شهرداری پول ندارد، دولت منابع!

علی قره‌داغلی- تهران آب ندارد، تهران برق ندارد، تهران هوا ندارد و تهران انگار گوش شنوا ندارد! نزدیک به یک‌چهارم جمعیت کشور در تهران و البرز زندگی می‌کنند و این جمعیت عظیم نیازمند نیازهای اولیه‌ای همچون آب، برق و گاز است. این در شرایطی است که همچنان و بی‌وقفه مجوزهای ساخت‌وساز صادر می‌شود! ساخت‌وسازهایی که در نهایت قرار است منجر به زندگی انسان‌ها شوند و آنان نیز نیازمند همین امکانات حداقلی هستند. روزی نیست که در شبکه‌های اجتماعی تصاویری از قطع آب و برق را نبینیم اما همچنان صدور مجوزهای ساخت‌وساز ادامه دارد. سؤال این است؛ مسئولان شهرداری چه زمانی دست از سر تهران برمی‌دارند؟! آیا جمعیت چند میلیونی تهران کفاف مردم را می‌دهد که مدام مجوز ساخت‌وساز صادر می‌شود. شهرداری تهران البته می‌گوید؛ نیاز به تأمین مالی برای اداره شهر دارد و در این بین صدور مجوز ساخت‌وساز شاید یکی از عمده‌ترین بخش‌های درآمدی شهرداری‌ها محسوب می‌شود. نزدیک به یک دهه قبل طرح درآمدسازی پایدار برای شهرداری‌ها در مجلس مطرح شد و در نهایت این طرح در سال ۱۴۰۱ توسط مجلس تصویب و به قانون تبدیل شد. این قانون به شهرداری‌ها اجازه می‌دهد تا از طریق منابع مختلفی مانند عوارض محلی، مشارکت با بخش‌خصوصی و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های شهری، درآمدزایی کنند و وابستگی خود را به درآمدهای ناپایدار مانند فروش تراکم کاهش دهند. اما این قوانین به ظاهر نتوانسته درآمد را برای شهرداری‌ها به ارمغان بیاورد و نتیجه آن شده که همچنان مجوزهای ساختمانی ادامه دارد. بر همین اساس اعمال نقشه مخدوش برای صدور مجوزهای ساختمانی در تهران طی سال‌های اخیر باعث شد، نرخ «جمعیت قابل سکونت در واحدهای مسکونی موجود» از ظرف جمعیتی مصوب سال ۸۶ عبور کند. طرح جامع تهران، سقف جمعیت‌پذیری شهر در سال ۱۴۰۵ را ۱۰٫۵ میلیون نفر تعیین کرده، اما هم‌اکنون در پایتخت برای سکونت حدود ۱۱٫۶ میلیون نفر، آپارتمان وجود دارد!

هشدار رئیس‌جمهور

مسعود پزشکیان؛ رئیس‌جمهور، بارها از لزوم عدم توسعه در تهران سخن گفته است. وی روز دوشنبه هفته گذشته در جلسه هیئت دولت با اشاره به «خطر تمدنی» ناشی از تمرکز جمعیت و توسعه در تهران و شهرهای بزرگ، خواستار هدایت توسعه به سمت مناطق جنوبی و حاشیه خلیج‌فارس شد. وی تأکید کرد که تهران با چالش‌های جدی نظیر کمبود آب و انرژی و فرونشست ۳۰ سانتیمتری زمین مواجه است و باید با توزیع هوشمندانه پول و مشوق‌ها، صنایع و کارخانه‌ها را به سمت جنوب سوق داد. رئیس‌جمهور، پیش‌تر نیز در بازدید سرزده از وزارت نیرو، گفته بود: در توسعه و ارائه مجوز ساخت در شهری مثل تهران، ملاحظه ظرفیت تأمین آب و توان آب زیرزمینی این شهر را نداشته‌ایم و با اسکان بیش از حد جمعیت و ساخت‌وسازهای بی‌ضابطه، یک کلانشهر را به نقطه بحرانی رسانده‌ایم. ما پیش از اینکه اقدام به توسعه سکونتگاه، ایجاد واحد صنعتی و یا ساخت‌وساز جدید کنیم، باید اول برای تأمین آب آن منطقه پیش‌بینی‌های لازم را کرده باشیم؛ صدور مجوز ساخت باید منوط به تمهید تأمین آب باشد و قانون واگذاری انشعاب آب در شهرها باید براساس امکان تأمین آب بازنگری شود. کشور هم‌اکنون در ناترازی شدیدی در زمینه آب و برق قرار گرفته و وزارت نیرو باید با برنامه‌های دقیق تلاش کند تا آسیب‌های این ناترازی به حداقل ممکن کاهش یابد. در نهایت باید این نکته را یادآور شد که به نظر می‌رسد پشت‌پرده توسعه بی‌ضابطه تهران عدم تحقق درآمدهای پایدار برای شهرداری است. از سوی دیگر دولت نیز امکانات تأمین منابع اولیه زندگی را ندارد و در نهایت این مردم هستند که بیشترین ضرر را خواهند دید.