نعل اسب یا فنر ساعت

نامزدهای انتخاباتی تعیین کنند

نعل اسب یا فنر ساعت

مجتبی قدیری

به جرأت می‌توان گفت بحث ایجاد اشتغال مهم‌ترین مبحث مطرح شده از سوی نامزدهای انتخاباتی است که تلاش دارند نشان دهند برای جامعه جوان ایران چه برنامه و سیاستی دارند. نکته اینجاست که این عزیزان همگی از ایجاد اشتغال صحبت می‌کنند و این‌که در کدام یک از بخش‌های اقتصاد ظرفیت‌های خالی وجود دارد که تمرکز آنها بر روی آن باعث می‌شود تا چند میلیون شغل ایجاد و بیکاری مرتفع شود.

آنچه مسلم است هیچ‌کدام از این عزیزان از کیفیت و درآمد مشاغل ایجاد شده صحبتی نمی‌کنند که مثلاً فرد بیکار در آینده با توجه به نرخ تورم جامعه چقدر درآمد کسب می‌کند! آیا درآمد کسب شده می‌تواند جوان بیکاری را ترغیب کند به تشکیل خانواده؟ یا این دستمزد آنقدر ناچیز و خرد است که با بیکاری فرقی ندارد؟

این مبحث ایجاد اشتغال در دولت آینده مرا به یاد داستان پیترتی‌یل انداخت که می‌گفت «‌یک شمش آهن را در نظر بگیرید که ارزش آن ۵ دلار است. اگر از این شمش آهن در کوره آهنگری، نعل اسب بسازید ارزش آن ۱۰ دلار خواهد شد. چنانچه همین شمش را به یک کارگاه سوزن‌سازی بدهیم، بهای سوزن‌های ساخته شده به۳۲۸۵ دلار بالغ می‌شود. ولی اگر این شمش را به یک کارخانه ساعت‌سازی بدهیم. قیمت فنرهای ساعتی که نهایتاً از آن ساخته می‌شود ۲۵۰۰۰۰دلار خواهد شد. در واقع، تفاوت ارزش ایجاد شده بین ۵ دلار و ۲۵۰۰۰۰ دلار است». ارزش افزوده‌ای که در تولیدات مختلف خودنمایی می‌کند، بُعد نمایان و آشکار این داستان است که بسیاری بر آن تأکید دارند.

اما این‌که برای ساخت نعل، نیروی انسانی کم‌تر و کم تخصص‌تر نیاز است در حالی‌که برای ساخت فنرهای ساعت علاوه بر آن‌که نیروی انسانی بیش‌تر و با تخصص بالاتر نیاز است؛ از ابعاد پنهان این داستان می‌باشد.

حالا باید گفت نامزدهای انتخاباتی باید در وعده‌های تبلیغاتی خود مشخص نمایند که شمش‌های ایده‌های آنها برای ایجاد اشتغال در کدام بخش‌هاست. این مشاغل قرار است نعل اسب با ارزش افزوده پایین تولید کند، که نه تنها نیروی انسانی زیادی نمی‌خواهد بلکه درآمد ناچیز هم دارد، ضمن آن‌که سهم ناچیزی در افزایش درآمد سرانه ملی دارند یا قرار است شمش‌های ایده‌های نامزدهای انتخاباتی، فنر ساعت تولید کنند که علاوه بر ارزش افزوده بالا و نیروی کار فراوان، سهم بالایی در افزایش درآمد سرانه ملی داشته باشند.

نکته اینجاست که این حجم از افراد بیکاری که این عزیزان برای آنها قرار است شغل ایجاد نمایند نیروی انسانی بی‌سواد و غیرمتخصص نیستند. بلکه افراد تحصیل‌کرده‌ای هستند که از دانشگاه‌های این کشور فارغ‌التحصیل شده‌اند. بنابراین شمش‌های ایده آنها باید ساخت فنر ساعت باشد نه نعل اسب.