بورس انرژی، مسیر مطمئن سرمایه‌گذاری در تجدیدپذیرها

کارشناس انرژی، گفت: با فراهم شدن زیرساخت‌های قانونی و مالی، بورس انرژی به بستری امن برای سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر تبدیل شده است. به گزارش مناقصه‌مزایده، علیرضا غفوری‌فرد؛ کارشناس انرژی، با اشاره به مقایسه میزان سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر با سایر بخش‌های انرژی در سال‌های اخیر، افزود: در سال گذشته میلادی، حدود ۱۱۱۶ میلیارد دلار در حوزه انرژی‌های فسیلی در سطح جهان سرمایه‌گذاری شده، در حالی که در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر این رقم به بیش از ۲۳۰۰ میلیارد دلار رسیده است؛ یعنی سرمایه‌گذاری در تجدیدپذیر‌‌ها بیش از دو برابر مجموع سرمایه‌گذاری در میادین نفت، گاز، پتروشیمی و سایر منابع فسیلی بوده است. وی ادامه داد: از این رقم، حدود ۷۷۰ میلیارد دلار در حوزه شبکه و ذخیره‌سازی، نزدیک به ۴۵۰ میلیارد دلار در تولید و حدود ۶۷۰ میلیارد دلار نیز در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی سرمایه‌گذاری شده است. این ارقام نشان‌دهنده یک روند جهانی مثبت و آینده‌دار در سرمایه‌گذاری‌های حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر است؛ به‌طوری‌که منابع مالی در جهان به‌سرعت به سوی این حوزه در حال حرکت هستند. بنابراین، ضروری است که کشور ما نیز از این فرصت جهانی به‌خوبی بهره‌مند شود. غفوری‌فرد؛ افزود: با توجه به ناترازی جدی در تأمین انرژی، استفاده از منابع تجدیدپذیر می‌تواند نقش قابل‌توجهی در تعادل‌بخشی به عرضه و تقاضا ایفا کند. البته باید دقت شود که نه در اهمیت این منابع بزرگ‌نمایی شود و نه نسبت به آن بی‌توجهی صورت گیرد. کارشناس انرژی، با اشاره به تحولات فناوری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، گفت: در ۱۰ سال گذشته، هزینه احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر حدود ۸۶ درصد کاهش یافته است. در حالی که قبلاً استفاده از این فناوری بسیار پرهزینه بود، اکنون با هزینه‌ای بسیار کمتر قابل دسترس است. برخلاف نیروگاه‌های بزرگ گازی که امکان تولید پراکنده را نداشتند، امروز حتی یک خانه تک‌واحدی در روستا هم می‌تواند به یک تولیدکننده انرژی تبدیل شود. کارخانه‌ها نیز می‌توانند از فضای سقف خود برای نصب پنل‌های خورشیدی استفاده کنند. در بسیاری از کشور‌های عضو اتحادیه اروپا، نصب پنل خورشیدی بر روی ساختمان‌‌ها به یک الزام قانونی تبدیل شده است؛ به‌گونه‌ای که تا سال ۲۰۲۷ این الزام برای ساختمان‌های جدید و تا سال ۲۰۳۰ برای تمامی ساختمان‌های موجود اجرایی خواهد شد. وی در ادامه بر اهمیت توجه به مبانی اجرایی این تحولات تأکید کرد و گفت: اکنون بستر مناسبی برای فروش برق از طریق بورس انرژی فراهم شده است. واحد‌های صنعتی می‌توانند بدون واسطه و مستقیماً از طریق بورس، برق مورد نیاز خود را از تولیدکنندگان خریداری کنند. این سازوکار نه‌تنها وابستگی به دولت را کاهش می‌دهد، بلکه فرصتی سودآور و آینده‌دار برای سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر فراهم می‌سازد. وی با تأکید بر ضرورت تضمین مشارکت دولت در تحقق این فرآیند، اظهار کرد: از آنجایی که تجربه‌های پیشین نشان داده که تعهدات بدون پشتوانه برای دولت مشکلاتی ایجاد کرده، پیشنهاد من به دولت این است که از پذیرش تعهدات فراتر از توان و مسئولیت قانونی خودداری کند. از سوی دیگر، به‌عنوان یک فعال بخش‌خصوصی تأکید دارم که باید