کمبود فعلی آب و برق محصول ترک‌فعل‌ها در برنامه ششم توسعه!

مهدی یاوری- کمبود آب و برق مسئله کوچکی نیست. وقتی خسته از راه به خانه می‌رسی تا کمی استراحت کنی، اما کمبود آب و برق امان از شما می‌گیرد. تصاویر خالی از آب سدهای بزرگ کشور باعث نگرانی شده است و خاموشی‌های مکرر برق در اقصی‌نقاط کشورمان، زندگی و کسب‌وکار را به مخاطره انداخته است. روزی نیست که بدون نگرانی از خاموشی برق یا قطعی آب سپری شود. کشورمان نیز طبق گفته‌های مسئولین هواشناسی و وزارت راه در پنجمین سال خشکسالی پیاپی است و این امر باعث شده تا نگرانی‌ها افزایش یابد. طبق آمار از ۷۰ میلیارد لیتر آب موجود در کشورمان تنها هفت درصد به مصارف خانگی و سه درصد به بخش صنعتی می‌رسد. این در حالی است که بخش کشاورزی به‌تنهایی نزدیک به ۹۰ درصد آب موجود در کشورمان را می‌بلعد. حال در شرایطی که کاهش بارندگی‌ها باعث فجایعی همچون خشک شدن دریاچه ارومیه شده، همچنان محصولاتی همچون هندوانه که آب‌بری بسیار بالایی دارند در کشورمان کشت می‌شوند و زمین‌های زراعی کشور نیز روزبه‌روز در حال افزایش است! آمار‌ها می‌گویند که زمین زراعی کشورمان طی سال‌های اخیر از ۱۵۰ هزار هکتار به بیش از ۵۰۰ هزار هکتار افزایش یافته است! مسئولان نیز مدام صحبت از صرفه‌جویی می‌کنند، اما نمی‌گویند چرا برای بخش کشاورزی که عمده آب کشور را می‌بلعد همچنان هیچ برنامه‌ای ندارند!

ردپای ترک‌فعل‌ها در برنامه ششم توسعه در کمبود آب و برق!

البته کمبود آب و برق نیز مسئله امروز و دیروز نیست و تمامی دولت‌های قبلی در قبال آن مسئولیت داشتند. در این بین عدم اجرای برنامه ششم توسعه، نقشی اساسی در آن ایفا می‌کند؛ مثلاً در برنامه ششم توسعه تأکید شده بود که ۲۵ هزار مگاوات برق به شبکه برقی کشور اضافه شود اما این اتفاق رخ نداد! بله، عدم اجرای برنامه ششم توسعه یکی از دلایل کمبود برق در کشور عنوان شده است. به‌خصوص عدم تحقق هدف‌گذاری توسعه نیروگاه‌ها در این برنامه به دلیل ناترازی مالی صنعت برق، منجر به کمبود برق شده است. برنامه ششم توسعه شامل برنامه‌هایی برای توسعه و بهینه‌سازی تولید و مصرف برق بود که به دلیل عدم اجرای کامل این برنامه‌ها، به ویژه در زمینه توسعه نیروگاه‌ها و بهینه‌سازی مصرف، با کمبود برق مواجه شده‌ایم. به‌طور خلاصه، می‌توان گفت که عدم اجرای برنامه‌های توسعه‌ای در برنامه ششم توسعه، به ویژه در زمینه توسعه نیروگاه‌ها و بهینه‌سازی مصرف و همچنین مشکلات مالی صنعت برق، از عوامل اصلی کمبود برق در کشور هستند. در بخش آب نیز باز هم ردپای برنامه ششم دیده می‌شود و عدم اجرای کامل برنامه ششم توسعه در ایران به کمبود آب دامن زده است. در این برنامه، به کاهش مصرف سالانه آب به میزان ۱۱ میلیارد مترمکعب اشاره شده بود، اما این هدف محقق نشد. همچنین، برنامه ششم توسعه به بحران آب بی‌توجهی مطلق داشت و حتی در برخی موارد، اقداماتی برخلاف مدیریت صحیح منابع آب پیشنهاد شده بود، مانند افزایش جمعیت روستا‌ها و افزایش گردشگران، در حالی که منابع آب کافی برای این موارد وجود نداشت. این عدم اجرای برنامه، در کنار عوامل دیگری مانند خشکسالی و فرونشست زمین، وضعیت بحرانی کمبود آب در ایران را تشدید کرده است. قطعاً برخلاف گفته‌های مکرر مسئولین، مردم مقصر اصلی بحران کنونی آب نیستند، بلکه بی‌عملی و سیاست‌گذاری نادرست دولت‌ها، این بحران را ایجاد کرده است.