بالاخره عرضه خودرو در بورس کالا مفید است یا مضر؟

گروه خودرو- با توجه به تناقض در صحبت‌های مسئولان حوزه خودرو، هر کسی در این حوزه ساز خودش را می‌زند. از سویی یکی از خودروسازان قصد عرضه خودروهایش در بورس کالا را دارد و از سویی مسئولان وزارت صمت مخالف این عمل هستند و از سویی دیگر رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار موافقت کرده که خودرو در بورس عرضه شود، اما سؤال اصلی اینجاست که آیا عرضه خودرو در بورس کالا برای مصرف‌کننده واقعی و تولید‌کننده مفید است یا مضر؟ به گزارش مناقصه‌مزایده، در همین خصوص، سپهر دادجوی‌توکلی؛، سخنگوی شورای‌رقابت، اعلام کرد: عرضه خودروهای سواری که مشمول دستورالعمل قیمت‌گذاری هستند و بازار آن‌ها انحصاری محسوب می‌شود، در بورس کالا غیرقانونی است. وی در ادامه، درباره وضعیت عرضه خودروهای وارداتی و برقی در بورس کالا، توضیح داد: این خودرو‌ها مشمول دستورالعمل قیمت‌گذاری نیستند و فروش آن‌‌ها در بورس کالا مانعی ندارد. اما درخصوص خودروهای سواری مشمول دستورالعمل قیمت‌گذاری، چندین بار شائبه ایجاد شده که باید بگویم از نظر شورای‌رقابت، چنین اقدامی غیرقانونی است. اما حجت‌ا… صیدی؛ رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، درباره عرضه خودرو در بورس، اظهار داشت: اگر عرضه‌کننده کالایی را معرفی کند، حالا چه خودرو، چه سیمان، چه فولاد و یا هر کالای دیگری، این موارد بررسی می‌شود و اگر ضوابط بورس کالا را داشته و استاندارد باشد و سپس بتواند به‌صورت انبوه و پشتوانه‌دار عرضه شود، معمولاً از سوی بورس پذیرش می‌‌شود، البته باید ضوابط رعایت شده باشد. وی درباره پذیرش خودرو در بورس کالا، ادامه داد: ظاهراً سه مدل‌ خودرو از ایران‌خودرو پذیرش شده است. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، درباره پذیرش خودروهای وارداتی نیز، با بیان اینکه چند هفته گذشته جلسه بررسی این موضوع برگزار شده است، افزود: فکر کنم پنج یا شش مدل، از سوی واردکننده‌ها که بعضی‌ از این کالا‌ها هم از خودروسازهای خیلی مهمی هم بودند، پذیرش شد، فقط عرضه آن‌ها مانده است که لازم است قیمت‌گذاری شود و به‌زودی عرضه آن در بورس آغاز خواهد شد. وی با بیان اینکه عرضه خودروهای خارجی در بورس در حال طی مراحل اداری است، تصریح کرد: فکر نمی‌کنم این روند بیشتر از سه هفته طول بکشد، چون این خودرو‌ها در انبارهای تولیدکننده و واردکننده هستند. صیدی؛ تصریح کرد: یکی از شرایط ما برای عرضه خودرو در بورس این است که در انبارهای تولیدکننده و واردکننده موجود باشد نه اینکه برای مثال خودروی وارداتی در گمرک باشد و هنوز ترخیص نشده باشد. همچنین مهرداد خسروی؛ مدیرکل دفتر صنایع خودرو وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز، با انتقاد از عرضه خودرو در بورس کالا، گفت: تجربه چند سال اخیر نشان می‌دهد که عرضه خودرو در بورس کالا نتوانسته است اهداف مورد نظر را محقق کند. مهم‌ترین اشکال این سازوکار، ایجاد نوعی رانت جدید برای افراد و شرکت‌هایی است که امکان حضور مستمر در فرآیند خرید دارند در نتیجه به جای اینکه خودرو با قیمت واقعی و عادلانه به دست مصرف‌کننده نهایی برسد، باز هم واسطه‌ها سود اصلی را می‌برند. وی با اشاره به آثار منفی این روند در بازار خودرو، تصریح کرد: به دلیل محدودیت عرضه و تقاضای بالا، رقابت در بورس موجب رشد قیمت‌ها می‌شود و خودرو عملاً گران‌تر از نرخ کارخانه به دست مصرف‌کننده نهایی می‌رسد. علاوه بر این، بخش زیادی از مردم به دلیل نداشتن دانش یا امکانات لازم برای حضور در بورس از این فرآیند حذف می‌شوند و در نهایت مجبورند خودرو را از بازار آزاد با قیمت بالاتر تهیه کنند. از سوی دیگر اختیار خرید عمده در دست شرکت‌های سرمایه‌ای که به راحتی وارد بورس می‌شوند، قرار می‌گیرد.  خسروی؛ همچنین با اشاره به رویکرد تنظیم‌گرانه شورای‌رقابت به‌عنوان متولی تعیین قیمت و شبکه توزیع خودرو، افزود: با توجه به دستورالعمل شورای‌رقابت و استعلام انجام شده، عرضه خودرو در بورس کالا مورد تائید این شورا نیست؛ بنابراین ادامه این روش می‌تواند مغایر با مقررات نظارتی باشد. وی خاطرنشان کرد: در عرضه خودرو در بورس کالا، سازوکارهای مربوط به توزیع منصفانه که در دستورالعمل شورای‌رقابت مورد اشاره قرار گرفته، همچون عرضه خودرو به متقاضیان طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و نیز خودروهای فرسوده که تکلیف قانونی است، مورد توجه قرار نگرفته و سازوکار اجرایی آن پیش‌بینی نشده است. از طرف دیگر، محدودیت‌هایی مانند شرط سن قانونی و نداشتن پلاک فعال نیز در فرآیند اجرایی فروش خودرو در بورس کالا دیده نشده است. لذا بهتر بود سازمان بورس پیش از پذیرش خودرو در بورس کالا، ضمن بررسی دقیق دستورالعمل و الزامات قانونی، سازوکارهای مندرج در آن را لحاظ می‌کرد. در نهایت با وجود این تناقض‌ها باید دید که در نهایت چه اتفاقی در این خصوص رخ خواهد داد.