سهمِ اعتماد

نعیمه افشاری- جنگ تحمیلی ۱۲روزه علیه کشورمان اقتصاد ایران را هم مثل بسیاری از بخش‌ها تحت‌تأثیر قرار داد. با اینکه بازارسرمایه نیز همچون بازارهای طلا و ارز در ایام جنگ تحمیلی تعطیل بود، اما بعد از بازگشایی شاهد ریزش‌های پیاپی شاخص کل بورس بودیم اما با اعلام بسته حمایتی دولت مجدداً برای چند روزی شاخص سبز شد. دولت و مسئولان بورس اعلام کردند که از بازارسرمایه حمایت می‌کنند. در واقع رابطه دولت و ارکان اقتصادی همواره یکی از موضوع‌های مورد توجه متخصصان علم اقتصاد، فعالان اقتصادی و آحاد جامعه بوده است. برخی برای دولت نقش حداقلی بدون مداخله، ناظر و قانون‌گذار را در نظر می‌گیرند و برخی دیگر قائل به مداخله دولت در جنبه‌های مختلف اقتصاد هستند. از آنجایی که ما در اقتصادی قرار داریم که از سوی دولت حمایت می‌شود و وابسته به دولت است در این شرایط دولت و نهادهای متولی دولتی باید از بازار حمایت کنند.

طی ۲۰ سال، ۱۰ ریزش بالای ۲۰ درصد داشتیم!

کارشناسان می‌گویند؛ طی دو دهه اخیر، نزدیک به ۱۰ مورد ریزش بالای ۲۰ درصد در شاخص بورس کشور رخ داده که علت هر کدام متفاوت بود، برای مثال غیر از مورد سال ۱۳۹۹ و ۱۳۹۲ باقی موارد یا مربوط به افت قیمت جهانی بود یا برخی عوامل مثل تحولات منطقه‌ای بوده است. اما اتفاقی که طی هفته‌های اخیر رخ داده بود، نسبت به شوک‌های سیاسی گذشته متفاوت بود؛ چراکه شوک ناشی از جنگ همیشه بالا‌ترین شوک سیاسی وارده به اقتصاد است و در حقیقت در این شرایط نمی‌توان به خوبی به سهامداران توصیه کرد که چگونه از زیان ناشی از جنگ جلوگیری کند. اگر بپذیریم که نرخ ارز از سوی دولت مدیریت می‌شود باید انتظار داشته باشیم که دولت در این شرایط نیز از بازار حمایت کند و این در شرایطی است که برخی از اقتصاددان‌‌ها معتقد هستند که دولت منابعی به بازار تزریق نکند اما باید بپذیریم که دولت به دلیل قیمت‌گذاری‌های دستوری سالانه حدود ۶۰۰ همت از سود شرکت‌های بورس برداشت می‌کند و باید انتظار داشته باشیم که در این شرایط دولت و نهادهای متولی دولتی به حمایت از بازارسرمایه اقدام کنند.

تشکیل جلساتی برای صیانت از حقوق سهامداران

در همین رابطه، عضو شورای‌عالی بورس، با بیان اینکه با تعطیلی بورس از اموال و سرمایه مردم در بورس صیانت شد، گفت: اگر بورس فعالیتی داشت مردم در آن ایام به نقدینگی نمی‌رسیدند و متضرر می‌شدند. هادی محمدپور؛ عضو شورای‌عالی بورس، در گفتگو با ایلنا، درباره شرایط بازارسرمایه پس از جنگ ١٢روزه و در واکنش به انتقادات نسبت به تعطیلی بورس در آن ایام، اظهار داشت: در حال‌حاضر شرایط بورس روبه بهبود است اما باید توجه داشت که بورس ایران قابل مقایسه با بورس هیچ کشور دیگری نیست، چراکه بورس ایران تقریباً ساختار شبه‌دولتی دارد و حقوقی‌‌ها درباره بورس تصمیم می‌گیرند. وی ادامه داد: طبق مصوبه شورای‌عالی بورس در جنگ ١٢روزه، بازارسرمایه حدود ١٠ روز تعطیل اعلام شد تا شاخص ریزش شدیدی نداشته باشد. پس از آن تلاطم بسیار زیاد بازار وجود داشت به همین دلیل صف فروش طولانی بود اما به هر حال سیاست‌های اقتصادی کشورمان هیجانی هستند و با یک سخنرانی، پیامی و… شاخص بالا و پایین می‌شود. اما به‌طور کلی در آن ایام مدیریت خوبی انجام شد. عضو ناظر شورای‌عالی بورس، با بیان اینکه باید بپذیریم چالش بورس از سال‌های ١٣٩٩ و ١۴٠٠ شروع شد، گفت: افراد زیادی بدون آگاهی وارد بورس و بازار سهام شدند و مشکلات زیادی برای این افراد ایجاد شده است. محمدپور؛ با اشاره به بهبود وضعیت بازارسرمایه در روزهای پایانی هفته گذشته، افزود: اخیرا جلساتی برای صیانت از حقوق سهامداران تشکیل شد که موضوع جلسه اخیر هم تشکیل کمیته ویژه صیانت از سهامداران سهام عدالت بوده‌ و به مرور شرایط بهتر می‌شود اما باید پذیرفت که بورس هم تابعی از احوالات اقتصادی و سیاسی کشور و سایر کشور‌هاست. وی با اشاره به علت تعطیلی بورس در ایام جنگ تأکید کرد: اگر بورس فعالیتی داشت مردم در آن ایام به نقدینگی نمی‌رسیدند و متضرر می‌شدند چراکه وقتی صف فروش بالا برود خرید‌ و فروش انجام نمی‌شود و مردم هم از روی ناچاری سهام خود را با قیمت پایین به فروش می‌گذارند. در واقع بورس با تعطیلی ١٠ روزه به سهامداران و سرمایه‌گذاران بورس کمک شد. عضو شورای‌عالی بورس با بیان اینکه با تعطیلی بورس از اموال و سرمایه مردم در بورس صیانت شد، گفت: در ایام جنگ، اگر بورس با دامنه پایین هم فعال می‌شد، قطعاً مردم متضرر می‌شدند و تصمیمی که شورای‌عالی بورس برای تعطیلی گرفت تصمیم علمی‌تر و بهتری بود.

