ریزگردها، پاسخ طبیعت به نامهربانی‌های بشر

ریزگردها، پاسخ طبیعت به نامهربانی‌های بشر محمد ارحامی، مدیر گروه مهندسی آب و محیط‌زیست دانشکده عمران دانشگاه صنعتی شریف، از کارشناسانی است که تاکنون تحقیقات بسیاری را درباره آلاینده‌ها داشته است. به گزارش سینا‌پرس وی مطالعاتی را نیز در زمینه گرد و غبارهای خوزستان انجام داده و معتقد است هر چند تغییر اقلیم و عوامل […]

ریزگردها، پاسخ طبیعت به نامهربانی‌های بشر

محمد ارحامی، مدیر گروه مهندسی آب و محیط‌زیست دانشکده عمران دانشگاه صنعتی شریف، از کارشناسانی است که تاکنون تحقیقات بسیاری را درباره آلاینده‌ها داشته است.

به گزارش سینا‌پرس وی مطالعاتی را نیز در زمینه گرد و غبارهای خوزستان انجام داده و معتقد است هر چند تغییر اقلیم و عوامل طبیعی، در بروز گرد و غبارهای مناطق جنوب و غرب کشور مؤثرند و در گذشته هم چنین پدیده‌هایی سابقه داشته‌اند، اما زخم‌هایی که بشر در دهه‌های اخیر بر صورت طبیعت زده، خشم طبیعت را این بار به صورت سهمگینی بر علیه انسان شورانده است. با نظرات وی در این باره بیش‌تر آشنا شویم.

منابع اصلی ریزگرد‌ها چه چیزهایی هستند؟

ریزگرد‌ها منابع مختلفی دارند از قبیل خودروها، منابع طبیعی مثل آتشفشان‌ها و آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع، گرد و غبار.

در حال حاضر آلودگی هوا در خوزستان از چه نوع آلودگی است؟

در حال حاضر در خوزستان با ذرات ریز معلق در هوا سرو کار داریم که منشأ اصلی آن گرد و غبار است. البته ممکن است در روزهایی که گرد و غبار نباشد آلودگیهای کارخانه‌هایی مثل فولاد و نی شکر و یا شرکت‌های نفتی و خودرو‌ها دلیل بروز آلودگی هوا در خوزستان باشند.

مشکلات اصلی که پدیده‌ گرد و غبار ایجاد کرده چه چیزهایی هستند؟

این پدیده یک سری اثرات مستقیم و یک سری اثرات غیرمستقیم دارد. اثر مستقیم این پدیده مثل کم شدن دید و در پی آن بروز برخی مشکلات دیگر مثل لغو پرواز‌ها و بروز مشکلات جدی بر سلامت انسان مثل مشکلات تنفسی، مشکلات قلبی و عروقی، افزایش مراجعه به بیمارستان‌ها و حتی در افرادی که بیماری‌های خاص دارند، می‌تواند منجر به مرگ نیز شود. علاوه بر این، پدیده‌ گرد و غبار برای محیط‌زیست هم مشکلاتی را ایجاد می‌کند. برای مثال اگر این ریزگرد‌ها داری ترکیبات سولفات باشند بر محصولات کشاورزی تأثیری منفی خواهند داشت یا وجود برخی ترکیبات سمی و خطرناک علاوه بر تأثیر بر بخش کشاورزی می‌تواند عامل ایجاد سرطان در انسان نیز باشد. یکی دیگر از اثرات منفی که این پدیده دارد اثر تخریبی آنها روی آثار تاریخی مثل مجسمه‌ها و دیگر آثار باستانی است.

علاوه بر اثرات مستقیمی که انسان و محیط‌زیست را تهدید می‌کند یک سری آثار غیرمستقیم هم بر جامعه دارد. تحرک کم و توصیه به مردم برای کم کردن فعالیت‌های خارج از خانه در هوای آلوده موجب بروز افسردگی اقشار جامعه می‌شود.

متأسفانه پدیده ریزگرد‌ها اثرات اقتصادی منفی زیادی را هم در پی دارد. هزینه‌های ناشی از درمان بیماران، تعطیلی کسب و کار، لغو پروازها، کاهش توریست و مهاجرت‌های ناخواسته‌ای که ممکن است به دلیل پایین بودن سطح کیفیت زندگی در پی باشد.

گرد و غبار‌ها شامل چه موادی هستند و تأثیرگذاری آنها بر چه اساسی است؟

گرد و غبار دو مشخصه مهم دارد؛ فیزیکی و شیمیایی که نقش مهمی در تأثیرگذاری آنها دارد.

مشخصه فیزیکی، سایز و اندازه ذرات گرد و غبار است. طبق استاندارد تعریف شده برای اندازه ذرات، اینها در دو گروه pm10 و pm 2.5 تقسیم‌بندی می‌شوند.

pm 10 ذراتی هستند که قطر ایرودینامیکی آنها کم‌تر از ۱۰ میکرون و pm 2.5 ذراتی با قطر ایرودینامیکی ۲٫۵ میکرون هستند.

لزوم تقسیم بندی ذرات به این دو گروه به خاطر میزان نفوذ پذیری و تأثیر آنها بر سیستم تنفسی است به نحوی که ذرات با pm 10 غالباً قادر به وارد شدن به سیستم تنفسی ما نیستند و در مجاری تنفسی اولیه متوقف می‌شوند اما گروه دوم ذرات با ابعاد کم‌تر از ۲٫۵ میکرون قابلیت نفوذ بسیار زیادی داشته و به جهت نفوذ به قسمت‌های تبادلی با جریان خون صدمات خیلی زیادی را دربردارند. این ذرات به دلیل داشتن اندازه کوچک‌تر امکان طی مسافت بیش‌تری را هم دارد و به تبع آن قادر به آلوده‌سازی مناطق بیش‌تری نیز هست. جرم زیادی از ذراتی که وارد خوزستان می‌شوند به‌طور متوسط دارای اندازه ۳ میکرون‌ هستند.

مشخصه دوم گرد و غبار مشخصه شیمیایی است. به‌طورکلی چون منشأ اصلی گرد و غبار خاک است پس هر چیزی که در آن باشد مثل آلومینیم، آهن و فلزات سنگین می‌تواند در گرد و غبار نیز یافت شود. با بررسی‌های صورت گرفته روی مشخصه‌های شیمیایی ریزگردها، میزان صدمه‌رسانی ریزگردهای صنعتی و خودرو‌ها بیش‌تر از گرد و غبار می‌باشد ولی عاملی که باعث تشدید اثرگذاری گرد و غبار می‌شود، علاوه بر مشخصه شیمیایی میزان غلظت آن در هواست.

 

در مورد ترکیبات موجود در گرد و غبار خوزستان به‌طور دقیق مطالعاتی صورت نگرفته، اما طبق مطالعاتی که ۳ سال پیش توسط یکی از دانشجویان دکتری صورت گرفته بود بیش‌تر ترکیبات آن شامل فلزات سنگین می‌شود.