کمبود بودجه و نیروی متخصص، گره اصلی توسعه اکتشافات معدنی

مشاور شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، گفت: یکی از معضلات اساسی در مسیر توسعه اکتشافات، نبود نیروی انسانی جوان و کارآزموده است. بسیاری از کارشناسان مجرب و باتجربه که سال‌‌ها در این حوزه فعالیت کرده‌اند، بازنشسته شده‌اند و این خلأ به‌خوبی توسط نسل جدید پوشش داده نشده است. به گزارش اقتصادآنلاین، بهروز برنا؛ با اشاره به این نکته که فعالیت‌های اکتشافی در کشور با روندی مناسب در حال اجراست، اظهار داشت: برخلاف تصور عمومی، اکتشافات قابل‌توجهی انجام شده است. به‌طور مثال، در سال گذشته ۱۵,۷۸۰ تن طلای محتوا، بیش از دومیلیارد و ۳۰۰ میلیون تن مس، ۲,۶۷۰ میلیون تن سنگ‌آهن (که ۱۱۴ میلیون تن آن مربوط به منطقه لاسری است)، ۵۸ میلیون تن سرب و ۲۸٫۵ میلیون تن زغال‌سنگ کشف شده است. همچنین همکاری‌هایی میان سازمان زمین‌شناسی و ایمیدرو در قالب طرح‌های اکتشافی در مناطق مختلف کشور در حال اجراست. برنا؛ افزود: با این حال، یکی از چالش‌های اساسی، کمبود بودجه و منابع مالی است که با نیازهای این حوزه همخوانی ندارد. همچنین سرعت پروژه‌های اکتشافی باید افزایش یابد؛ چراکه هم بخش‌خصوصی و هم نهادهای دولتی، برای تأمین نیاز صنایع کشور در تلاش‌اند. این کارشناس معدنی، به مشکلات زیرساختی صنایع‌معدنی نیز، اشاره کرد و گفت: برخی کارخانه‌ها به دلیل نبود زیرساخت‌هایی مانند برق، با ظرفیتی پایین‌تر از انتظار فعالیت می‌کنند که این موضوع بر کل زنجیره معدن اثرگذار است. از سوی دیگر، سازمان زمین‌شناسی با مشکلاتی در جذب نیروی انسانی مواجه است؛ ظرفیت رشته‌های مرتبط با معدن و زمین‌شناسی در دانشگاه‌ها خالی مانده و دلیل عدم اقبال دانشجویان به این رشته‌ها نیازمند بررسی جدی است. برنا؛ ادامه داد: نبود نیروی انسانی متخصص و جوان باعث شده است فرآیندهای اکتشافی با کُندی مواجه شوند؛ بسیاری از کارشناسان مجرب بازنشسته شده‌اند و انتقال دانش میان نسل‌‌ها به‌خوبی صورت نگرفته است. همچنین تجهیزات به‌روز اکتشافی مانند ژئوفیزیک هوایی نیاز به نوسازی دارد؛ برای مثال، موتور تنها هلی‌کوپتر سازمان زمین‌شناسی از کار افتاده و به دلیل تحریم‌ها امکان تأمین تجهیزات جدید محدود است. وی خاطرنشان کرد: ایران دارای تنوع قابل‌توجهی از مواد معدنی و شانس بالایی برای اکتشاف موفق است. بنابراین اگر مدیریت معادن در قالب یک وزارتخانه مستقل و چالاک‌تر صورت گیرد، بازخورد بهتری حاصل می‌شود؛ تجربه‌ دوره وزارت معادن و فلزات نشان داده که ساختار متمرکزتر در این حوزه موفق‌تر عمل کرده است. برنا؛ همچنین بر لزوم تعیین فرماندهی واحد در حوزه اکتشاف تأکید کرد و گفت: فرآیند چهارمرحله‌ای اکتشاف شامل پی‌جویی، شناسایی، اکتشاف عمومی و تفصیلی باید توسط سازمان زمین‌شناسی هدایت شود و بخش‌خصوصی پس از رفع ریسک اولیه، در قالب مزایده وارد میدان شود. وی با انتقاد از برخی رویه‌ها در واگذاری محدوده‌ها، بیان کرد: گاهی محدوده‌های دارای رگه‌های معدنی به‌گونه‌ای کوچک می‌شوند که بخش اصلی ماده معدنی خارج از محدوده قرار می‌گیرد که این فرآیند نیاز به اصلاح دارد تا سازمان زمین‌شناسی بتواند نقش فعال‌تری ایفا کند. برنا؛ افزود: مجوزهای لازم برای اکتشاف گاهی با چالش‌هایی مانند مخالفت میراث فرهنگی، منابع طبیعی، محیط‌زیست و معارضان محلی مواجه می‌شوند که فرآیند را بسیار پیچیده می‌سازد. او با اشاره به اهمیت ایجاد توازن میان عرضه و تقاضای نیروی انسانی متخصص، گفت: در شرایط کنونی، نه‌تنها تعداد کارشناسان کم شده، بلکه دانش و تجربه نیز از دست رفته است. بنابراین لازم است مکانیزمی طراحی شود که نیروهای متخصص تربیت شوند و تجارب قدیمی‌‌ها را منتقل کنند. برنا؛ در پایان، تأکید کرد: مقررات فعلی باید بازنگری شود، به‌ویژه برای اکتشاف مواد استراتژیک. اگر مدیران بالادستی تخصص لازم را نداشته باشند، تصمیمات غیرکارشناسی موجب کُند شدن یا بسته شدن مسیر کارشناسان می‌شود که برای بهبود وضعیت، نگاه تخصصی و چابک‌سازی ساختار‌ها ضروری است.