ریال دیجیتال چه نقشی در نظام پرداخت کشور دارد؟!

ریال دیجیتال که سه سال قبل پیش‌نویس طرح آن از سوی بانک‌مرکزی منتشر شد، نوعی اسکناس است که همه مؤلفه‌های اسکناس به غیر از فیزیک آن را دارد و با آن می‌توان در حداکثر فاصله و حداقل زمان تراکنشی تا زیر سقف ۱۵ میلیون تومان انجام داد. به گزارش ایسنا، تحول دیجیتال از جمله مواردی است که به‌عنوان لازمه رشد اقتصاد دیجیتال مطرح می‌شود چراکه فناوری‌‌ها فرصت‌های بی‌شماری را برای سازمان‌ها در هر اندازه و صنعتی ارائه می‌کنند و با پیاده‌سازی صحیح طرح تحول دیجیتال، سازمان‌ها می‌توانند بهبود یابند، رشد کنند و در دنیای رقابتی امروز پیشرو باشند. تحول دیجیتال بر سه بخش دولت دیجیتال با محوریت هوشمندسازی، جامعه دیجیتال با محوریت فرهنگ‌سازی و کسب‌وکار دیجیتال با محوریت توسعه فضای کسب‌وکار، آینده جوامع را شکل می‌دهد و بر همه بخش‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی اثرگذار است. در این راستا بود که پاییز سه سال قبل «پیش‌نویس سند ریال دیجیتال» از سوی بانک مرکزی به‌طور رسمی منتشر شد و جهت دریافت نقطه نظرات متخصصان و کارشناسان در دسترس قرار گرفت و اعلام شد که یکی اولویت‌های بانک مرکزی است که می‌تواند کارایی و اثربخشی سیستم پرداختی کشور را گسترش دهد و در حال‌حاضر ۲۳ کشور در حال مطالعه بر روی ارز دیجیتال ملی خود هستند. طبق آنچه اعلام شده، ریال دیجیتال عملا اسکناس است و همه مؤلفه‌های اسکناس به غیر از فیزیک اسکناس را دارد و با آن می‌توان در حداکثر فاصله و حداقل زمان تراکنش انجام داد. درواقع تنها فرق آن حذف کاغذ و فیزیک است که با استفاده از آن به راحتی و به سرعت می‌توان خرید یا انتقال وجه انجام داد. در این باره سید ستار هاشمی؛ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، معتقد است ریال دیجیتال نه صرفاً یک موضوع شکلی، بلکه یک مقوله محتوایی است که به شدت مورد نیاز بوده و ضرورت دارد که برای آن تدبیر شود. بررسی‌‌ها نشان می‌دهد ریال دیجیتالی که برای ایران تدارک‌ دیده‌شده فقط برای تراکنش‌های خرد مردم است و هیچ فرد خارجی حق داشتن ریال دیجیتال را ندارد و هیچ تراکنشی خارج از مرزهای ایران ندارد. آن‌طور که مدیرعامل انجمن بلاک‌چین و پژوهشگر ارز دیجیتال گفته است؛ سقف تراکنش با ریال دیجیتال تا زیر سقف ۱۵ میلیون تومان است. بنابراین با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری و لزوم دیجیتالی شدن، تأمین و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم برای پیشبرد این پروژه برای استفاده گسترده‌تر آن بیش از پیش احساس می‌شود.

هدف از انتشار پول دیجیتال چیست؟

در پیش‌نویس سند ریال دیجیتال ابتدا اهداف بانک‌های مرکزی از انتشار پول دیجیتال آمده است که طبق آن، بانک‌های مرکزی با اهداف مختلفی اقدام به توسعه پول دیجیتال می‌کنند که از جمله آن‌‌ها می‌توان به مواردی همچون پاسخ به نیازمندی پرداخت‌های آتی در اقتصاد دیجیتال، بهبود کارایی ابزارهای پرداخت نوین، افزایش دسترس‌پذیری پول بانک مرکزی، مدیریت اثرات کاهش به‌کارگیری اسکناس در جامعه، توسعه ابزارهای پرداخت بین‌المللی با سایر کشورها، توسعه تاب‌آوری ابزارهای پرداخت، رسیدن به اهداف خاص در حوزه سیاست‌گذاری پولی و در مواردی مدیریت مخاطرات ناشی از رواج پول‌های خصوصی اشاره کرد. یکی از اهداف بانک مرکزی از توسعه این ابزار، فعال‌سازی ظرفیت برنامه‌پذیری پول در ذیل کارکردهای اقتصاد دیجیتال است. مسئله‌ای که محمدرضا فرزین؛ رئیس کل بانک مرکزی، بر آن اشاره و تأکید کرد: ریال دیجیتال می‌تواند بسترساز توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور باشد و کارایی سیستم نظارت و جمع‌آوری آمار مالی برای بانک مرکزی را به شکل مطلوبی افزایش و چون مستقیماً به کیف پول افراد واریز‌ها صورت می‌گیرد، می‌توان عملیات سیاست پولی را به درستی انجام داد. وی در رابطه با جایگاه ریال دیجیتال در کم اثر شدن تحریم‌ها، گفت: امروز اکثر کشورهای دنیا در حال تلاش برای کاهش هژمونی پول هستند و آنطور که ریال دیجیتال می‌تواند باعث کم اثر شدن تحریم‌ها شود و در ادامه پروژه به کاهش آثار تحریمی کمک بسزایی داشته باشد. در نهایت تابستان سال گذشته اجرای آزمایشی پروژه ریال دیجیتال در جزیره کیش رونمایی شد. با توجه به موارد مطرح شده، عملیاتی کردن ریال دیجیتال یکی از برنامه‌های بانک مرکزی در سال‌جاری است و برنامه جامعی برای عملیاتی کردن و بهره‌برداری از آن در سال‌جاری در نظر گرفته شده تا از ظرفیت‌های آن برای حکمرانی ریال استفاده شود.