مجموعه نظام برای کمک به بورس وارد عمل شد

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز، با اشاره به این‌که مجموعه نظام برای کمک به بازارسرمایه وارد عمل شده، توضیح داد: پس از آن‌که حمایت‌ها و اقدامات حمایتی سازمان بورس در بازار سهام شروع شد، روزبه‌روز صف‌های فروش سهام نیز کاهش پیدا کرد. حجت‌اله صیدی؛ در گفتگو با خانه‌ملت، در پاسخ به پرسشی مبنی بر این‌که تزریق منابع اعتباری بانک‌مرکزی به بورس چه تأثیری بر بهبود روند بازار سهام داشته است، گفت: بازارسرمایه همیشه حساسیت‌های خاص خود را دارد. به همین دلیل شرایط بازار در پسا جنگ، با قبل از جنگ ۱۲روزه، متفاوت است، در نتیجه شکل‌گیری نگرانی‌هایی در بورس، پس از وقوع جنگ تحمیلی طبیعی بود؛ بنابراین لازم بود مثل دیگر کشورهای دنیا، برای کاهش نگرانی‌ها، از بورس را حمایت شود. در نتیجه مجموعه نظام وارد عمل شد و بسیاری به بورس کمک‌ کردند. رئیس سازمان بورس، افزود: بورس عصاره بازارهای دیگر است؛ اگر بورس دچار مشکل شود؛ قطعاً مابقی بازار‌ها نیز متاثر می‌شوند، در سراسر دنیا همین وضع حاکم است، چنان‌که در سال ۲۰۰۷ میلادی وقتی بازارسرمایه آمریکا دچار بحران شد دولت ایالات متحده ۷۰۰ میلیارد دلار به بازارسرمایه تزریق کرد تا بازار سهام را متعادل کند و جلوی سقوط بقیه بازار‌ها را بگیرد. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، اعلام کرد: در ایران نیز پس از وقوع جنگ، وقتی حاکمیت و دولت مشاهده کردند بورس از تعادل خارج شده در اسرع‌وقت وارد عمل شدند و حمایت‌های خود را از بورس انجام دادند، بانک‌مرکزی هم به بانک‌ها دستور داد که حمایت‌ها از بورس صورت بگیرد، بانک‌ها نیز از محل اعتبارات خودشان و بدون خلق نقدینگی به بازار سهام کمک کردند؛ بورس نیز هوشمند است وقتی فعالان بازار متوجه شدند حمایت‌ از بازار شروع شده و اقدامات احتیاطی سازمان بورس هم انجام شده روزبه‌روز از حجم صف‌های فروش سهام کاسته شد، چنان‌که از ابتدای هفته گذشته بازار سهام متعادل شده، فکر می‌کنم در هفته‌های آینده بورس متعادل‌تر هم خواهد شد. صیدی؛ با اشاره به این‌که بورس محل کسب بازده است، تأکید کرد: تلاش کرده‌ایم از طریق عادی‌سازی روند خرید و فروش سهام، شفاف‌سازی و تعامل با ناشران و شرکت‌های پذیرفته شده، عملکرد بازار را بهبود بخشیم. سعی خواهیم کرد بازار سهام به تعادل برسد و سهامداران بتوانند بازده مورد انتظار خود را در این بازار به‌دست آورند. او در عین حال تأکید کرد: البته بازارسرمایه همیشه نوسان دارد ولی انتظار داریم با بهبود فضای کلی اقتصاد ایران، بورس نیز هفته‌های بهتری را شاهد باشد. او در پاسخ به پرسشی مبنی بر این‌که مقرر شده بود بانک‌مرکزی ۶۰ همت به بورس تزریق کند، تأکید کرد: همان ۳۳ همتی که به بازار تزریق شده کفایت می‌کند، البته بانک‌مرکزی برای حمایت از بورس پای کار است. صیدی؛ توضیح داد: اگر خدای‌ناکرده اتفاقی در بورس بیفتد، بانک‌مرکزی حمایت‌های لازم را از بازارسرمایه انجام می‌دهد، چون بازارهای پول و سرمایه در کنار همدیگر هستند؛ یعنی اگر بازارسرمایه دچار مشکل شود بازار پول نمی‌تواند موفق عمل کند؛ بنابراین ما باید همدیگر را حمایت کنیم همان‌طور که ما از طریق انتشار اوراق در بازارسرمایه به تأمین بخشی از بودجه کمک می‌کنیم و جلوی وارد آمدن فشار به نقدینگی را می‌گیریم، بانک‌مرکزی هم از بازارسرمایه حمایت می‌کند تا بورس متعادل شود. او با اشاره به عملکرد صندوق‌های حمایتی بازارسرمایه، اعلام کرد: در هفته‌های اخیر بخشی از صف فروش حقیقی‌‌ها را صندوق تثبیت بازار و صندوق توسعه جمع‌آوری کردند و بخشی دیگر از صف‌های فروش را نیز دیگر سهامداران خرد و عمده جمع کردند و بازار به‌تدریج متوجه شد نباید برای فروش سهام عجله کند؛ در نتیجه صف‌های فروش سهام که در روزهای نخست پس از پایان جنگ زیاد شده بود، در روزهای بعد جمع شد.