نگاهی به مهم‌ترین ابزار غرب برای آغاز مذاکرات با ایران

مکانیسم‌ماشه؛ زاییده برجام و ویران‌کننده اقتصاد!

علی غلام‌فراهانی- برنامه هسته‌ای، توافق برجام، جنگ ۱۲روزه و در نهایت مکانیسم‌ماشه؛ تمام این‌ها را که کنار هم بگذاری خطر را به خوبی احساس می‌کنی. برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان همواره خاری در چشم دشمنان کشورمان بوده است؛ برنامه‌ای که قرار بود با کمک روس‌ها و سرمایه‌گذاری کلانی که کشورمان انجام داده بود، بتواند خدماتی همچون […]

علی غلام‌فراهانی- برنامه هسته‌ای، توافق برجام، جنگ ۱۲روزه و در نهایت مکانیسم‌ماشه؛ تمام این‌ها را که کنار هم بگذاری خطر را به خوبی احساس می‌کنی. برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان همواره خاری در چشم دشمنان کشورمان بوده است؛ برنامه‌ای که قرار بود با کمک روس‌ها و سرمایه‌گذاری کلانی که کشورمان انجام داده بود، بتواند خدماتی همچون تولید برق و خدمات پزشکی هسته‌ای را ارائه کند اما به‌واسطه دشمنی‌ها بعد از دهه‌ها آن کارایی لازم را پیدا نکرده است. اما این برنامه مهم‌ترین دستاویز غرب برای تحریم‌ها بوده است و به همین دلیل هم بود که در سال ۲۰۱۵ کشورمان با اذن رهبری و با نرمشی قهرمانانه توانست توافق برجام را با غرب و آمریکا به دست آورد. قراردادی که با آمدن ترامپ در نخستین دور ریاست جمهوری خود به کاغذ پاره‌ای بدل شد! ترامپ برجام را بد‌ترین قرارداد تاریخ ینگه دنیا اعلام کرد و مدعی شد هیچ سودی از آن به آمریکا نمی‌رسد. با خروج آمریکا کشورهای دیگر برجام -روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان- نقش توافق را کمرنگ کرده تا به حدی که به گفته مقامات کشورمان دیگر اثری از آن باقی نماند. با پایان دور نخست ریاست جمهوری ترامپ امید‌ها برای احیای آن زنده شد اما فرصت‌سوزی باعث شد تا فرصت احیای آن از دست برود. ترامپ نیز بعد از غیبتی چهار ساله با شکست بایدن مجدداً به ریاست جمهوری آمریکا برگشت تا برجام رسماً به سراب تبدیل گردد. در حالی که هنوز روزی از زمان ریاست جمهوری ترامپ نگذشته بود، وی مدعی شد که خواستار گفتگوی مستقیم بین ایران و آمریکا بدون کشورهای دیگر است. مسئله‌ای که با همه مشکلاتش میسر شد و گفتگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان و رم تا دور پنجم برگزار شد. در حالی که همگان در انتظار دور ششم گفتگو‌ها بودند، صهیونیست‌ها در بیست و سومین روز خردادماه به کشورمان حمله کردند! حمله‌ای که باعث جنگ تحمیلی ۱۲روزه گردید. بعد از این حمله و مشارکت آمریکا در آن و خسارت زدن به سه پایگاه هسته‌ای کشورمان، غربی‌ها خواستار ادامه مذاکرات ایران با آمریکا و غرب شدند و در نهایت تهدید کردند در صورتی که کشورمان به میز مذاکره بازنگرد، مکانیسم‌ماشه را فعال خواهند کرد.

مکانیسم‌ماشه چیست؟

مکانیسم‌ماشه یا اسنپ‌بک، بخشی از سازوکار نظارتی مندرج در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است که پس از امضای برجام در سال ۲۰۱۵ به تصویب رسید. براساس این سازوکار، اگر هر یک از اعضای توافق هسته‌ای (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان) مدعی شوند که ایران تعهدات برجامی خود را نقض کرده، می‌توانند روند بازگرداندن تحریم‌های تعلیق‌شده را آغاز کنند. فعال‌سازی مکانیسم‌ماشه می‌تواند پیامدهای اقتصادی، سیاسی و دیپلماتیک گسترده‌ای برای ایران به‌همراه داشته باشد. مهم‌‌ترین تبعات آن عبارتند از:

  • بازگشت تمام تحریم‌های بین‌المللی سازمان ملل که پیش از توافق برجام بر ایران اعمال شده بود، از جمله تحریم‌های تسلیحاتی، موشکی، مالی و بانکی.
  • مسدود شدن دارایی‌های ایران در بانک‌های خارجی و محدودیت‌های شدید در مبادلات مالی بین‌المللی.
  • کاهش بیشتر ارزش ریال و افزایش نرخ تورم در بازار داخلی.
  • محدودیت در فروش نفت و کاهش صادرات، به‌دلیل تحریم کشتیرانی و بیمه.
  • بی‌ثباتی در فضای اقتصادی و افزایش فشار بر مردم و فعالان اقتصادی.

مکانیسم ماشه چه زمانی فعال خواهد شد؟

با توجه به بندهای قطعنامه ۲۲۳۱، مدت زمان اجرای این سند تا اکتبر ۲۰۲۵ (مطابق با مهرماه ۱۴۰۴) در نظر گرفته شده است.