دبیر ستاد توسعه فناوری‌های کوانتومی، با اشاره به راهبردهای کلان کشور در این حوزه، گفت: ایران همسو با سند ملی کوانتوم در حال پیگیری چهار محور اصلی شامل توسعه زیرساخت‌ها، گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان، تقویت ارتباطات بین‌المللی و تعریف اقدامات ملی است. به گزارش ایسنا، کوانتوم، دنیای اسرارآمیز ذرات و انرژی‌ها، جایی که مرزهای ممکن و […]
دبیر ستاد توسعه فناوری‌های کوانتومی، با اشاره به راهبردهای کلان کشور در این حوزه، گفت: ایران همسو با سند ملی کوانتوم در حال پیگیری چهار محور اصلی شامل توسعه زیرساخت‌ها، گسترش شرکت‌های دانش‌بنیان، تقویت ارتباطات بین‌المللی و تعریف اقدامات ملی است. به گزارش ایسنا، کوانتوم، دنیای اسرارآمیز ذرات و انرژی‌ها، جایی که مرزهای ممکن و ناممکن در هم می‌آمیزند و فناوری‌های آینده را شکل می‌دهند. فناوری کوانتومی استفاده از قوانین عجیب و شگفت‌انگیز فیزیک کوانتوم برای ساخت ابزار‌ها و سیستم‌های پیشرفته گفته می‌شود. این قوانین در دنیای بسیار کوچک ذرات، مثل الکترون‌‌ها و فوتون‌ها، رفتارهایی دارند که در دنیای بزرگ‌تر ما عجیب به نظر می‌رسند، مثل در هم‌تنیدگی و ابرموضعیت (superposition یکی از اصول بنیادین فیزیک کوانتومی). در کوانتوم ذرات می‌توانند همزمان در چند حالت باشند و ذرات می‌توانند به‌طور اسرارآمیزی با هم ارتباط داشته باشند و از این ویژگی‌‌ها می‌توان برای ساخت کامپیوترهای فوق‌العاده سریع (رایانه کوانتومی)، ارتباطات کاملاً امن (شبکه کوانتومی) و حسگرهای بسیار دقیق استفاده کرد. از این‌رو، کوانتوم به‌عنوان دنیای عجیب و شگفت‌انگیز ذرات ریز شناخته می‌شود، زیرا در این جهان عجیب، مفاهیم و فناوری‌هایی که پیش‌تر تنها در تخیل وجود داشتند، امروز به واقعیت تبدیل شده‌اند. در این مسیر پیچیده و جذاب، ایران با تدوین سند ملی کوانتوم و برنامه‌های بلندپروازانه، تلاش می‌کند جایگاهی ویژه در عرصه بین‌المللی پیدا کند. وحید جان‌نثاری؛ سرپرست ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کوانتوم، لیزر و فوتونیک، در گفتگو با ما، علاوه بر مرور برنامه‌ها و راهبردهای کشور، از چالش‌ها، سرمایه‌گذاری‌‌ها و افق‌های پیش‌روی این فناوری سخن گفت و تصویری روشن از آینده علمی ایران در حوزه کوانتوم ارائه کرد. وحید جان‌نثاری؛ با اشاره به سند ملی کوانتوم مصوب سال ۲۰۱۶ اظهار کرد: در این سند چهار راهبرد کلان مشخص شده که شامل توسعه زیرساخت‌ها، حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان، گسترش ارتباطات بین‌المللی و اجرای اقدامات ملی است. برای هر یک از این حوزه‌ها نیز اولویت‌‌ها و جدول زمان‌بندی مشخص شده است. وی ادامه داد: سه شاخه اصلی فناوری کوانتومی یعنی ارتباطات، حسگر‌ها و محاسبات در این سند مورد توجه قرار گرفته‌اند و اولویت‌های ملی در هر یک از این بخش‌‌ها تعیین شده است. جان‌نثاری؛ درخصوص اعتبارات و سرمایه‌گذاری در این حوزه، اظهار کرد: میزان سرمایه‌گذاری مورد نیاز در هر حوزه نیز متناسب با سطح پیچیدگی آن متفاوت است. به‌عنوان مثال، توسعه محاسبات کوانتومی به سرمایه‌گذاری بسیار بیشتری نیاز دارد و معمولاً به همکاری‌های