فریدونکنار سیاهچاله پرندگان

فریدونکنار سیاهچاله پرندگان

هر سال ۴میلیون پرنده مهاجر مهمان ایران می‌شوند اما این بهشت دیرین، اکنون سیاهچاله پرندگان نام گرفته است؛موضوعی که جای خالی روز ملی پرندگان در تقویم رسمی کشور را بیش‌تر به چشم می‌آورد.

به گزارش مهر، آب کم عمقی آرام موج می‌زند. دورتادور آبگیر را نیزار‌‌ها و درختچه‌ها گرفته‌اند و هر از گاه پرنده‌ای سر در آب می‌برد و بیرون می‌آورد. اطراف تالاب، خانواده‌هایی هستند که برای پرندگان نگهبانی می‌دهند. مراقبند کسی تیراندازی نکند، یا حتی با موتور رد نشود که آرامش پرندگان به هم بخورد. حتی برای پرندگان غذا می‌ریزند. پرندگان که به تالاب خو گرفتند، شب اول ماه‌های قمری که ماه در آسمان نیست و هوا تاریک است تورهای هوایی را نصب می‌کنند و ناگهان غوغا می‌شود. صدای جیغ و هُف هُف بال چندین هزار پرنده شب را فرا می‌گیرد و صبح روز بعد، مرده یا زنده پرندگان در بازار محلی به فروش می‌رسد.

آن‌گونه که اسماعیل کهرم، پرنده‌شناس و مشاور سازمان حفاظت محیط‌زیست، می‌گوید: از حدود ۴٫۵ میلیون پرنده که حدس می‌زنیم به‌طور متوسط هر سال وارد کشور می‌شود، یک میلیون پرنده به راحتی در فریدونکنار از میان می‌رود.

دو مسیر مهم مهاجرتی از ایران می‌گذرد

اما مهمانان تالاب‌های دیگر ایران هم حال و روز چندان خوشی ندارند. آرامش پرندگان مهمان در برخی از تالاب‌‌‌ها با صدای گلوله از هم می‌شکافد و در برخی دیگر با کمبود منابع آبی و مدیریت نادرست آن، اصلاً تالابی به جا نمانده که سفره‌ پذیرایی از پرندگان باشد. میزبان پرندگان شکاری هم دکل‌های بلندی هستند که چون مناسب‌سازی نشده‌اند با برق فشارقوی از مهمان پذیرایی می‌کنند.

به گفته کارشناسان بیش از ۵۰۰ گونه پرنده در ایران داریم که حدود ۷۰ درصد آنها پرندگان مهاجر هستند. کهرم در این باره توضیح می‌دهد: پرنده‌ها از سرما عاصی نیستند و با پرهایشان تا منفی ۴۰ درجه حرارت را به راحتی تحمل می‌کنند اما غذایشان یخ می‌زند و از بی‌غذایی است که مهاجرت می‌کنند. یعنی اگر در مبدأ کسی غذای دستی کافی به آنها بدهد همانجا می‌مانند و تکان نمی‌خورند.

او تشریح می‌کند: ما مناطق جغرافیایی گرم‌تری برای اینها فراهم می‌کنیم و در فصل سرما در ایران غذا در دسترسشان هست. ایران از قدیم در مسیر عبور پرندگان مهاجر بوده است و دو دسته پرنده مهاجر داریم. یک دسته از صفحات شمالی یعنی سیبری به ایران و مستقیم به سواحل خزر می‌آیند و از آنجا هم به سمت تالاب‌های ۲۵۲ گانه سراسر کشور پایین می‌روند و سپس به خلیج‌فارس می‌رسند. دسته دیگر هم از اروپا می‌آیند که از ترکیه وارد ایران می‌شوند و اینها هم زمستان را یا اینجا می‌گذرانند یا به آفریقا می‌روند. این دسته به صورت یک «گردنه بطری» از ترکیه وارد ایران می‌شوند و پخش می‌شوند اما این بدبخت‌ها را می‌گیرند و هر کدام را با قیمت خاصی به کشورهای عربی قاچاق می‌کنند.

مرغان همه حب جیم خوردند

اسماعیل کهرم در پاسخ به این پرسش که وضعیت پرندگان مهاجر در ایران چگونه است، می‌گوید: وضع پرنده مهاجر بستگی به زیستگاهش دارد. مثلاً من خودم زمانی در دشت ارژن سرشماری می‌کردم و ۴هزار و ۵۰۰ بال پرنده داشتیم اما حالا دیگر پرنده‌ای آنجا نیست، چون تالاب خشک شده است.

وی تأکید می‌کند: وضعیت پرنده بستگی به زیستگاهش دارد، یعنی این‌که مثلاً تالاب چقدر آب داشته باشد، شاداب باشد، طراوت داشته باشد و در یک کلام زنده باشد نه این‌که در تالاب‌های شمال با تورهای هوایی مواجه شود یا پرندگان شکاری با شکار و صید و قاچاق و زنده‌گیری طرف باشد.

 

این بوم‌شناس و مشاور سازمان محیط‌زیست تصریح می‌کند: وضعیت پرنده‌های مهاجر در ایران اصلاً خوب نیست به این دلیل که زیستگاه ندارند. اخیراً خوشبختانه باران‌هایی که آمد بسیاری از تالاب‌های کشور احیا شد اما زمان حضور پرندگان مهاجر نبود. چون اگرچه ما پرندگان بهاری هم داریم و هر چهارفصل پرنده به کشور می‌آید اما عمدتاً پرندگان مهاجر با آمدن بهار از کشور می‌روند و یک شعری هم بود که می‌گفت «چون رفت بهار و شد زمستان/مرغان همه حب جیم خوردند».