ها تنها بر بازی نرخ سود سپرده پافشاری کنند، عملاً جذب نقدینگی در بورس غیرممکن می‌شود. اما اگر هماهنگ با بازارسرمایه عمل کنند، سرمایه‌گذاران چشم‌انداز بهتری خواهند داشت. وی ادامه داد: در ماه‌های اخیر برخی اقدامات مقطعی مثل حمایت تصنعی از سهم‌‌‌ها یا فروش اوراق دولتی نتیجه عکس داده، چون بدون تعامل نظام‌مند بین بازیگران بازار پول و سرمایه استوار نبوده است. باید به تجربه کشورهای موفق توجه شود؛ سیاست‌های اعتباری هماهنگ، حمایت هدفمند از صنایع صادراتی و حضور فعال بانک‌ها در بازار اوراق می‌تواند به‌عنوان ضربه‌گیر بازارهای مالی عمل کند. قادری؛ خاطرنشان کرد: نقش آموزش مالی و ارتقای سواد سرمایه‌گذاری برای سهامداران خرد نیز باید جدی گرفته شود. در بحران اخیر، ناآگاهی بخشی از جامعه نسبت به مکانیسم‌های بازار و فضای پرشایعه باعث تشدید موج‌های هیجانی شده است. نظام بانکی و بورس باید با همکاری، آموزش عمومی و ارائه ابزارهای نوین، به شکل‌گیری یک زیست‌بوم پایدار و شفاف کمک کنند. در پایان، قادری؛ تأکید کرد: بدون تعریف یک راهبرد یکپارچه میان بانک‌مرکزی، نظام بانکی و بازارسرمایه، حتی بهترین سیاست‌های حمایتی دولت نهایتاً شرطی، موقتی و شکننده خواهند ماند. تجربه بحران اخیر باید نقطه آغازی برای تحول نگاه سیاست‌گذاران باشد؛ چرا که تنها با هم‌افزایی سازنده و بلندمدت میان پول و سرمایه، می‌توان تهران را دوباره به مدار رونق و اعتماد بازگرداند.

ضرورت تدوین بسته‌های حمایتی برای متعادل شدن بازارسرمایه

نیما میرزایی؛ یک کارشناس بازارسرمایه نیز، با اشاره به تحولات اخیر و اثر آن بر بازارسرمایه، بر لزوم تجربه‌پذیری از تحولات اخیر تأکید کرد و گفت: انتظار می‌رود اگر با موارد مشابهی در آینده روبه‌رو شدیم، بسته‌های حمایتی از پیش تعریف شده و برنامه‌ریزی شده بیش‌تر می‌تواند کمک حال بازار باشد و آن را به مدار تعادل بازگرداند. نیما میرزایی؛ در گفتگو با ایسنا، با اشاره به تحولات اخیر رخ داده و تجاوز رژیم‌صهیونیستی به کشور و متعاقب آن افزایش اثر ریسک‌های سیاسی بر بازارسرمایه، گفت: بازارسرمایه و تابلو معاملات از عوامل مختلفی متأثر است که بخش عمده‌ای از آن به وضعیت بنیادین شرکت‌ها، بخش مهمی به عوامل اقتصاد کلان باز می‌گردد و همچنین بخش دیگری از وضعیت تابلو معاملات که عمدتاً اثرگذاری کوتاه‌مدت دارد به وضعیت ریسک‌های حاکم (عمدتاً سیاسی) بر بازار باز می‌گردد که در دوره‌های مختلف می‌تواند شدت یا کاهش داشته باشد. وی ادامه داد: طی یک سال گذشته، بازارسرمایه وضعیتی پرریسک را تجربه کرد و مشخصاً طی جنگ ۱۲روزه اخیر، میزان ریسک به بالا‌‌ترین سطح خود رسید که طبیعتاً نه‌تنها در تجربه اقتصادی ایران، بلکه در تجربه اقتصاد بین‌الملل نیز این قاعده مستثنی نیست و جنگ بالا‌‌ترین میزان ریسک را برای بازارهای مالی و بازار سهام در پی دارد. این کارشناس بازارسرمایه، خاطرنشان کرد: طبیعتاً این انتظار وجود داشت که پس از بازگشایی بازارسرمایه با حجم انباشته‌ای از صف فروش روبه‌رو باشیم که باعث شد طی هفته معاملاتی گذشته شاهد روند معاملاتی پر عرضه‌ای باشیم که طبیعتاً حمایت‌هایی که از تابلوی معاملات در ابتدای گشایش بازار صورت گرفت توان پشتیبانی از آن حجم بالای معاملات را نداشت؛ اما به هر میزانی که به انتهای هفته معاملاتی نزدیک‌تر شدیم از حجم عرضه‌ها کاسته شد و خوشبختانه در آخرین روز هفته بازارسرمایه متعادل شد. میرزایی؛ تصریح کرد: موضوع وضعیت بازارسرمایه در شرایط جنگی طی دهه‌های اخیر برای اولین‌بار تجربه شد و تجربه‌ها و نکات مثبت و منفی مختلفی را برای بازارسرمایه به همراه داشت. به نظر می‌رسد که درخصوص تجربه اخیر، شاید حضور فعال‌تر و به‌هنگام‌تر بانک‌مرکزی با حضور زودتر برای حمایت از بازارسرمایه می‌توانست کمک‌حال بازارسرمایه باشد و اگر این اتفاق در همان روز اول گشایش بازار رخ می‌داد، به میزانی صف‌های فروش معاملاتی می‌توانست زودتر به پایان برسد و بازار سریع‌تر به وضعیت متعادل برسد. وی خاطرنشان کرد: امیدواریم که شرایطی مثل وضعیت اخیر در کشور رخ ندهد اما انتظار می‌رود که اگر با موارد مشابهی در آینده روبه‌رو شدیم، بسته‌های حمایتی از پیش تعریف‌شده و برنامه‌ریزی شده، بیش‌تر می‌تواند کمک‌حال بازار باشد و با ورود سریع به مدار، بازارسرمایه بازار را از حال اضطرار خارج کند. این کارشناس بازارسرمایه، در پایان گفت: با این حال تصمیمات مثبتی از جمله معاملات صندوق‌های با درآمد ثابت نیز گرفته شد که معاملات آن یک هفته زودتر بازگشایی شد و بخشی از فشار فروش و نیاز مردم و سرمایه‌گذاران به نقدینگی را توانست تا حدی تأمین کند اما در مجموع پس از یک هفته از گشایش بازارسرمایه می‌توان گفت که بازار به تعادل رسیده باشد و امیدواریم در هفته پیش‌رو وضعیت بازار متعادل و مناسب باشد.