ناترازی مالی مادر ایجاد همه مشکلات صنعت آب و برق کشور

وزیر نیرو، گفت: بزرگ‌‌ترین و شاید مادر همه مشکلات صنعت آب و برق، مشکل اقتصادی و ناترازی مالی است. به گزارش مناقصه‌مزایده، عباس علی‌آبادی؛ در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی گزارش کمیسیون انرژی، اظهار کرد: طبق گفته کارشناسان، بزرگ‌‌ترین و شاید مادر همه مشکلات صنعت آب و برق، مشکل اقتصادی و ناترازی مالی است. این ناترازی موجب شده در سال‌های گذشته پرداخت بدهی‌‌ها به پیمانکاران و سرمایه‌گذاران حوزه آب و برق به موقع انجام نشود و مشکلات متعددی را ایجاد کند. به‌طوری که در حال‌حاضر ۵۶۷ طرح نیمه‌تمام وجود دارد که نیازمند ۲۰۰۰ همت اعتبار است که تکمیل این پروژه‌ها حدوداً به ۲۰ سال زمان نیاز است. وزیر نیرو، اظهار کرد: قیمت‌های تکلیفی موجب شده‌اند تا تشکیل سرمایه در این حوزه متوقف شود و مصرف برق و آب به صورت غیرهدفمند و غیربهره‌ور افزایش یابد؛ در نتیجه، ناترازی اقتصادی در بخش آب و برق به وجود آمده است. همان‌طور که همه شما می‌دانید، در ابتدای دولت و به ویژه در تابستان ۱۴۰۳ این ناترازی به رقم بی‌سابقه‌ای حدود ۲۰ هزار مگاوات رسید. این مسئله باعث شد تا علاوه بر کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری، مصرف نیز به شدت افزایش یابد؛ به‌طوری که رشد مصرف در سال گذشته از هشت درصد فراتر رفت. وی ادامه داد: موضوع دوم اینکه، به گواهی تمامی مراجع علمی و تخصصی، ما وارد عصری شده‌ایم که در آن، مصرف برق به‌طور وسیع و مستمر رشد خواهد داشت. انقلاب صنعتی چهارم و پنجم، همراه با توسعه هوش‌مصنوعی، نیاز به برق را به شدت افزایش خواهد داد. اگر بخواهیم این نیاز روزافزون را با روش‌های سنتی پاسخ دهیم، با چالش‌های عظیم جهانی و بعضاً محلی مواجه خواهیم شد؛ از این‌رو، باید تأمین این نیاز را با روش‌های نوین، بهره‌ورتر و قابل‌قبول‌تر دنبال کنیم. در حال‌حاضر، اغلب کشورهای پیشرو، افزایش راندمان، تکمیل چرخه ترکیبی در نیروگاه‌های سیکل ساده و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را به‌عنوان مسیر آینده انتخاب کرده‌اند. وزیر نیرو، خطاب به نمایندگان مجلس، گفت: در سال گذشته، در ابتدای دوره سرما با کمبود شدید سوخت مواجه شدیم. بخشی از سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها از منابع مازاد و خارج از برنامه تأمین شد. این شرایط باعث شد عملیات تعمیرات اساسی نیروگاه‌ها به سختی انجام شود و بخشی از تجهیزات آسیب ببیند. نتیجه آن، کاهش راندمان، کاهش توان تولید و افزایش فشار بر شبکه بود. علی‌آبادی؛ تأکید کرد: به‌دلیل تبعات زیست‌محیطی این شرایط، بار‌ها و بار‌ها مدیران وزارت نیرو برای پاسخگویی به نهادهای نظارتی و قضایی احضار شدند؛ در حالی‌که نه‌تنها تقصیری نداشتند، بلکه با فداکاری کامل و با وجود کمبود شدید منابع، ناگزیر به اتخاذ این تصمیمات شدند. وی با اشاره به خشکسالی‌های پی‌درپی در پنج سال گذشته، تصریح کرد: نیروگاه‌های برق‌آبی نقش بسیار مهمی در تولید برق کشور ایفا می‌کنند. اما متناسب با