گسترده دانشگاهی و صنعتی وابسته است. سرپرست ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کوانتوم، لیزر و فوتونیک با بیان اینکه ایران همانند روند جهانی در برخی حوزه‌ها به محصول نزدیک‌تر است، تصریح کرد: در بخش‌های حسگر‌ها و ارتباطات کوانتومی نسبت به محاسبات کوانتومی به مرحله تولید محصول نزدیک‌تر هستیم. این وضعیت در سطح جهانی نیز مشابه است، چراکه توسعه رایانه‌های کوانتومی نسبت به حسگر‌ها و سامانه‌های تصویربرداری یا ارتباطی با کُندی بیشتری پیش می‌رود. جان‌نثاری؛ در بخش دیگری از سخنان خود به جایگاه ویژه لیزر در فناوری‌های کوانتومی اشاره کرد و گفت: لیزر‌ها کاربردهای گسترده‌ای در حوزه کوانتوم دارند. خوشبختانه ایران از سال‌‌ها قبل در این زمینه فعالیت داشته و نهادهای متنوعی از جمله مرکز ملی لیزر و سازمان‌های بزرگ علمی در این حوزه فعال هستند. سند ملی توسعه علوم و فناوری‌های کوانتومی، در اردیبهشت سال‌جاری از سوی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به تصویب رسید. در مقدمه این سند تأکید شده است: «این انتظار وجود دارد که با اجرایی شدن این سند؛ جمهوری اسلامی ایران با برخورداری از نیروی انسانی متخصص و زیرساخت‌های پیشرفته، به‌منظور حفظ استقلال، ارتقای امنیت ملی، تأمین نیازهای راهبردی و خلق ارزش‌افزوده در اقتصاد دانش‌بنیان؛ بتواند از علوم و فناوری‌های کوانتومی بهره‌برداری کند و در تعاملات بین‌المللی و خلق جغرافیای نوین علم و فناوری با کشورهای پیشرو و کشورهای منطقه به‌ویژه کشورهای همسو، مشارکت مؤثری داشته باشد.» افق زمانی این سند؛ ۱۰ساله و قلمرو آن شامل سیاست‌گذاری کلان، جهت‌دهی کلان فعالیت‌های ملی و تنظیم روابط بین نهادهای ملی در همه ابعاد حوزه علوم و فناوری‌های کوانتومی شامل آموزش، پژوهش، تولید علم، مهندسی، فناوری، ترویج، توسعه محصول و توسعه بازار تعیین شده است. ماده یک این سند به اهداف کلان حوزه کوانتوم اشاره می‌کند و اهداف این حوزه را این گونه اعلام می‌کند:
* توسعه آموزش‌عالی و تأمین نیروی انسانی متعهد و متخصص متناسب با نیازهای کشور در توسعه علوم و فناوری‌های کوانتومی.
* قرار گرفتن کشور در میان کشورهای برتر جهان در تولیدات علمی این حوزه و کاربردی نمودن پژوهش‌ها.
* قرار گرفتن کشور در میان کشورهای برخوردار از فناوری‌های بومی و توسعه فروش محصولات ساخت داخل.
* حل مسائل اولویت‌دار راهبردی و حیاتی مرتبط با علوم و فناوری‌های کوانتومی در سطح ملی.
* تقویت زیست‌بوم نوآوری در علوم و فناوری‌های کوانتومی با تأکید بر افزایش سرمایه‌گذاری، تأمین زیرساخت‌های مورد نیاز، توسعه مراکز تحقیقاتی مناسب و استفاده بهینه از ظرفیت نیروی انسانی.
* ارتقای مشارکت کشور در همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی علوم و فناوری‌های کوانتومی.
در متن سند واحد هزار برای حجم صادرات قید نشده است. ولی در تبصره (۱) این سند تأکید شده است که ستاد توسعه علوم و فناوری‌های کوانتومی موظف است مقادیر موجود و مطلوب شاخص‌های ارزیابی کلان فاقد مقدار را ظرف مدت شش ماه تدوین کرده و به ستاد راهبری و نظارت علم، فناوری و نوآوری شورای‌عالی انقلاب فرهنگی ارائه کند.