زمینه‌ای فراهم شود تا مردم و سرمایه‌گذاران با اطمینان وارد حوزه سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر شوند، به‌ویژه از طریق سازوکار‌های همکاری بخش‌خصوصی. غفوری‌فرد؛ افزود: خوشبختانه امروز این بستر فراهم شده است؛ چه از طریق بورس انرژی و چه از طریق قرارداد‌های دوجانبه. اکنون این امکان وجود دارد که نیروگاه‌های احداث‌شده توسط بخش‌خصوصی، برق تولیدی خود را از طریق شبکه به فروش برسانند، بدون اینکه الزامی به احداث نیروگاه در مجاورت محل مصرف (مثل واحد‌های صنعتی) وجود داشته باشد. با وجود زیرساخت‌های فعلی برای انتقال و ترانزیت برق، استفاده از سازوکار بورس انرژی کاملاً عملیاتی و کارآمد است. وی تصریح کرد: از لحاظ قانونی نیز زیرساخت‌‌ها و مقررات لازم برای تحقق این همکاری‌‌ها فراهم است. در واقع شاید اکنون با فراوانی مقررات مواجه هستیم، اما نکته مهم آن است که این قوانین باید با جدیت بیشتری از سوی بخش‌خصوصی پیگیری و از سوی دولت اجرا شوند. در حال‌حاضر حجم معاملات برق در بورس انرژی محدود است، اما با افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش، انتظار می‌رود حجم معاملات افزایش یافته و به تدریج بورس انرژی به بازار اصلی معاملات برق کشور تبدیل شود. وی در ادامه به دو رکن اصلی توسعه پروژه‌های سرمایه‌گذاری اشاره کرد و گفت: سودآوری و امکان‌پذیری پروژه: هر پروژه باید از لحاظ فنی و اقتصادی قابلیت اجرا و بازدهی داشته باشد. دسترسی به منابع مالی: برای تحقق این پروژه‌ها، دسترسی به منابع مالی کافی ضروری است. در حال‌حاضر، محدودیت‌هایی در نظام بانکی کشور و در دسترسی به منابع مالی خارجی وجود دارد. همچنین دسترسی به منابع صندوق توسعه ملی نیز باید در جهت حمایت از این پروژه‌ها قرار گیرد. بازار پول و سرمایه نیز باید نقش جدی‌تری در این حوزه ایفا کند. وی با اشاره به گزارشی از آژانس بین‌المللی انرژی‌های تجدیدپذیر در فاصله سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۲۰ ، گفت: سهم آورده سرمایه‌گذار در تأمین مالی پروژه‌ها از ۷۷ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۴۳ درصد در سال ۲۰۲۰ کاهش یافته است و احتمالاً این سهم در سال‌های اخیر نیز کمتر شده است. این کاهش، نشانه‌ای از بلوغ فناوری‌های تجدیدپذیر و افزایش اطمینان بازار به این حوزه است. کارشناس انرژی، افزود: پیش از این، بانک‌ها نسبت به پایداری فنی و اقتصادی نیروگاه‌های خورشیدی تردید داشتند. اما امروز، در سطح جهانی، این نگرانی‌‌ها برطرف شده و به همین دلیل سهم تأمین مالی از طریق ابزار‌های بدهی (مانند وام بانکی و اوراق مشارکت) از ۲۳ درصد به ۵۶ درصد افزایش یافته است. وی تأکید کرد: بازار سرمایه داخلی نیز از نظر تطابق با استاندارد‌های بین‌المللی عملکرد مناسبی دارد و این زمینه‌ای فراهم کرده تا سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر با اعتماد بیشتری از سوی نهاد‌های مالی دنبال شود. این پروژه‌ها نه‌تنها سودآور هستند، بلکه از منظر ملی نیز اهمیت راهبردی دارند. کارشناس انرژی، گفت: در شرایطی که دولت به‌تدریج از تصدی‌گری در حوزه انرژی خارج شده، باید از ظرفیت بازار سرمایه برای تأمین مالی پروژه‌های تجدیدپذیر بهره‌برداری شود. رفع بسیاری از موانع قبلی و فراهم شدن زمینه‌های حقوقی و فنی، این امکان را به‌وجود آورده تا فعالان اقتصادی با اطمینان بیشتری وارد این حوزه شوند؛ چه در قالب نیروگاه‌های شخصی برای مصرف داخلی، و چه در قالب سرمایه‌گذاری برای فروش برق در بازار.