مزایده واگذاری بناهای تاریخی به بخش‌خصوصی؛ درست یا نادرست؟

معصومه براتی- واگذاری بناهای تاریخی به بخش‌خصوصی در دولت‌های مختلف به انجام رسیده است اما اینکه آیا این اقدام باعث تخریب بناهای تاریخی می‌شود یا خیر مسئله‌ای است که باید مورد بررسی بیشتر قرار گیرد. کارشناسان بناهای تاریخی، واگذاری بنا‌‌ها به بخش‌خصوصی را اشتباهی فاحش می‌دانند و می‌گویند به دلیل آنکه بخش‌خصوصی برای مدت محدودی بنای تاریخی را برعهده دارد، تنها هدفش به‌طور طبیعی سودجویی است و این امر بنا‌‌ها را به نابودی می‌کشاند. از سوی دیگر دولت نیز توان اداره این بنا‌‌ها را ندارد و به‌طبع نگهداری این همه بنای تاریخی، نیاز به بودجه‌ای عظیم است. این وسط قانون؛ واگذاری بنا‌های نفیس و فاخر به بخش‌خصوصی را ممنوع کرده و اما وزارت میراث فرهنگی در هر دولت امکان مرمت این بنا‌های پرهزینه را به دلیل نداشتن بودجه کافی نداشته است. به عبارت بهتر، ماجرای واگذاری بنا‌های فاخر به بخش‌خصوصی که واجد قرار گرفتن در فهرست نفایس کشور و متعلق به دولت جمهوری اسلامی ایران هستند، ماجرای پیچیده‌ای است. طی سال‌های گذشته موضوع واگذاری عمارت مسعودیه تهران که در ردیف نفایس و بنا‌های فاخر کشور قرار می‌گیرد به بخش‌خصوصی که در نهایت با شکایت وزارت میراث فرهنگی قرارداد آن فسخ شد، یا زمزمه واگذاری زندان اسکندر در یزد به بخش‌خصوصی برای مرمت و بهره‌برداری از این اثر فاخر تاریخی که در نهایت در حد زمزمه باقی ماند، موضوعاتی است که دولت‌های مختلف را با چالش مواجه کرده است. در چنین شرایطی تکلیف چیست؟

بهره‌برداری از فضاهای تاریخی باید به بخش‌خصوصی واگذار شود

در همین رابطه، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، در جریان بازدید از کاخ تاریخی ناصری در شهرستانک استان البرز، با تأکید بر لزوم واگذاری مدیریت اماکن تاریخی به بخش‌خصوصی، این رویکرد را راهکاری مؤثر برای احیای میراث ملی دانست و از پیشرفت ۷۰ درصدی مرمت این بنای قاجاری خبر داد. رضا صالحی‌امیری؛ در جریان بازدید از کاخ تاریخی ناصری واقع در شهرستانک استان البرز، با تأکید بر اهمیت نقش‌آفرینی بخش‌خصوصی در حفظ و احیای میراث فرهنگی کشور، اضافه کرد: تجربه ما در حوزه مدیریت میراث فرهنگی نشان داده است که دولت نباید همه امور اجرایی را در انحصار خود نگه دارد، بلکه باید با اعتماد به مردم، مدیریت و بهره‌برداری از فضاهای تاریخی را به بخش‌خصوصی واگذار کند. وی با اشاره به روند مرمت و بازآفرینی کاخ ناصری توسط سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی، افزود: این مجموعه که چند سال پیش واگذار شده، امروز به لطف تلاش‌های بخش‌خصوصی، شاهد پیشرفت چشمگیری در بازسازی است. این تجربه موفق، مؤید سیاست قطعی صندوق احیاء و بهره‌برداری از اماکن تاریخی است که ما نیز آن را ابلاغ کرده و با جدیت پیگیری می‌کنیم. وزیر میراث فرهنگی، همچنین به ظرفیت‌های گسترده تاریخی در کشور اشاره کرد و گفت: تنها در استان‌هایی مانند یزد، نیشابور و سبزوار صد‌‌ها هکتار بنای تاریخی وجود دارد که باید با مشارکت مردم احیا شوند. در کرج نیز، آثار تاریخی متعددی از دوره‌های مختلف قاجار تا صفوی موجود است. در سفر اخیر به کرج و بازدید از چند اثر تاریخی، این پیام روشن شد که آبادانی و حفظ تمدن ایران بدون مشارکت مردم ممکن نیست.