کاهش بارش‌ها، از ابتدای سال‌جاری تاکنون بخش قابل‌توجهی از ظرفیت برق‌آبی کشور از دست رفت و تولید انرژی این نیروگاه‌ها با کاهش چشمگیر ۴۰ درصدی مواجه شده است در چنین شرایطی، سامانه‌های تأمین برق در مناطقی که با کمبود آب مواجه‌اند، ممکن است به‌صورت کامل از مدار خارج شوند که این مسئله اثر مستقیمی بر پایداری شبکه دارد. وزیر نیرو، با اشاره به گرمای بی‌سابقه هوا در سال‌جاری و افزایش حدود یک‌ونیم درجه میانگین دمای کشور در سال‌جاری نسبت به میانگین بلندمدت، باعث رشد مصرف برق، به‌ویژه در مناطق گرمسیر کشور شد، گفت: لازم به ذکر است که در طول برنامه ششم توسعه، هیچ قرارداد خرید تضمینی برای احداث نیروگاه‌های جدید منعقد نشده است. این در حالی‌ است که بیش از ۱۵ هزار مگاوات از ظرفیت نیروگاهی کشور فرسوده است و عملاً عمر مفید خود را از دست داده‌اند. متأسفانه این نیروگاه‌ها حتی قادر به تولید برق به میزان قدرت عملی خود نیز نیستند. علی‌آبادی؛ افزود: درخصوص شبکه برق نیز با وجود اینکه شبکه انتقال و توزیع برق کشور یکی از بزرگ‌‌ترین و گسترده‌‌ترین شبکه‌ها در منطقه محسوب می‌شود، اما متأسفانه بخشی از این شبکه‌ها فرسوده هستند و نیازمند نوسازی و تقویت جدی است در بخش آب نیز مشکلات و چالش‌های مهمی وجود دارد که هرگز در یک روز ایجاد نشده‌اند و ریشه‌ای و بلندمدت هستند. وی اظهار کرد: یکی از مهم‌‌ترین چالش‌های بخش آب وجود طرح‌های نیمه‌تمام متعدد در هر استان است به‌طوری که در حال‌حاضر در هر استان به‌طور متوسط حدود ۱۰ طرح نیمه‌تمام وجود دارد و مجموعاً ۵۶۷ طرح نیمه‌تمام در بخش آب کشور با بودجه‌های مربوط به سال ۱۴۰۳ فعال هستند. در حالی که کل بودجه‌های پیش‌بینی شده برای سال ۱۴۰۴ در شرایط مطلوب تنها پاسخگوی بخش کوچکی از نیاز‌ها خواهد بود. به عبارت دیگر، برای تکمیل این پروژه‌ها با منابع پیش‌بینی شده، حدود ۲۰ سال زمان نیاز خواهیم داشت. وی با بیان اینکه یکی دیگر از چالش‌های مهم، ناترازی در بخش آب ناشی از تغییر تقاضا و مصرف‌‌ها در برابر منابع آب تجدیدشونده است. افزود: با افزایش جمعیت کشور در هفت دهه گذشته و کاهش منابع آب، سرانه منابع آب از حدود ۶۸۰۰ مترمکعب در سال ۱۳۳۵ به حدود ۱۳۰۰ مترمکعب در سال‌جاری کاهش یافته است. پیش‌بینی می‌شود که این سرانه تا سال ۱۴۲۰ به حدود ۹۷۰ مترمکعب برسد. وزیر نیرو، تصریح کرد: ضعف در استفاده از منابع آب نامتعارف مانند پساب‌های تصفیه شده، آب دریا و آب شور، عدم استقرار حکمرانی جامع و یکپارچه در حوزه آب، کم‌توجهی به توسعه فناوری‌های آزمایش محور و استقرار ضعیف مدیریت به هم پیوسته منابع آب از دیگر چالش‌های مهم این بخش هستند که خوشبختانه وزارت نیرو در حال پیگیری اصلاحات جدی در این زمینه‌ها می‌باشد؛ وزارت نیرو برای غلبه بر چالش‌های بخش آب برنامه‌های متعددی را تدوین و در حال اجرا دارد. علی‌آبادی؛ گفت: اقدامات اساسی این برنامه شامل اصلاحات نهادی، بهبود فضای کسب‌وکار، تفکیک وظایف تصدی‌گری از حاکمیتی، رفع تعارض منافع، اصلاح ساختار اقتصادی آب و استقرار حکمرانی محلی آب از