راهبردهای اصلی کشور در حوزه کوانتوم
در ماده۳ این سند اقدامات ملی را در حوزه کوانتوم تبیین کرده است که «راه‌اندازی رشته علوم و فناوری‌های کوانتومی و سایر رشته‌های مورد نیاز و اضافه شدن گرایش‌‌ها و واحدهای مرتبط با این حوزه در سایر رشته‌ها و بازنگری محتوای آموزشی آنها با رویکرد تربیت نیروی انسانی برای تحقیق و توسعه»، «تعریف بورسیه‌های تحصیلی و حمایت از دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی و پژوهشگران دوره‌های پسادکتری در حوزه علوم و فناوری‌های کوانتومی» و «حمایت از ایجاد و ارتقای آزمایشگاه‌های آموزشی مناسب در حوزه علوم و فناوری‌های کوانتومی با هدف تأمین امکانات مورد نیاز برای برگزاری دوره‌های آموزشی و تربیت نیروی انسانی متخصص و توانمند» از جمله این اقدامات ملی تعیین شده است.
موارد زیر از دیگر اقدامات ملی این سند اعلام شده است:
* بسترسازی توسعه تعامل و همکاری بین گروه‌های فیزیک نظری و سایر گروه‌ها در قالب پروژه‌های مشترک به‌منظور تقویت پشتوانه علمی فعالیت‌های تجربی و جهت‌دهی کاربردی فعالیت‌های پژوهشی نظری.
*حمایت از تحقیقات بنیادی و کاربردی مشترک حوزه علوم و فناوری‌های کوانتومی با سایر حوزه‌های فناورانه نوظهور و راهبردی به‌ویژه هوش‌مصنوعی، به‌منظور پیشتازی در حوزه‌های بین‌رشته‌ای و جلوگیری از تهدیدات احتمالی.
*حمایت از ایجاد میان‌رشته‌ای‌‌ها و پژوهش‌های مرتبط به‌منظور فهم نسبت بین فلسفه و حکمت اسلامی و سایر علوم انسانی با علوم و فناوری‌های کوانتومی، نظریه‌پردازی و ارائه تفسیرهای نوین در نظریه کوانتوم و پیش‌بینی تبعات توسعه علوم و فناوری‌های کوانتومی در علوم اسلامی و انسانی.
*التزام به ارائه برنامه‌های آموزشی و پژوهشی به منظور تبیین صحیح از پدیده‌های کوانتومی و فلسفه فیزیک کوانتوم با پوشش طیفی از مکاتب فلسفی مختلف و با توجه ویژه به فلسفه و حکمت اسلامی برای عموم متخصصان حوزه کوانتوم.
*ایجاد یک آزمایشگاه ملی در حوزه فناوری‌های کوانتومی با رویکرد تقویت و تجمیع زیرساخت‌های اساسی مورد نیاز و با همکاری کشورهای پیشرو و کشورهای منطقه.
*حمایت از ایجاد و توسعه مراکز تحقیقاتی مأموریت‌محور با رویکرد تعریف پروژه‌های پژوهشی کلان و مشارکتی
*ارتقاء آزمایشگاه‌های پژوهشی کوانتومی کشور از طریق حمایت مالی و تسهیل واردات تجهیزات مورد نیاز و حمایت از ساخت برخی از تجهیزات ضروری.
*شبکه‌سازی ملی و بین‌المللی آزمایشگاه‌ها با همکاری شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی.
*ایجاد سازوکارهای استانداردسازی فرآیند‌ها و محصولات کوانتومی و راه‌اندازی آزمایشگاه‌های مرجع آزمون و ارزیابی جهت اعطاء گواهینامه‌ها و استانداردهای معتبر به‌منظور تسهیل فروش آنها در داخل و خارج کشور.
*ایجاد صندوق پژوهش و فناوری تخصصی در حوزه فناوری‌های کوانتومی با مشارکت سایر نهادهای مالی.
*حمایت از اعزام متخصصان کشور به مراکز تحقیقاتی معتبر جهانی و شرکت در رویدادهای علمی و فناوری معتبر جهانی.
*همکاری با متخصصین شاخص خارجی و متخصصین و پژوهشگران ایرانی خارج از کشور و استفاده از ظرفیت آنها برای مشاوره و داوری طرح‌‌ها و پروژه‌ها.
* حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به‌منظور توسعه فناوری و تولید محصولات و تجهیزات مورد نیاز در حوزه‌های اولویت‌دار و توسعه بازار.
* حمایت از اخذ تأییدیه‌های ملی و بین‌المللی برای محصولات تولید داخل جهت ایجاد اطمینان در خرید محصولات داخلی برای تمامی خریداران اعم از خریداران صنعتی و دانشگاهی.
* حمایت از صادرات محصولات کوانتومی داخلی.
* تعیین حوزه‌های اولویت‌دار کوانتوم.
دیدگاه بسته شده است.