ستاد ملی ترانزیت؛ کلید طلایی رسیدن ایران به هاب ترانزیتی منطقه

گروه راه‌وشهر‌سازی -در دنیای امروز، ترانزیت به‌عنوان یک موتور محرک برای اقتصاد کشورها، نقش حیاتی ایفا می‌کند. موقعیت جغرافیایی ایران به‌عنوان پل ارتباطی میان آسیا و اروپا، این کشور را به یک قطب بالقوه ترانزیتی تبدیل کرده است. اما تحقق اهداف بلندمدت اقتصاد مقاومتی و بهره‌برداری بهینه از این قابلیت‌ها، منوط به تکمیل و به‌روزرسانی کریدورهای اصلی کشور است. به گزارش مناقصه‌مزایده، توسعه ترانزیت می‌تواند درآمد ارزی قابل‌توجهی را برای کشور به همراه داشته باشد. درآمدهای حاصل از عوارض ترانزیتی، خدمات بندری، انبارداری و سایر خدمات مرتبط، می‌توانند به تقویت اقتصاد ملی کمک کنند. همچنین، توسعه ترانزیت منجر به ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در بخش‌های حمل‌ونقل، لجستیک و خدمات وابسته می‌شود. با افزایش حجم ترانزیت، شرکت‌های داخلی می‌توانند در بازارهای منطقه‌ای و بین‌المللی رقابت‌پذیرتر شوند و سهم بیشتری از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهند. کریدورهای اصلی کشور، شامل کریدورهای شمال–جنوب و شرق–غرب، نقش حیاتی در توسعه ترانزیت ایفا می‌کنند. کریدور شمال–جنوب، امکان اتصال کشورهای آسیای‌میانه و روسیه به آب‌های آزاد خلیج‌فارس و اقیانوس هند را فراهم می‌کند. کریدور شرق–غرب نیز، ایران را به‌عنوان یک مسیر ترانزیتی مهم بین آسیا و اروپا مطرح می‌کند. تکمیل و توسعه این کریدورها، نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌ها، بهبود امنیت و تسهیل فرآیندهای اداری است. در همین راستا، دولت و بخش‌خصوصی باید با همکاری و هماهنگی بیشتر، در سرمایه‌گذاری و اجرای پروژه‌های مرتبط تسریع بخشند. بهبود فرآیندهای ترخیص و عبور کالا، توسعه بنادر، تقویت خطوط ریلی و جاده‌ای و بهره‌گیری از فناوری‌های هوشمندسازی، از جمله اقداماتی است که در ارتقای کارایی این کریدور‌ها نقش حیاتی دارد. کارشناسان بر این باورند که توسعه ترانزیت نه‌تنها یک فرصت اقتصادی است، بلکه استراتژی مهم برای ایجاد اشتغال، کاهش وابستگی اقتصاد به نفت و تقویت روابط منطقه‌ای است. در نتیجه، سیاست‌گذاری‌های عمومی و هماهنگی‌های ملی باید در اولویت قرار گیرد تا بتوان مسیرهای ترانزیتی کشور را به‌عنوان راهبردی پایدار و کارآمد، به مرحله اجرا رساند. چنانچه کشور در مسیر تکمیل و بهره‌برداری کامل از کریدورهای اصلی خود گام‌ بردارد، نه‌تنها جایگاه منطقه‌ای و جهانی خود را تقویت می‌کند، بلکه مسیر توسعه پایدار و مقاومتی را برای آینده رقم خواهد زد. در این باره، عبدالجلال ایری؛ سخنگوی کمیسیون عمران مجلس، با اشاره به ضرورت توسعه ترانزیت با تکمیل کریدورهای اصلی کشور، گفت: دولت در سال‌های اخیر گام‌های مثبتی برای توسعه ترانزیت برداشته و طبق گزارش مسئولان، در سال گذشته رشد قابل‌توجهی داشتیم. اما با وجود شرایط خاص موقعیتی کشورمان و تلاش‌های کشورهای همسایه برای تسخیر سهم ایران با دور زدن کشور، برای تثبیت جایگاه ایران به‌عنوان هاب منطقه‌ای و رسیدن به چشم‌اندازهای برنامه هفتم، نیازمند تحرک بیشتری هستیم. این نماینده مردم در مجلس، عنوان کرد: یکی از خلأهای اساسی در مدیریت ترانزیت کشور، نبود یک نهاد متمرکز و قدرتمند برای ساماندهی امور است. تشکیل ستاد ملی ترانزیت با حضور نمایندگان وزارت راه، گمرک، وزارت امورخارجه و بخش‌خصوصی می‌تواند به هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی، رفع موانع قانونی و تسریع در تصمیم‌گیری‌های کلان کمک کند. این ستاد باید با اختیارات ویژه و رویکرد عملیاتی، پروژه‌های استراتژیک مانند راه‌آهن رشت-آستارا را پیگیری کند و از موازی‌کاری‌های هزینه‌بر جلوگیری کند. تشکیل این ستاد در قانون برنامه هفتم مورد تأکید قرار گرفته و امیدواریم به‌زودی شاهد فعالیت آن باشیم. وی خاطرنشان کرد: سال ۱۴۰۴ و هدف ۴۰ میلیون تنی ترانزیت بین‌المللی در برنامه هفتم توسعه، فرصتی تاریخی برای ایران است. اما تحقق این آرمان مستلزم توجه ویژه به چند محور از جمله اولویت‌دهی به پروژه‌های نیمه‌تمام مانند کریدور ریلی شمال-جنوب، تسهیل مقررات برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی در زیرساخت‌های لجستیکی، و بهره‌گیری از دیپلماسی اقتصادی برای انعقاد قراردادهای جدید با کشورهای همسایه و فرامنطقه‌ای است. سخنگوی کمیسیون عمران مجلس، در هشداری درباره سبقت‌گیری رقبای منطقه‌ای ایران در حوزه ترانزیت، عنوان کرد: در شرایطی که ایران به دنبال توسعه ترانزیت است، رقبای منطقه‌ای با حمایت قدرت‌های جهانی در حال ایجاد مسیرهای جایگزین هستند. اگر امسال به‌عنوان سالی سرنوشت‌ساز، برنامه‌ریزی منسجمی صورت نگیرد، خطر از دست دادن سهم بازار ترانزیت دور از ذهن نیست. ایری؛ اظهار کرد: دولت در سال گذشته تلاش‌های خوبی داشته، اما امسال باید با تشکیل ستاد ملی ترانزیت، بسیج تمامی ظرفیت‌ها و تقویت همکاری‌های بین‌المللی، توسعه زیرساخت‌ها، نوسازی ناوگان، حذف موانع لجستیکی و بهبود رویه‌های گمرکی و مرزی، زمینه را برای جهش در این حوزه فراهم کند. ترانزیت تنها یک منبع درآمد نیست، بلکه اهرمی برای تقویت جایگاه ژئوپلیتیک ایران در منطقه و جهان محسوب می‌شود. وقت آن است که با عزمی راسخ، از این فرصت طلایی بهره ببریم.