هدف‌گذاری ۴۰ میلیون تُنی ترانزیت تا پایان برنامه هفتم پیشرفت

سرپرست دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های وزارت راه‌وشهرسازی، با اشاره به عبور حدود ۲۰ میلیون تن ترانزیت از قلمروی ایران در سال گذشته و هدف‌گذاری ۴۰ میلیون تنی ترانزیت تا پایان برنامه هفتم پیشرفت، گفت: پیش‌بینی شده که حدود ۷۰ درصد این مقدار از طریق جاده‌ و ۳۰ درصد از مسیر ریلی انجام شود. به گزارش مناقصه‌مزایده به نقل از وزارت راه‌وشهرسازی، جعفر جمیلی؛ با اشاره به سابقه تاریخی مسیرهای تجاری در منطقه، اظهار داشت: ریشه بسیاری از کریدورهای عبوری فعلی به جاده‌های باستانی بازمی‌گردد که طی هزاران سال تمدن‌های شرق و غرب را به یکدیگر متصل می‌کردند. وی تأکید کرد: اکنون نیز مسیرهای طراحی‌شده در داخل کشور در راستای همان شبکه‌های تاریخی است که حالا در قالب ابتکارات نوینی چون کمربند–جاده (BRI) از سوی چین دنبال می‌شود. سرپرست دفتر تجاری‌سازی وزارت راه‌وشهرسازی، گفت: در سال گذشته، نزدیک به ۲۰ میلیون تن بار ترانزیتی از قلمرو ایران عبور کرده است که حدود ۸۸ درصد آن سهم حمل‌ونقل جاده‌ای و ۱۲ درصد آن سهم ریلی بوده است. او افزود: بخش عمده این ترانزیت، مربوط به فرآورده‌های نفتی از اقلیم کردستان عراق به سمت بنادر جنوبی ایران بوده که به کشورهای حوزه خلیج‌فارس صادر می‌شوند. همچنین بخشی از ترانزیت نیز از مسیر بندرعباس به افغانستان و برخی از مرزهای شمال غربی به شمال‌شرقی کشور انجام شده است. جمیلی؛ با اشاره به اهداف سند برنامه هفتم پیشرفت، تصریح کرد: در این سند، تحقق ۴۰ میلیون تن ترانزیت سالانه تا سال ۱۴۰۷ پیش‌بینی شده که حدود ۷۰ درصد آن باید از طریق جاده‌ و ۳۰ درصد از مسیر ریلی انجام شود. در سال نخست برنامه (۱۴۰۳) به عدد ۲۰ میلیون تن دست یافتیم. تحقق کامل هدف، نیازمند توسعه و تکمیل زیرساخت‌های جاده‌ای و ریلی، تسهیل تردد در پایانه‌های مرزی و هوشمندسازی فرآیندهای تجاری است. وی با اشاره به چالش‌های ژئوپلیتیکی در مسیرهای دریایی مانند تنگه‌هرمز، باب‌المندب و کانال سوئز، گفت: این تهدیدات باعث شده کشور‌ها به‌سمت استفاده از کریدورهای زمینی گرایش پیدا کنند. او افزود: هرچند حدود ۸۰ درصد تجارت جهانی از طریق دریا انجام می‌شود، اما مسیرهای جایگزین زمینی به‌ویژه پس از جنگ روسیه و اوکراین اهمیت بیشتری یافته‌اند. جمیلی؛ به نقش دیپلماسی اقتصادی و حضور فعال ایران در گفتگوهای منطقه‌ای اشاره کرد و گفت: سفر رئیس‌جمهور به ارمنستان و بلاروس که از اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیاست، در همین راستا انجام شده است. ایران با استفاده از مسیرهای مرزی چون جلفا و نخجوان، می‌تواند اتصال راهبردی خود را با ارمنستان و روسیه تقویت کند. به‌ویژه در شرایطی که مسیر ریلی رشت–آستارا هنوز به بهره‌برداری کامل نرسیده است. وی با بیان اینکه تنها یک درصد از تجارت ۹۰۰ میلیون تنی روسیه از طریق دریای خزر انجام می‌شود، گفت: این عدد نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری مؤثری برای استفاده از ظرفیت‌های ترانزیتی دریای خزر انجام نشده است. در حالی‌که کشورهای قفقاز و آسیای‌میانه، مسیرهای شرقی دریای خزر را فعال کرده‌اند، ایران تاکنون در جذب سهم خود از تجارت این مسیر موفق عمل نکرده است. جمیلی؛ افزود: بخشی از بارهای صادراتی هند و روسیه که می‌توانست از مسیر ایران عبور کند، به‌دلیل عوامل بازدارنده پیش‌روی تجار، بازرگانان و شرکت‌های حمل‌ونقلی از جمله تحریم‌های عمدتاً در حوزه خطوط کشتیرانی، مبادلات ارزی و پوشش‌های بیمه‌ای، باعث استفاده از سایر مسیر‌ها حتی با زمان سفر طولانی‌تر و هزینه‌های بالاتر می‌شوند. وی گفت: ایران در کریدورهای متعددی مشارکت دارد که امکان اتصال ریلی و جاده‌ای بین شرق و غرب یا شمال و جنوب را فراهم می‌کنند. تقویت این مسیرها، نیازمند هماهنگی چندجانبه، جذب سرمایه خارجی و رفع موانع تجاری و بانکی است. جمیلی؛ همچنین از تشکیل ستاد ملی ترانزیت براساس ماده ۵۷ قانون برنامه هفتم توسعه خبر داد و گفت: دبیرخانه این ستاد در وزارت راه مستقر و فعال شده است و جلسات آن فعلاً در سطح دبیر ستاد و نمایندگان دستگاه‌های عضو برگزار شده است. پیش‌نویس سند ملی ترانزیت با مشارکت این دستگاه‌ها تهیه و آماده طرح در جلسه اصلی ستاد است. سرپرست دفتر تجاری‌سازی و امور تشکل‌های وزارت راه‌وشهرسازی، در پایان تأکید کرد: وزارت راه‌وشهرسازی از تجربیات و دانش اساتید دانشگاه در تدوین پروژه‌ها استفاده می‌کند. مطالعات جامع حمل‌ونقل کشور در حوزه‌های ریلی و جاده‌ای با مشارکت دانشگاه‌های معتبر داخلی انجام شده است.