ایران سومین کشور دنیا از نظر فرونشست

رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، با بیان این‌که ایران سومین کشور دنیا از نظر گستردگی فرونشست است، گفت: در استان گلستان وسیع‌‌ترین پهنه فرونشستی را داریم. به گزارش مناقصه‌مزایده، علی بیت‌اللهی؛ با اشاره به پدیده فرونشست، اظهار کرد:‌ در کشورهایی از جمله آمریکا، ژاپن، چین، هندوستان و… پدیده فرونشست خیلی گسترش دارد. وی با بیان اینکه عامل اصلی فرونشست زمین در ایران پایین رفتن سطح آب زیرزمینی است، گفت:‌ در اطراف تهران جاهایی داشتیم که سطح آب ۲۰ تا ۳۰ متر بود، الان ۱۲۰ متر هم چاه می‌زنیم، اما دیگر آب نیست. آب استخراج شده و جایگزین نشده، به این می‌گویند بیلان منفی آب. بیت‌اللهی؛ افزود: وقتی سطح زمین آب را از دست می‌دهد، لایه‌های زیرین متراکم می‌شود و سطح زمین به تبع از دست دادن آب پایین می‌رود. ایران از نظر تعدد زون‌های فرونشست، جزو سه کشور دنیاست. رئیس بخش زلزله‌شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، ادامه داد: در این صورت آب‌های سطحی دیگر به زمین نفوذ پیدا نمی‌کند، آب‌خوان‌‌ها آب‌های خود را از دست می‌دهند و روان‌آب‌‌ها در سطح زمین جاری می‌شوند. بیت‌اللهی؛ بیان کرد:‌ دشت‌های حاصلخیز که مواد مغذی آن‌ها در همان نیم تا یک متر سطح زمین است در اثر روان‌آب‌‌ها شسته شده و اراضی حاصلخیز به بیابان‌های لم‌یزرع تبدیل می‌شوند. وی یادآور شد: همراه با این پدیده بسیاری از مستحدثات ما آسیب می‌بیند. در خیلی از جا‌ها آثار تاریخی از بین می‌رود. امروز نقش جهان اصفهان ترک خورده، مسجد سید اصفهان، پای نقش رستم، محوطه تخت جمشید و… ترک خورده است. متاسفانه از حدود ۶۷ میراث فرهنگی، ۲۷ اثر در پهنه فرونشست قرار دارد. وی با اشاره به اینکه خطوط ریلی و جاده‌ها هم متأثر از فرونشست هستند، به‌طوری که خطوط ریلی در مسیر تهران–مشهد و اصفهان–تهران همه زون‌‌ها پهنه فرونشست هستند، گفت: در مسیر ریل ساحل دریاچه ارومیه با از دست دادن آب دریاچه درست در آنجایی که انتظار نداشتیم، فرونشست داشتیم. در استان گلستان وسیع‌‌ترین پهنه فرونشستی را داریم. در مازندران نیز در جاهایی که باور نمی‌کردیم فرونشست داریم. فراگیری فرونشست در کشور بسیار زیاد است. مقام مسئول وزارت راه‌وشهرسازی، با اعلام این‌که پهنه فرونشست بیشتر در جاهایی هستند که سکونتگاه‌های جمعیتی قرار دارد و در کویر و کوهستان فرونشست زمین نداریم، اظهار کرد:‌ در شهرهایی مانند مشهد (شمال غرب)، جنوب غرب تهران، جنوب شرق شیراز و نیمه‌شمالی اصفهان فرونشست توسعه یافته است. جا دارد توجه ویژه به این پدیده داشته باشیم چون جزیی از پایداری سرزمینی ایران است. بیت‌اللهی؛ با یادآوری آغاز فرونشست زمین در کشور، گفت: کاهش منابع آب زیرزمینی ایران براساس نقشه‌ها از اواسط دهه ۵۰ و همزمان با رشد جمعیت و توسعه کشاورزی آغاز شد، اما از اوایل دهه ۷۰ افت سطح آب به‌طور ناگهانی شدت گرفت. وی با اشاره به میزان آب زیرزمینی از دست‌رفته، افزود: اگر کانالی از ساحل دریای مازندران تا دریای عمان با عمق ۱۰۰ متر و پهنای ۱۰۰۰ (یک کیلومتر) تصور کنیم، حجم آبی که کشور از دست داده معادل پر شدن چنین کانالی است. این بیلان منفی آب خود را در قالب فرونشست نشان داده و اگر مدیریت نشود، طبیعت قطعاً پاسخ سختی خواهد داد.