به بهانه ادامه غبارآلودگی هوا

بیابان‌زایی؛ علت غبارآلودگی هوا؟!

معصومه براتی- دیگر نیازی به خبر نیست تا بفهمیم هوا در برخی از شهر‌ها خصوصاً تهران چقدر بد شده است؛ کافی است دهان را باز کنید تا خیل عظیمی از ریزگرد به گلویمان وارد شود! سال‌هاست که معضل ریزگرد‌ها وجود دارد و در این بین تنها اتفاقی که با تشدید این پدیده می‌افتد، این است […]

معصومه براتی- دیگر نیازی به خبر نیست تا بفهمیم هوا در برخی از شهر‌ها خصوصاً تهران چقدر بد شده است؛ کافی است دهان را باز کنید تا خیل عظیمی از ریزگرد به گلویمان وارد شود! سال‌هاست که معضل ریزگرد‌ها وجود دارد و در این بین تنها اتفاقی که با تشدید این پدیده می‌افتد، این است که کارشناسان نظراتشان را برای مهار آن ابراز می‌کنند و بس! غبار داخل هوا به حدی است که با باز ماندن پنجره‌ها تمام وسایل خانه با تلی از خاک آشنا می‌شوند. کارواش بردن خودرو‌ها نیز این روز‌ها به طنزی بدل شده زیرا کافی است چند ساعت خودرو در خیابان بماند تا دوباره کثیف شود. به‌عنوان نمونه هوای شهر تهران به‌شدت تحت‌تأثیر پدیده گردوغبار قرار گرفته است و شدت آلودگی هوا در تهران تا جایی پیش رفت که طی چند روز اخیر شاخص کیفیت هوا (AQI) در برخی ایستگاه‌ها به عدد بی‌سابقه ۵۰۰ رسید؛ عددی که نشان‌دهنده وضعیت «بسیار خطرناک» است و سلامت تمامی گروه‌های جامعه را تهدید می‌کند. حال سؤال این است که علل اصلی غبارآلودگی هوا چیست و چه راهکارهایی برای مهار آن وجود دارد. بی‌تردید کاهش بارندگی یکی از عوامل اصلی این معضل است. به گفته کارشناسان محیط‌زیست چند سالی هست که با بحران خشکسالی مواجه هستیم و این در شرایطی است که طبق نقشه‌های هواشناسی بین‌المللی چند سال دیگر نیز درگیر این معضل خواهیم بود! از سوی دیگر کمبود بارش باعث کاهش سفره‌های زیرزمینی آب است که مهم‌ترین جزء پایداری زمین به حساب می‌آیند و بر همین اساس هم در سال‌های اخیر با معضل جدی فرونشست زمین مواجه بوده‌ایم! اما جمع‌بندی این چرخه معیوب به فاجعه‌ای عظیم ختم می‌شود و آن فاجعه بیابان‌زایی است! بیابان‌زایی به معنای تبدیل شدن مناطق حاصلخیز به بیابان است که عمدتاً ناشی از عوامل انسانی و تغییرات اقلیمی است. این پدیده باعث از بین رفتن پوشش گیاهی، فرسایش خاک و در نتیجه انتشار ذرات معلق در هوا می‌شود که به تشدید آلودگی هوا منجر می‌شود.

تبدیل زمین به بیابان!

افزایش طوفان‌های گردوغبار در قم، زنگ خطر یک بحران اقلیمی را به صدا درآورده است. کارشناسان می‌گویند؛ ۸۰ درصد این ریزگرد‌ها منشأ داخلی دارد؛ مسئله‌ای که نتیجه تخریب منابع طبیعی، خشکی آب‌‌ها و ضعف مدیریت در مقابله با بیابان‌زایی است. مثلاً مطالعات نشان می‌دهد که طی سال‌های اخیر، اراضی شور و بیابانی ۱۵ درصد افزایش یافته و پوشش گیاهی نیز پنج درصد کاهش داشته است. بیش‌ترین افزایش اراضی شور در بخش غربی استان قم ثبت شده است که بیانگر گسترش بیابان و کاهش زمین‌های قابل کشت در این منطقه است.

ماندگار تا پایان هفته

برخلاف آلودگی‌‌ها با منشأ سوخت فسیلی که در فصول پاییز و زمستان در شهر فراگیر و با وزش باد رفع می‌شود، وزش باد در شرایط فعلی باعث تداوم گرد و غبار می‌شود؛ موضوعی که صادق ضیائیان؛ رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت مخاطرات وضع هوای سازمان هواشناسی کشور هم، آن را تأیید می‌کند. او می‌گوید: با توجه به این‌که وزش باد شدید تا آخر هفته در تهران پیش‌بینی می‌شود، طبیعتاً این گردوغبار هم تا آخر هفته با غلظت‌های متفاوت وجود دارد. رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی، به تداوم این گردوغبار اشاره می‌کند و می‌گوید: با وجود اینکه دمای هوا بالاست اما وزش باد، گرد و خاک‌های غلیظ وارد شده به کشور را در هوا پخش می‌کند. با توجه به اینکه ذرات بسیار ریز هستند، به تراز میانی جو می‌رسند و هوا را تا این اندازه آلوده کرده‌اند.