طریق گسترش مدیریت مشارکتی می‌باشد که از مهم‌‌ترین اولویت‌‌ها به شمار می‌رود. وی با اشاره به اینکه در برنامه هفتم، رفع ناترازی ۱۵ میلیارد مترمکعب آب هدف‌گذاری شده است، گفت: در دولت چهاردهم، با برگزاری هشت جلسه کمیته تخصصی شورای‌عالی آب، دو جلسه اصلی و چندین جلسه پشتیبانی، برنامه جامع، راهبردی و عملیاتی رفع ناترازی آب تدوین و در پنج صفحه به تفصیل ارائه شده است؛ این برنامه شامل محورهای کلیدی مانند تأمین آب، مدیریت مصرف و تقاضا، حفاظت و مدیریت مخاطرات، حکمرانی آب، اصلاحات نهادی و بهبود فضای کسب‌وکار می‌باشد. علی‌آبادی؛ تأکید کرد: برنامه چهار ساله صنعت برق نیز براساس این سند کلان طراحی و ارائه شده است و شامل ۱۴ پروژه بزرگ و ۳۶ بسته مدیریتی در زمینه مصرف، تأمین و بهره‌وری انرژی می‌باشد که هم‌اکنون در حال اجراست و برنامه جامع، راهبردی و عملیاتی صنعت برق در مسیر تحقق اهداف توسعه پایدار و امنیت انرژی کشور قرار دارد و تلاش‌‌ها برای اجرای کامل آن ادامه دارد. علی‌آبادی؛ در بخش دوم صحبت‌های خود، با اشاره به انتقادات نمایندگان مجلس، گفت: من نظام مسائل وزارت نیرو را به زودی به تفکیک استان‌ها منتشر خواهم کرد و راهکارهای رفع مشکلات آن‌ها را نیز ارائه خواهم داد ضمن اینکه برنامه‌های متعددی در بخش‌های مختلف در حال انجام است که باعث شد هر هفته ۱۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی افتتاح کنیم، همچنین بالغ بر ۴۰۰۰ مگاوات ظرفیت نیروگاه‌های حرارتی را در کشور افزایش دادیم که تا پایان سال از ۷۰۰۰ مگاوات عبور خواهد کرد. وزیر نیرو، یادآور شد: ما طبق قانون طی دو سال اصلاح ساختار‌ها و حکمرانی را انجام خواهیم داد و به دنبال آن هستیم که سیاست اصلی خود را در حوزه برق و آب اصلاح فضای کسب‌وکار قرار دهیم. متأسفانه مشکل اصلی اقتصاد، اقتصاد آب و برق است که باعث شده تشکیل سرمایه به‌درستی انجام نشود و نیروگاه ساخته نشود و فاصله بین مصرف و تولید روزبه‌روز بیشتر شود. ضمن اینکه ما در اطلاع‌رسانی ضعف داشته‌ایم. علی‌آبادی؛ تأکید کرد: خبر خوب این است که خاموشی‌های خانگی به زودی برطرف خواهد شد و هماهنگی لازم در این زمینه با وزارت نفت جهت تکمیل مخازن صورت گرفته است و تا آخر سال ظرفیت کل نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور در اقدامی بی‌سابقه از هفت هزار مگاوات عبور می‌کند. وزیر نیرو، بیان کرد: ما برای انتقال آب به تهران برنامه مصوب قانونی داریم که در شرایط بحرانی از طالقان به تهران و کرج آب منتقل کنیم اما به اندازه سه برابر مصرف آب را کاهش داده‌ایم. وی افزود: باور کنید مشکل خشکسالی بسیار بزرگ است ضمن اینکه ما ۳۰۰۰ مگاوات نیروگاه حرارتی فقط قدرت اسمی را در بازتوانی افزایش دادیم و برای نخستین‌بار رشد مصرف کشور کاهش یافته است و ۳۵ اقدام مؤثر نیز در زمینه کاهش مصرف انجام دادیم همچنین خروج از بازار آب و برق به‌عنوان بازیگر اصلی در تنظیم‌گری و تسهیل‌گری را آغاز کرده‌ایم و برای نخستین‌بار وزارت نیرو متعهد شد در حوزه برق به هیچ عنوان با بخش‌خصوصی رقابت نکند.